همه اینها غیرقانونی است و اگر وزارت بهداشت بفهمد هم چاپخانه را پلمب میکند و هم ما را زندانی». این ادعای یکی از صاحبان باشگاههای غرب تهران است که ظاهرا با آگاهی کامل از قانون، دست به این کسبوکار زده است. در چنین شرایطی سود بهترین توجیه برای رونق این بازار در تهران است؛ بازاری که 90درصد آن را قاچاق تامین میکند درآمدی بین سه تا بالای چهارمیلیون تومان برای باشگاههای ورزشی به همراه میآورد. در رویارویی سازمان غذا و دارو و پاساژ مروی تهران، بدون کمترین دردسری فروشندههای بدنساز مروی برندهاند. پروتیین وی، پرفروشترین پروتیین مکمل ورزشی در بازار، به قیمت حدود 300هزار تومان به فروش میرسد و بررسیها نشان میدهد که باشگاهها با فروش مستقیم آنها به مراجعهکنندگانشان دستکم 30درصد سود به جیب میزنند که به نظر میرسد باتوجه به تعداد کم مراجعهکنندگان و سرمایهگذاری کلان اولیه برای خرید تجهیزات ورزشی، درصد سودی وسوسهکننده باشد. بااینحال بسیاری از باشگاهها ترجیح میدهند خود را درگیر مسایل و حواشی فروش این محصولات نکنند؛ این را مسوول باشگاهی در خیابان ستارخان تهران میگوید. او معتقد است این محصولات بهشدت برای بدن مضرند و خودش به هیچوجه از آنها استفاده نمیکند. صدای بلند موسیقی، صدای حرکت تردمیلها و وسایل ورزشی دیگری که رویشان حک شده Under the license of America و بروشورهایی که نشان میدهد قرار است کدام قسمت از بدنتان را «بسازند» و جوانانی که مشغول برانداز کردن خود در آینههای باشگاه هستند؛ این تصویر آشنای بسیاری از باشگاههای بدنسازی است؛ ورزشی که چندسالی است مشتریان زیادی پیدا کرده و حتی ایران را به عرصه رقابتهای جهانی نیز رسانده است. یکی از برندههای مسابقات جهانی پرورشاندام در سال2014 یک ایرانی از استانهای شمالی کشور بود. متصدی باشگاهی در منطقه ستارخان تهران میگوید: پرورش اندام، ورزشی اساسا امریکایی است. اما این ورزش علاوهبر باز کردن جای خود بهعنوان بخشی از سبک زندگی جدید ایرانی، دستهیی از مکملهای غذایی را نیز به ذایقه ورزشکاران افزوده است. پشت میز این متصدی باشگاه، تصویری هست از مردی عضلانی، به همراه نوشتهیی که راجع به استفاده از داروهای هورمونی هشدار میدهد و در کنارش تصویر دیگری از همان مرد بعد از قطع کردن مصرف هورمونها؛ ولی دیگر اثری از عضلات نیست و جای آنها را چربی گرفته است. با وجود این اخطارهایی که حکم تصویر ریه سالم و ناسالم روی بستههای سیگار را پیدا کرده، مصرف مکملهای غذایی بهویژه در سالهای اخیر به سرعت در میان ورزشکاران رشتههای بدنسازی و فیتنس باب شده است. کسی آمار ندارد درباره میزان واردات این مکملهای پرطرفدار آمار دقیقی در ایران وجود ندارد. رییس اتحادیه واردکنندگان مکملهای غذایی، رژیمی، ویتامینی و گیاهی دراینباره میگوید: گردش مالی بسیاری در واردات این محصولات وجود دارد اما آمار دقیقی درباره آن نیست، چون این محصولات فقط بهصورت وارداتی است و آمار دقیق واردات آن در اختیار گمرک یا وزارت بهداشت است چراکه آمار واردات مکملها براساس ثبت سفارش صورت میگیرد. «حسن شکوهی» میگوید: تنها مراجعی که آمار دقیقی از ترخیص این محصولات وارداتی دارند گمرک و وزارت بهداشت است که فکر میکنم آمار صحیحی نباشد چون وزارت بهداشت تقریبا تمامی پروانههای واردات را لغو کرده، پس نمیتوان آمار دقیقی از آن ارایه کرد مگر براساس ترخیصیهایی که صورت گرفته است. شکوهی با تایید قاچاق و تقلبی