این نتیجه تازه‌ترین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس است. گزارشی که بهانه گفت‌وگو با «ابراهیم جمیلی» عضو اتاق بازرگانی ایران و همین‌طور رئیس خانه اقتصاد ایران بود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از فرهیختگان ، او در این گفت‌وگو علاوه‌بر ریشه‌یابی مشکلات کسب‌وکار خرد در ایران به پدیده «مال‌ها» و رشد قارچ‌گونه این مجتمع‌های تجاری هم اشاره کرد. او می‌گوید: «در منطقه‌های 1، 2، 3 و 22 تهران 209 مال ساخته شده است. اینها برای اقتصاد کشور سم است. یعنی به ازای هر 23 نفر یک مغازه ساخته شده است.» جمیلی در عین حال بر این باور است که «بیش از آنکه رکود مشکل اصلی کسب‌وکار در کشور باشد، فساد اداری است که از رکورد پیشی گرفته است.»
براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، رکود و همین‌طور مالیات دو مشکل اصلی کسب‌وکار خرد در تهران است. این موضوع تا چه اندازه واقعی است؟
نخستین بار نیست که کشور درگیر رکود می‌شود و از طرف دیگر ایران نخستین کشوری نیست که با این مشکلات مواجه شده است. سایر کشورها هم همین حالت را دارند. در دهه گذشته کشورهای اروپایی مانند اسپانیا و یونان مشکلات اقتصادی زیادی داشتند، اما دیدیم که با راهکار اصولی مشکلات را حل کردند. مالیات، رکود و مسائل بانکی است که سبب شده رتبه کسب‌وکار ایران در جهان جایگاه مناسبی نداشته باشد. بله مالیات مشکل کسب‌وکار ماست یا مسائل بانکی و سود بالای تسهیلات بانکی. اما چرا کسی آن را حل نمی‌کند؟ بنابر آخرین آمارها 70 درصد از مشکل کسب‌وکار در ایران به بانک‌ها بازمی‌گردد. مجلس، دولت و مسئولان به همه این مشکلات واقف هستند اما چرا حل نمی‌شود. خود بانک‌ها هم از این شرایط ناراضی هستند. در کنار همه این مسائل قاچاق و پدیده فساد اداری را هم باید اضافه کرد. آیا برخورد با قاچاق و فساد اداری ممکن نیست؟
پس با توجه به گفته شما ریشه همه این مشکلات به سطوح مدیریتی بازمی‌گردد.
ما در تصمیم‌گیری‌ها مشکل داریم. مشکلات را خوب بلدیم. مانند همین رکود که راهکارهای فراوانی هم برای خروج از آن وجود دارد؛ اما متاسفانه حاضر نشدیم انجام دهیم. مشکل اصلی کسب‌وکار، مدیریت است. مشکلات ما بیش از آن که رکود باشد، فساد اداری است. باید تلاش کنیم که تصمیمات را عملی کنیم نه آنکه فقط در کاغذ باشد. ما کمبود قانون نداریم؛ اما در اجرا مشکل داریم.
به عقیده شما راهکار چیست؟
همان‌طور که گفتم ایران نخستین کشوری نیست که با رکود مواجه است. راهکارهای فراوانی هم برای برون‌رفت از مخمصه وجود دارد. اما در صورتی که برای اجرای تصمیمات و راهکارها، زمان‌بندی در نظر گرفته شود و در زمان تعیین شده تصمیم‌ها عملی شود. کشور ما، یکی از معدود کشورهایی است که مستعد پیشرفت است و از نظر منابع طبیعی و نیروی انسانی چیزی کم ندارد. بنابراین با اجرای درست و به موقع تصمیم‌گیری‌ها و همین‌طور قوانین مشکلات مربوط به کسب‌وکار قابل رفع است.
شاید در یکی، دو دهه گذشته شغل آزاد یا همان کسب‌وکار خرد جزء پرطرفدارترین و البته پردرآمدترین شغل‌ها بوده باشد؛ اما با رخدادهای یک دهه اخیر و رکود حاکم بر بازار آیا این حوزه همچنان جذابیت گذشته را دارد؟
اتفاقا مشکل از همان‌جا شروع شد. همان موقع مردم را تشویق به راه‌اندازی مغازه کردند و کل شهر پر شد از مغازها‌ی خرده‌فروشی. این روند حالا هم ادامه دارد. در منطقه‌های 1، 2، 3 و 22 تهران 209 مال ساخته شده است. اینها برای اقتصاد کشور سم است. یعنی به ازای هر 23 نفر یک مغازه ساخته شده است. آیا چنین نیازی واقعا وجود داشت؟ بارها همه انتقاد کردند که نظام توزیع ایراد دارد؛ اما توزیع به این شدت هم قابل قبول نیست. کسب‌وکار کوچک راه‌انداختن، کمک به اقتصاد کشور نیست. در حالی که کار مربوط به تولیدی که بعدا به یک دستگاه یا تولید یک محصول منجر شود، کسب‌وکار است. سال‌هاست که سیستم مغازه باز کردن که فقط هدفش فروش بود، ادامه دارد؛ اما آیا به این همه مغازه نیاز است؟ قطعا این‌طور نیست.
به پدیده مال‌ها یا همان مراکز خرید تجاری اشاره کردید. انتقادهای زیادی هم به این مساله شده است؛ اما چرا با وجود این انتقادها همچنان این مال‌ها در حال زیاد شدن هستند؟
منافع بسیاری در احداث این مال‌ها وجود دارد. هر کس می‌خواهد پولی در‌بیاورد و جنسی را بفروشد چه راهی راحت‌تر از فروشندگی. برای شهرداری هم چه درآمدی بهتر از شهرفروشی است؟ شهر را فروختند به جای آنکه تولید را زنده کنند. ترافیک بی‌سابقه چند سال اخیر در تهران به دلیل احداث همین مال‌هاست. مال‌ها بافت تجاری و خدماتی را به‌طور کلی به هم ریخته‌اند.
