به گفته مسئولان وزارت نفت در حال حاضر کشورهایی نظیر برزیل و اسپانیا به عنوان محل ساخت پالایشگاه‌های ایرانی در نظر گرفته شده‌اند و شرکت پالایش و پخش فراورده‌های نفتی با هدف استفاده اجباری این کشورها از نفت ایران فعالیت خود را در این کشورها آغاز می‌کند.صنعت پتروشیمی در عرصه جهانی صنعتی جوان و نسبتا نوظهور به حساب می‌آید. زمانی که مردم سر تا سر دنیا تازه نفس راحتی از پایان جنگ جهانی اول می‌کشیدند، راه برای ورود به صنعتی تازه و نو یعنی پتروشیمی آغاز شد و در سال ۱۹۱۸ اولین محصولات پتروشیمی به مرحله تولید رسیدند. این صنعت به سرعت مراحل رشد را پیمود و آغاز جنگ دوم جهانی با تمام فجایعی که به دنبال داشت، باعث رونق صنعت جدید پتروشیمی شد و در این زمان رشد آن از بسیاری صنایع پیشی گرفت. اما بدیهی است در شرایطی که ایران پلی برای پیروزی متفقین شده بود، زمانی برای راه‌اندازی صنایع و پالایشگاه‌های پتروشیمی نداشته باشد. با این حال اندکی بعدتر بالاخره ایران هم صاحب صنایع در این حوزه شد و اولین سازمان نسبتا نظام‌مند که در پتروشیمی حرفی برای گفتن داشت تاسیس شد. «بنگاه کود شیمیایی» که قسمتی از مجتمع پتروشیمی شیراز امروز است در سال ۱۳۴۲ به بهره‌برداری رسید و بدین ترتیب اولین محصول تجاری پتروشیمی در ایران درست با تاخیر ۴۷ ساله از تولید اولین محصول پتروشیمی و تاخیر ۳۵ ساله از تجاری شدن محصولات پتروشیمی جهان وارد بازار شد. در سال ۱۳۴۳ کلیه فعالیت‌ها در مورد ایجـاد و توسـعه صنایع پتروشیمـی در شرکت ملی نفت ایران متمـرکز و برای تـامین این هـدف «شرکت ملی صنایع پتروشیمی» کار خود را آغاز کرد و رفته رفته به یکی از صنایع اصلی کشور تبدیل شد و اکنون به جرات می‌توان گفت که اقتصاد ایران بدون حضور این صنایع دچار بحران می‌شود.
پتروشیمی؛ موتور محرک اقتصاد
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان ، پتروشیمی از صنایع مادر و اشتغال زاست که به عنوان تغذیه‌کننده سایر بخش‌های صنعت می‌تواند همچون موتور محرک اقتصاد کشورهای در حال توسعه نقش اساسی ایفا کند و ایران نیز به عنوان کشوری جهان سومی از این امر مستثنی نیست. در حال حاضر تولیدکنندگان عمده پتروشیمی آمریکا، کشورهای اروپایی و عربستان سعودی هستند. باید توجه داشت مسائل زیست محیطی باعث شده‌اند کشورهای اروپایی، بسیاری از کارخانجات تولید محصولات پتروشیمی خود را به کشورهای جهان سوم منتقل کرده و یا دیگر برنامه‌ای برای افزایش ظرفیت نداشته باشند. در نتیجه انتظار می‌رود در آینده کشورهایی نظیر عربستان، ونزوئلا، ایران و کشورهای خاورمیانه تولیدکننده عمده مواد پتروشیمی باشندو انحصار بازار را در دست بگیرند. با این حال ایران از اکنون تصیم خود را برای تاسیس پالایشگاه‌های خود در دیگر کشورها نظیر برزیل و اسپانیا نهایی کرده است. به گفته عباس کاظمی، مدیر عامل شرکت پالایش و پخش فراورده‌های نفتی هدف از ساخت پالایشگاه در خارج از کشور این است که این پالایشگاه‌ها به نحوی طراحی شوند که کشورهای مقصد اجبارا از نفت ایران استفاده کنند.
ظرفیت‌سازی برای پتروشیمی در پسابرجام
گزارش‌های رسمی نشان می‌دهند که در سال ۱۳۹۴ میزان کل تولید صنعت پتروشیمی ایران به ۵/۴۶ میلیون تن رسیده و در هفت‌ماهه اول سال جاری ۲۹ میلیون تن بوده است و برآورد می‌شود این میزان تا پایان سال به ۵۰ تا ۵۱ میلیون تن برسد. دستیابی به این میزان از تولید علاوه بر اینکه نیاز داخلی را تمام و کمال رفع می‌کند، تقاضا برای محصولات پتروشیمی ایران در خارج از کشور و بازارهای بین‌الملی را هم افزایش می‌دهد. در سال گذشته میزان عرضه صادرات محصولات پتروشیمی حدود ۹ میلیون تن و میزان مصرف در بازار داخلی ۱۴ میلیون تن بوده است. این میزان در هفت‌ماهه نخست سال ۱۳۹۵ در بخش صادرات ۱۱/۶ میلیون تن و در بخش داخلی ۸/۵ میلیون تن بوده است. به گفته مسئولان با افتتاح پنج طرح تا پایان سال جاری، ظرفیت تولید پتروشیمی کشور سه میلیون تن دیگر افزایش پیدا می‌کند.