بودن تقریبا تمامی مکملهای ورزشی گفت: این موضوع را هم وزارت بهداشت و هم وزارت ورزش و جوانان بهخوبی میدانند، اما آمار دقیقی از میزان آن در دسترس نیست، البته بازار واردات مکملهای ورزشی انحصاری نیست، بلکه دو تا سه نماینده قانونی توزیع مکملهای ورزشی در کشور وجود دارند. بهگفته رییس اتحادیه واردکنندگان مکملهای ورزشی، آمار دقیقی از واردات این محصولات به کشور وجود ندارد بهطور مثال دو هفته قبل آمار واردات مکملهای ورزشی در 6ماهه اول امسال که به وزارت بهداشت ارایه شد براین اساس بود که کل واردات مکملها حدود 230میلیون یورو بوده و بعد هم معلوم شد این میزان اشتباه است. وی توضیح داد: بسیاری از داروها نیز با کدهای مکملهای ورزشی وارد کشور میشوند، به همین دلیل براساس آمار ارایهشده به وزارت بهداشت مشخص شد که آمار واردات مکملهای ورزشی حدود 70میلیون یورو بوده است. شکوهی خاطرنشان کرد: این نشان میدهد که بقیه واردات از کد مکملهای ورزشی، دارو بوده است و همین موضوع آمار چندسال گذشته را نیز زیر سوال میبرد یعنی در طی سالهای88 و 89 که 700میلیون دلار بوده است. در سالهای91 و 92 بهطور متوسط سالانه حدود 900میلیون دلار واردات مکملها داشتهایم که طبق این آمار و دلایل فوق مشخص میشود که ممکن است بسیاری از داروها با کد مکملهای ورزشی وارد کشور شده باشند. «تبلیغات منفی دروغ است» با نظارت یا بینظارت نهادهای متولی، بازار این محصولات خطرناک و پرطرفدار هر روز درحال رشد است. اوایل ورود این داروها به ایران مردم این مکملها را با نام کراتین میشناختند، اما امروز، این مکملها بسیار متنوعتر شدهاند و همزمان، نگرانیها در مورد عوارض جانبی مصرف آنها نیز بیشتر شده است. کراتین، قرصهای آمینو و پروتیین وی(Whey)، تنها بخشی از موجودی قفسهها در مغازههای «پاساژ معظم» هستند؛ پاساژی پنج طبقه در یکی از گوشههای کوچه مروی بازار تهران، که کاملا در انحصار فروش محصولات مکمل غذایی ورزشی است و اکثر فروشندگان و خریداران حاضر در آن نیز بدنسازانی با اندامهای ورزیده هستند. این محصولات بهطور متوسط با سود بالای 40درصد در باشگاهها فروخته میشود. فروشنده یکی از این مغازهها معتقد است تبلیغات منفی شکلگرفته حول این محصولات کاملا بیدلیل است. او در مورد این اتهام که بسیاری از این مکملها در واقع مواد غذایی مخصوص حیوانات هستند و تحت این عنوان وارد میشوند (آنچه به «قرصهای گوریل» معروف شدند) چنین پاسخ میدهد: «این تبلیغات همه دروغ محض است. عکس حیوانات روی این محصولات، درواقع لوگوی شرکت تولیدکنندهشان است، مثلا لوگوی محصولات ABB، تصویر یک عقاب است، آیا این به این معنی است که این محصولات غذای عقاب هستند؟» او همچنین ادعا میکند که کشور مبدا واردات این محصولات امریکاست، ولی خود معترف است که تقریبا همگیشان بهصورت قاچاق وارد کشور میشوند. «بعضی مکملهای دیگر بهطورکلی در ایران تولید میشوند، ولی با بستهبندی برندهای معروف عرضه میشوند. اشاره این فروشنده پاساژ معظم به عرضه محصولات داخلی بیکیفیت یا احیانا فاقدمجوز در بستهبندی و با لوگوی برندهای معروف خارجی در بازار، میتواند زنگ خطری را برای نهادهای مسوول به صدا درآورد. در این بازار اما خبری از پاسخ مسوولان نیست.
«بیشتر داروهای پرورش اندام ما تقلبی است؛ داروهای تقلبی که قاچاق وارد میشود را داخل بسته میریزیم و چاپ برچسب تقلبی آن را به چاپخانه سفارش میدهیم و بقیه کار را خودمان انجام میدهیم.