به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، هرچند که این احتمال نیز وجود دارد که حزب عدالت و توسعه او کرسی‌های لازم را به دست نیاورد و در نهایت اردوغان مجبور شود قدرت را با دیگر احزاب سیاسی در این کشور تقسیم کند. عباس ملکی، کارشناس و تحلیلگر ارشد منطقه و معاون سابق وزارت خارجه درباره انتخابات ترکیه، شکست اردوغان را غیرممکن می‌داند و می‌گوید، ترک‌ها با توجه به تجربه تاریخی می‌دانند که اگر شرایط اقتصادی بد باشد، دولتی غیرائتلافی و قوی بهتر می‌تواند اوضاع را بهبود ببخشد. اردوغان تیمی قوی‌تر از رقبای خود دارد و با پشتیبانی نظام جهانی می‌تواند از بحران عبور کرده و به روند توسعه ادامه دهد.
احتمال شکست اردوغان و حزب او در این انتخابات وجود دارد یا شما هم پیروزی او را محرز می‌دانید؟
احتمال شکست وجود ندارد. اردوغان اگر پیروز دور اول انتخابات نباشد، در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری موفق خواهد شد و به‌عنوان اولین رئیس‌جمهور سیستم ریاستی، نام خود را در تاریخ ثبت و با ریاست‌جمهوری او دوره ظهور ترکیه جدید آغاز می‌شود.
چرا عبدالله گل نتوانست اقبال اعضا و طرفداران حزب عدالت و توسعه را برای نامزدی در انتخابات جلب کند؟
عبدالله گل توانست اجماع نسبی جذب کند؛ اما او به شدت محافظه‌کار و وفادار به ملاحظات کلان ملی است. تنها ورود او به انتخابات ریاست‌جمهوری می‌توانست برای اردوغان چالش ایجاد کند؛ اما گل ترجیح داد کنار نشسته و نظاره‌گر باشد. البته گفته می‌شود اردوغان نیز از گل خواسته است وارد انتخابات نشود. برخی از محافل سیاسی نیز مطرح کردند در صورت ورود گل به انتخابات پرونده آماده‌شده برای او با اتهامات مختلف از‌جمله ارتباط با فتح‌الله گولن مطرح و پیگیری می‌شد.
طبق نظرسنجی‌ها حدود 50 درصد از ترک‌ها اعلام کرده‌اند به اردوغان رأی می‌دهند. دلیل اصلی این کاهش حمایت در مقایسه با سال‌های گذشته در چیست؟
البته کاهش چندانی نبوده و امری غیرطبیعی نیست. همان‌طور که می‌دانید، بهبود اوضاع و شرایط اقتصادی ترکیه مهم‌ترین عامل موفقیت و تداوم پیروزی‌های اردوغان در صحنه سیاسی ترکیه بوده است. در این شاخص اکنون علائم منفی بروز داده و نرخ تورم و بی‌کاری دورقمی شده است. همچنین نارضایتی از سیاست‌های اردوغان در سوریه، محدودیت‌های ایجاد‌شده، کودتا در کودتای اردوغان، دستگیری‌های مختلف و گسترده، برقراری حالت فوق‌العاده و... از عوامل کاهش آرای اردوغان در انتخابات است.
با توجه به سقوط ارزش لیر، تا چه اندازه شرایط اقتصادی ترکیه به اردوغان اجازه می‌دهد شعارهای خود مانند افزایش حقوق بازنشستگان یا توسعه اقتصادی را عملی کند.
مردم ترکیه با توجه به تجربه تاریخی می‌دانند که اگر شرایط اقتصادی بد باشد، دولتی غیرائتلافی بهتر می‌تواند اوضاع را بهبود ببخشد. افزایش حقوق و توسعه اقتصادی شاخصی است که عمده کشورها دنبال آن هستند. اردوغان تیمی قوی‌تر از رقبا داشته و به نظر می‌رسد با توجه به تجربیات و از همه مهم‌تر با پشتیبانی نظام جهانی از بحران عبور کرده و به روند توسعه ادامه دهد. قرار است طبق برنامه، ترکیه در 2023 جزء 10 کشور قدرتمند جهان شود.
با توجه به شرایط نامناسب اقتصادی، پیروزی اردوغان زمینه‌ساز ناآرامی‌های دوباره خواهد بود؟
صحنه سیاست هر لحظه می‌تواند تحت تأثیر تحولات سیال و پیش‌بینی‌ناپذیر قرار بگیرد. اردوغان نشان داده رهبری است که قابلیت تبدیل تهدید به فرصت را دارد. اگر اردوغان حذف فیزیکی نشود، پس از انتخابات قدرتمندتر در صحنه سیاست داخلی و خارجی ظاهر خواهد شد. توجه داشته باشیم که اردوغان با وجود همه کاستی‌ها از نظر داخلی و خارجی همچنان بدون آلترناتیو است. البته فارغ از شخصیت کاریزماتیک اردوغان، سیاست‌های او در حذف رقبا نیز در ایجاد این شرایط مؤثر بوده است.