به طور مثال افتتاح فاز دوم مجتمع پتروشیمی کاویان برظرفیت تولید سالانه یک میلیون تن می‌افزاید. پتروشیمی کاویان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان اتیلن جهان بوده که با بهره‌برداری از آن امکان تامین خوراک پتروشیمی‌های مسیر خط لوله اتیلن غرب همچون پتروشیمی لرستان، کردستان، واحد پلی اتیلن ایلام، مهاباد و... فراهم می‌شود. راه‌اندازی فاز دوم توسعه پتروشیمی کارون با هدف تولید سالانه ۴۰ هزار تن MDIبه بهبود شرایط پتروشمی‌ها کمک می‌کند. MDI یک محصول ویژه در صنعت پتروشیمی کشور بوده که با تولید آن امکان تامین خوراک صنایع تکمیلی پتروشیمی در حوزه عایق‌های حرارتی، انواع اسفنج، چسب، صنایع خودرو، کفش و... فراهم می‌شود. طرح توسعه پتروشیمی مرواید نیز ظرفیت تولید MEGرا سالانه حدود ۵۵۰ هزار تن افزایش می‌دهد. طرح ۲۵۰ هزار تنی پلی استایرن انبساطی پتروشیمی انتخاب و طرح ۵۰ هزار تنی پتروشیمی تخت جمشید از دیگر طرح‌های آماده افتتاح صنعت پتروشیمی کشور به شمار می‌رود. علاوه بر این طرح توسعه مجتمع پتروشیمی پردیس با هدف تولید سالانه یک میلیون و ۱۵۰ هزار تن اوره و آمونیاک به عنوان یکی دیگر از طرح‌های آماده راه اندازی صنعت پتروشیمی کشور تا پایان امسال قلمداد می‌شود و تا نیمه نخست سال آینده هم دست کم سه طرح عظیم صنعت پتروشیمی کشور به تولید تجاری محصول خواهند رسید.
اما پتروشیمی بوشهر یکی از طرح‌هایی است که هم اکنون از پیشرفت بالایی برخوردار بوده و سال آینده در مدار بهره برداری قرار می‌گیرد و هدف از ساخت پتروشیمی بوشهر تولید سالانه بیش از سه میلیون و ۴۰۰ هزار تن محصول برخوردار است. با این حال دولت یازدهم و مسئولان حوزه نفت و پتروشیمی تنها به داخل کشور بسنده نکرده‌اند و سایر کشورها را نیز برای افزایش ظرفیت پتروشیمی کشور مد نظر قرار داده‌اند. در این زمینه باید توجه داشت که محصولات پتروشیمی یکی از مهم‌ترین کالاهای صادراتی ایران به شمار می‌روند و بدین شکل مسئولان قصد دارند به صورت چراغ خاموش بر حجم صادرات ایران بیفزایند. در اینجا هم نباید از تاثیر برجام غافل شد. لازم به یادآوری است که تحریم‌های ظالمانه غرب علیه ایران که در زمان روی کار بودن محمود احمدی‌نژاد به اوج خود رسیده بود، تمام کشورها را از ایران دور کرد و ما نتوانستیم به ویژه با کشورهای اروپایی و آمریکایی همکاری‌های خود را ادامه دهیم. اما اجرایی شدن برجام، موانع همکاری با شرکت‌های بین‌المللی را برطرف ساخت و اکنون که شرایط برای احیای بازارهای صادراتی ایران در آسیا، اروپا، آمریکا، اقیانوسیه و آفریقا فراهم شده است، مسئولان دولتی به خوبی از این فرصت بهره جسته‌اند و سعی در افزایش صادرات محصولات پتروشیمی دارند.
پیش از این امارات، هند، کره جنوبی و عراق مهم‌ترین مقاصد صادراتی محصولات پتروشیمی ایران بودند، ولی اقدامات اخیر دولت نشان می‌دهد که آنها نگاه ویژه‌ای به سایر کشورها دارند و حتی از ظرفیت‌های تولیدی آنها به سود خود استفاده می‌کنند. ساخت پالایشگاه‌های پتروشیمی در کشورهایی نظیر برزیل، اسپانیا و... سود فراوانی برای ایران دارد، از جمله اینکه در زمینه صادرات از هزینه‌های مختلفی نظیر حمل ونقل، آتش‌سوزی و سایر خسارات محتمل می‌کاهد و می‌تواند به حفظ بهتر محیط زیست در ایران کمک کند. با این حال مسئولان باید توجه داشته باشند که بدون برنامه‌ریزی‌های دقیق و در نظر نگرفتن منابع مالی نمی‌توانند در این مسیر موفقیت لازم را کسب کنند و باید با راهکارهای اساسی چنین برنامه‌ای را پیش ببرند.
