اقتصاد آنلاین - سپیده قاسمی؛ در آیین شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی مرسوم است و ایرانیان از گذشته بر این باورند که حضور هر یک از این اقلام بر سفره شب یلدا برای آن ها برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی می آورد. در این شب مردم از هر طبقه ای اجتماعی و اقتصادی که باشند سعی می کنند با خرید اقلام خاص شب یلدا، همراه با آوردن برکت به خانه لحظات خوبی را در کنار خانوده و آشنایان رقم بزنند اما، هر ساله در روزهای نزدیک به شب یلدا قیمت ها افزایش پیدا می کنند و دست بسیاری از مردم طبقه ضعیف جامعه از اقلام مخصوص این شب خالی می ماند. اتحادیه میوه و تره بار و ارگان های مسئول دیگر، امسال نیز همچون سال های گذشته با کشف قیمت اقلام مصرفی در شب یلدا را قیمت گذاری و به اطلاع عموم رساندند، با این وجود مطابق هر ساله در روزهای نزدیک به شب یلدا قیمت میوه های مخصوص این شب رشد افزایشی به خود گرفته و بررسی میدانی نشان می دهد که دو میوه خاص شب یلدا یعنی انار تا هر کیلوگرم 12 هزار تومان و هندوانه تا هر کیلو گرم 3 هزار تومان به فروش می رسد.
شرایط برای خشکبار و آجیل بدتر است، سال گذشته اتحادیه فروشندگان خشکبار و آجیل قیمت انواع این اقلام را اعلام کرد و این اقدام موجب شد بازار خشکبار و آجیل نظم بهتری داشته باشد و در برخی مناطق با ایجاد رقابت بین فروشندگان قیمت ها به کمتر از قیمت مصوب اتحادیه برسد اما، امسال این اتحادیه از اعلام قیمت خودداری کرده و این امر موجب شده در روزهای نزدیک به شب یلدا قیمت هر کیلو گرم خشکبار و آجیل تا بیش از 60 هزار تومان برسد.
اما در این میان بازار شیرینی از ثبات بیشتری برخوردار است و قیمت ها این قلم پر مصرف در شب یلدا از قیمت مصوب هر کیلو گرم 18 تا 21 هزار تومان اعلام شده توسط اتحادیه فاصله چندانی نگرفته است.
بازهم پای نظارت لنگد می زند
تغییر ناگهانی قیمت اقلام پر مصرف در ایام خاص موضوع تازه ای نیست و هم مردم و هم مسئولین در روزهای نزدیک به این ایام به خوبی می دانند که باید منتظر تغییرات عجیب در رشد قیمت ها باشند. اما سوال اینجاست، چرا با وجود دستگاه های نظارتی متعدد گرانی های نجومی در این ایام اتفاق می افتد؟ چرا با وجود برخوردهای قهری در این ایام هر ساله شاهد تکرار افزایش قیمت ها هستیم؟ و اساسا کجای کار می لنگد؟
به اعتقاد بیشتر کارشناسان اقتصادی سیستم کنونی دستگاه های نظارتی کشور بر بازار قدیمی و سنتی و ناکارآمد است، در این سیستم نظارت ها تنها بر خرده فروش‌ها اعمال می شود و واسطه های بزرگ که از انبار، سردخانه و امکانات وسیع برای کنترل بازار بهره مند هستند نادیده گرفته می شود. این واسطه ها که حاصل وجود خلأها و گپ‌های موجود در زنجیره تولید تا مصرف هستند به راحتی و با قدرت مالی و امکاناتی که دارند می توانند بازار را در ایام خاص کنترل و قیمت ها را تا مرز دلخواه خود بالا ببرند.
اما راهکار چیست؟
ایجاد زنجیره یکپارچه که محصول را از تولید تا مصرف ساماندهی کند یکی از راهکارهای کوچک و حذف کردن دلال های دانه درشت و تنظیم بازار بر پایه قیمت های واقعی است، همچنین تغییر تعریف وظایف دستگاه های نظارتی از برخورد مقطعی قهری با خرده فروش ها به نظارت دائمی و پیوسته بر تمامی حلقه های زنجیر از تولید تا مصرف از دیگر راهکارها است.
موضوعی مهمی که پس از اجرای این راهکارها باید به آن پرداخت شود پایش، کنترل، نظارت و مراقبت از زنجیره های تولید و پاسخگو بودن دستگاه های نظارتی است تا امکان انحراف کاهش یابد.
بر اساس این گزارش؛ هر چند در برنامه پنجم توسعه ایجاد سامانه‌ها یکپارچه توسط ستاد تنظیم بازارمصوب شد و در قانون نیز بر این امر تأکید شده است اما این ایجاد سامانه‌ها یکپارچه تولید تا مصرف تاکنون محقق نشده است و به نظر می رسد کم کاری در دستگاه های اجرای دلیل این موضوع باشد که نیاز به ریشه یابی دارد.
