حساب جاری چیست و عوامل تاثیرگذار بر آن کدام اند؟​

به گزارش اقتصاد آنلاین، حساب جاری نشان دهنده میزان واردات و صادرات کالاها و خدمات یک کشور، پرداخت های آن به سرمایه گذاران خارجی و نقل و انتقالاتی مانند کمک های خارجی است.

حساب جاری ممکن است مثبت (مازاد) یا منفی (کسری) باشد. حساب جاری مثبت یعنی کشور مربوطه صادرکننده خالص است و حساب جاری منفی نشان می‌دهد که کشور مربوطه واردکننده خالص کالا و خدمات به حساب می‌آید.

تراز حساب جاری یک کشور اعم از مثبت یا منفی، برابر و مخالف مانده حساب سرمایه آن کشور خواهد بود.

ایالات متحده کسری قابل توجهی در حساب جاری خود دارد.

آشنایی با حساب جاری

نیمی از حساب جاری را تراز پرداخت ها و نیمی دیگر آن را حساب سرمایه تشکیل می‌دهد. در حالی که حساب سرمایه میزان سرمایه گذاری های فرامرزی در ابزارهای مالی و تغییرات ذخایر بانک مرکزی را اندازه گیری می کند، حساب جاری میزان واردات و صادرات کالاها و خدمات، مبالغ پرداخت شده به دارندگان خارجی ابزارهای سرمایه گذاری یک کشور، پرداخت های دریافتی از سرمایه گذاران خارج از کشور و نقل و انتقالاتی مانند کمک های خارجی و حواله ها را نشان می‌دهد.

تراز حساب جاری یک کشور ممکن است مثبت (مازاد) یا منفی (کسری) باشد. در هر صورت، رقم مانده حساب سرمایه یک کشور با تراز حساب جاری برابر و از نظر علامت مخالف آن خواهد بود. در تراز پرداخت ها، صادرات به عنوان بستانکاری و واردات به عنوان بدهی ثبت می‌شود.

تراز مثبت حساب جاری نشان می دهد که کشوری وام دهنده خالص به بقیه کشورهای جهان است، در حالی که تراز منفی حساب جاری نشان می دهد که کشور مربوطه وام گیرنده خالص است. مازاد حساب جاری، خالص دارایی های خارجی کشور را به میزان مازاد این حساب افزایش می دهد، در حالی که کسری حساب جاری آن را به میزان کسری آن کاهش می دهد.

مطابق با شیوه حسابداری دو طرفه، هر مبلغی که حساب جاری بستانکار شود (مانند صادرات) به همان میزان حساب سرمایه بدهکار خواهد شد. اقلام دریافتی هر کشور به عنوان بدهی و کالای واگذار شده در معامله به عنوان بستانکاری ثبت می شوند.

ملاحظات ویژه

از آنجایی که تراز تجاری (صادرات منهای واردات) به طور کلی بزرگترین عامل تعیین کننده مازاد یا کسری حساب جاری است، تراز حساب جاری اغلب روندهای ادواری را نشان می دهد. در طول یک دوره رشد اقتصادی قوی، حجم واردات معمولاً افزایش می یابد. اگر صادرات با همان نرخ رشد نکند، کسری حساب جاری افزایش خواهد یافت. در مقابل، در دوران رکودی ممکن است کسری حساب جاری در صورت کاهش واردات و افزایش صادرات به اقتصادهای قوی‌تر، کاهش یابد.

نرخ مبادله ارز نیز تأثیر قابل توجهی بر تراز تجاری و در نتیجه بر حساب جاری دارد. ارزش‌گذاری بیشتر از اندازه ارز واردات را ارزان تر و قدرت رقابت صادرات را کاهش می‌دهد و در نتیجه منجر به افزایش کسری حساب جاری یا کاهش مازاد آن می‌شود. از سوی دیگر، ارزش‌گذاری کمتر از اندازه ارز، صادرات را افزایش می دهد و واردات را گران‌تر می کند و در نتیجه مازاد حساب جاری را افزایش یا کسری آن را کاهش می دهد.

کشورهایی که کسری حساب جاری مزمن دارند، اغلب در دوره‌های افزایش نااطمینانی، تحت نظارت شدیدتر سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرند. ارزهای این کشورها اغلب در چنین مواقعی هدف حملات سفته بازانانه قرار می گیرند.

این پدیده یک دور باطل را ایجاد می کند که در آن ذخایر ارزی برای حمایت از پول داخلی تخلیه می شوند و این کاهش ذخایر ارزی – همراه با بدتر شدن تراز تجاری – فشار بیشتری بر ارز وارد می کند. کشورهایی که به شدت تحت فشار قرار داشته باشند اغلب مجبور به اتخاذ تدابیر سختگیرانه مانند افزایش نرخ بهره و مهار خروج ارز برای حمایت از ارز خود می‌شوند.

حساب جاری در مقابل حساب سرمایه

برخی از کشورها حساب سرمایه را به دو بخش سطح بالا تقسیم می کنند (یعنی حساب مالی و حساب سرمایه). در این زمینه، حساب مالی افزایش یا کاهش مالکیت بین‌المللی دارایی‌ها را اندازه‌گیری می‌کند، در حالی که حساب سرمایه تراکنش‌های مالی خاصی را نشان می‌دهد که بر درآمد، تولید یا پس‌انداز تأثیری ندارند.

چه عواملی ممکن است بر حساب جاری تأثیر بگذارند؟

تراز تجاری یک کشور (صادرات منهای واردات) به طور کلی بزرگترین عامل تعیین کننده مازاد یا کسری حساب جاری است. در طول یک دوره رشد اقتصادی قوی، معمولاً حجم واردات افزایش می یابد و اگر صادرات با همان نرخ رشد نکند، حساب جاری با کسری مواجه خواهد شد. برعکس، در دوران رکود، اگر واردات کاهش و صادرات به اقتصادهای قوی‌تر افزایش یابد، مازادی در حساب جاری ایجاد می‌شود. نرخ مبادله ارز نیز متغیر دیگری است که می تواند بر حساب جاری تأثیر بگذارد.

حساب سرمایه چیست؟

حساب سرمایه بخشی از تراز پرداخت های یک کشور است و خلاصه ای از مخارج سرمایه‌ای و درآمد یک کشور را ارائه می دهد. گاهی اوقات به حساب سرمایه حساب مالی نیز می گویند که در این حالت یک حساب سرمایه جداگانه و معمولاً بسیار کوچک نیز ثبت می‌شود. حساب سرمایه چکیده‌ای از معاملات شامل واردات و صادرات کالاها، خدمات، سرمایه و پرداخت های انتقالی مانند کمک های خارجی و حواله را ارائه می‌کند. در اصل، حساب سرمایه تغییرات مالکیت ملی دارایی ها را اندازه گیری می کند، در حالی که حساب جاری معیاری از درآمد خالص کشور است.

تراز پرداخت ها چیست؟

تراز پرداخت های یک کشور (BOP) نوعی صورت مالی است که از تمام معاملات انجام شده بین واحدهای تجاری یک کشور و سایر نقاط جهان در یک دوره معین مانند یک دوره سه ماهه یا یک سال تشکیل شده است. این تراز هم شامل هر دو حساب جاری و سرمایه می شود. به لحاظ نظری، مجموع تمام معاملات ثبت شده در تراز پرداخت ها باید صفر باشد. با این حال، نوسانات نرخ مبادله ارز و تفاوت در شیوه های حسابداری ممکن است در عمل مانع این امر شود.