چرا با وجود فساد گسترده حزب عدالت و توسعه همچنان این حزب می‌تواند بیشترین کرسی را کسب کند؟
ترکیه امروز محصول مهندسی اردوغان است. مردم ترکیه دیگر نگاه کوتاه‌مدت به صحنه سیاست ندارند. در قیاس با گذشته اردوغان وضعیت اقتصادی، سیاستی، امنیتی و فساد سیستمی را بهبود بخشیده و ثبات نسبی در ترکیه ایجاد کرد. اردوغان با توسعه ترکیه در همه سطوح بر ارزش‌های استراتژیک و ژئوپلیتیکی ترکیه افزوده است. در نگاه کلی اردوغان از نظر مردم ترکیه کارنامه قبولی را با پذیرش برخی ضعف‌ها دارد. پیروزی او در انتخابات، اثبات مجدد این نگاه خواهد بود.
سیاست اسلامیزه‌کردن عدالت و توسعه، به ابقای اردوغان کمک می‌کند یا زمینه سقوط او را مهیا خواهد کرد؟
اسلامیزه‌کردن ترکیه را نباید با نگاه ایرانی دید. در دولت اردوغان این امر در راستای معیارهای اتحادیه اروپا جنس سوم شناسایی شد. نخست‌وزیر اسرائیل به ترکیه سفر و برای اولین بار در پارلمان کشوری مسلمان سخنرانی کرد. در ترکیه و در نزد ترکان، اسلام در خدمت اهداف ملی است. سیاست داخلی و خارجی ترکیه به رهبری اردوغان، با وجود نمایش اسلامی ترکیبی از سکولاریسم، پان‌عثمانیسم و پان‌ترکیسم است. به عبارت دیگر سیاست اردوغان رویکردی چندوجهی دارد که هدف آن تأمین منافع ترکیه است. ترکیه و اردوغان هیچ‌گاه رویکردی آرمانی مانند ایران به اسلام نخواهند داشت؛ زیرا آنکارا متحد غرب بوده و بازیگری مستقل نیست.
ترکیه با توجه به ظرفیت خود گام برداشته و نظام جهانی در تعاملی دو طرفه برای آن سهم قائل است. ترکیه مرکز جذب سرمایه جهانی است و آنانی که این موضوع را مدیریت کرده‌اند، محاسبات دقیقی دارند. اسلام و ادبیات به‌کارگرفته‌شده ازسوی اردوغان بیشتر برای نوازش افکار عمومی مردم ترکیه به‌منظور جذب آراست.
بنابراین برای محرم اینجه، به‌عنوان اصلی‌ترین رقیب اردوغان، شانس پیروزی قائل نیستید؟
اپوزیسیون در شرایط فعلی ترکیه جایگاه و تعریفی بالاتر از ایفای نقش اپوزیسیون نخواهد داشت. محرم اینجه در برابر اردوغان شانس چندانی ندارد. رقابت اینجه با اردوغان، رقابت فردی آماتور با فردی حرفه‌ای است. اردوغان بیش از یک دهه است که در رأس هرم قدرت قرار دارد و همچنین بیش از اینجه از مزایای رانت‌های مختلف بهره‌مند است.
یعنی برنامه‌های او به گونه‌ای نیست که ترک‌ها را جذب کند؟
اینجه در میدانی وارد مبارزه با اردوغان شده است که معمار آن شخص اردوغان بوده است. با کمی اغماض حتی ادبیات به‌کار گرفته‌شده انتخاباتی اینجه، ادبیاتی تقلیدی از اردوغان است. او در بهترین شرایط رأی جامعه سنتی حزب جمهوری خلق را جذب خواهد کرد و این هم برای رسیدن به ریاست‌جمهوری کافی نیست. مردم ترکیه نسخه اصل را بر نسخه تقلیدی و نیم‌بند ترجیح خواهند داد.
او به عنوان یک سنی‌مذهب شانسی برای جذب آرای کردها و علوی‌ها ندارد؟
آرای کردها و علوی‌ها در رقابت‌های انتخاباتی زمانی اثرگذار است که رقابت‌ها نزدیک باشد. در‌حال‌حاضر آرای آنان اثرگذار اما تعیین‌کننده نخواهد بود. ضمنا با وجود همه مشکلات بخش قابل‌توجهی از کردها همچنان رأی خود را به اردوغان و حزب عدالت و توسعه می‌دهند.
با توجه به زندانی‌بودن صلاح‌الدین دمیرتاش، در کل نقش کردها در این انتخابات را تا چه اندازه پررنگ می‌دانید؟
به‌طور‌کلی کردها نقشی اثرگذر، نه تعیین‌کننده در انتخابات دارند. در‌حال‌حاضر اردوغان کردها را در بیم و امید نگه داشته است؛ از یک‌سو دمیرتاش از زندان کاندیدا شده و از سوی دیگر با عملیات قندیل پ‌ک‌ک را سرکوب می‌کند. این بازی اردوغان با کردها از یک‌سو جامعه‌ای لیبرال و از سوی دیگر نظامی توتالیتر را ترسیم می‌کند. توجه داشته باشید کردها در دولت اردوغان به حقوقی دست یافته‌اند که برای بسیاری قابل تصور نبود. دمیرتاش در حقیقت ذخیره استراتژیک برای کردهاست. او در این انتخابات شکست می‌خورد، اما در آینده کردهای ترکیه و منطقه تأثیراتی زیادی خواهد داشت. اگر عبدالله اوجالان را مرد اول کردها بدانیم، دمیرتاش دومین عنصر تأثیرگذار روی افکار عمومی کردهاست. نکته آنکه حضور دمیرتاش زندانی متهم به همکاری با پ‌ک‌ک در انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه، تبلور دموکراسی در این کشور است. وقتی به فضای رقابت‌های انتخاباتی و حضور دمیرتاش در آن دقت کرده و آن را با ایران و به‌طور‌کلی خاورمیانه مقایسه می‌کنیم، بیشتر به تفاوت ترکیه با سایر کشورهای خاورمیانه و چرایی توسعه آن پی خواهیم برد.
آیا شما نیز بر این باورید که محافظه‌کاری در ترکیه در سال‌های اخیر رشد بالایی داشته است؟ این انتخابات این روند را تقویت می‌کند؟
در کارزار و میدان‌های سیاسی که نتایج آن در رقابت‌های انتخاباتی ترکیه مشخص می‌شود، اغلب اوقات اکثریت آرای مردم متعلق به محافظه‌کاران بوده است. رأی به مندرس و حزب دموکرات، رأی به دمیرل و حزب عدالت، رأی به اردوغان و حزب عدالت و توسعه تجلی این نگاه بوده است. به‌طور‌کلی با فراز و نشیب‌هایی بدنه اصلی ترکیه از گذشته تا امروز درراستای تقویت روند محافظه‌کاری حرکت کرده و این مسیر در دوران اردوغان شتاب گرفته و همچنان ادامه خواهد داشت.
برای رأی‌هندگان ترک سیاست خارجی تا چه اندازه اهمیت دارد؟
در ترکیه مانند اغلب کشورها برای عموم رأی‌دهندگان، اوضاع و رفاه داخلی مهم‌تر از سیاست خارجی است. اگر علائم اقتصادی در داخل مثبت نباشد، آنان بیشتر متوجه سیاست‌خارجی می‌شوند. باوجود‌‌این، سیاست خارجی ترکیه در قبال سوریه، عراق، ورود آوارگان و... مورد انتقاد و توجه بخش مهمی از مردم بود، اما اردوغان توانست خصوصا پس از روند آستانه آن را مدیریت و نسبتا ترمیم کند.
در صورت پیروزی اردوغان، آیا او در سیاست خارجی خود تجدیدنظر می‌کند؟
اردوغان پیروز در انتخابات هم در داخل و هم در خارج قوی‌تر ظاهر شده و از موضع بالاتر به تنظیم معادلات و روابط خواهد پرداخت.
اگر اینجه در این انتخابات پیروز شود، سیاست خارجی ترکیه، به‌ویژه درخصوص سوریه، به کدام سمت می‌رود؟
از جمله قول‌های انتخاباتی اینجه در صورت پیروزی برقراری رابطه با سوریه است. نکته آنکه سیاست‌های کلی و کلان ترکیه حاصل اردوغان یا اینجه نیست، بلکه منافع ملی و اولویت‌هاست که تعیین‌کننده سمت‌وسوی سیاست خارجی است.
رابطه ایران و ترکیه دستخوش تغییراتی خواهد شد؟
حتما دچار تحول خواهد شد. اردوغان پیروز در انتخابات در روابط دوجانبه و منطقه‌ای به‌دنبال گرفتن امتیازات بیشتر از ایران خواهد بود. نکته آنکه در شرایط فعلی بحران میان ایران و آمریکا، نقش ترکیه بسیار پیچیده و چندوجهی خواهد بود که باید توجه ویژه‌ای به آن شود.
