به گزارش سرویس بررسی مطبوعات اقتصاد آنلاین، مجله همشهری اقتصاد در گزارشی نوشت:
استان خراسان جنوبی در شرق ایران واقع شده که مرکز آن، شهر بیرجند است، این استان رتبه اول تولید محصولات باغی مانند زرشک و عناب و رتبه دوم تولید زعفران و پنبه را در کشور دارد، اما زعفران و پسته در مقایسه با زرشک در سطح ایران و جهان شناخته شده‌تر است و هم‌‌اکنون شاهد صادرات زعفران و پسته با دلار و یورو به کشورهای مقصد هستیم اما زرشک صادرات ندارد و تنها کیلویی ۱۰ هزار تومان تنها در داخل کشور عرضه می‌شود و در کشورهای خارجی عرضه نمی‌شود. هم‌‌اکنون بیش از ۹۸ درصد زرشک کشور در خراسان جنوبی تولید می‌شود و با وجود اینکه ایران اولین تولیدکننده زرشک در جهان است اما اولین صادرکننده آن نیست و هم‌‌اکنون این محصول در ایران و جهان ناشناخته مانده که یکی از علت‌های این امر معرفی نشدن توانایی ایران و همچنین خام‌فروشی و متنوع نبودن این محصول است. استان خراسان جنوبی ششمین تولیدکننده انار است و پسته، بادام، سیب، گلابی، به، گیلاس، آلبالو، زردآلو، هلو، خرما، توت، شاتوت، گردو، انجیر و سنجد از دیگر محصولات باغی این استان است، اما زرشک محصول استراتژیک استان است که در شرایط سخت با وجود گرما و کم‌آبی مقاوم است. اکثر کشاورزان خراسان جنوبی به کشت زرشک مشغول هستند اما بی‌توجهی مسئولان به این محصول و حمایت نکردن از کشاورزان سبب شده تا ایران صادرکننده این محصول نباشد. زرشک درختچه‌ای تیغ‌دار به طول یک تا پنج متر است که چوب آن معمولا به رنگ قرمز، قهوه‌ای یا زرد و برگ‌های آن بیضی شکل با دندانه‌های اره‌ای با میوه‌ای قرمز رنگ، بیضوی شکل و ترش مزه و پایان بهار و ابتدای تابستان فصل شکوفه دادن بوته زرشک است، غنچه‌های زرد رنگ زرشک در فصل پاییز رنگ قرمز گیلاسی به خود می‌گیرند. خواص درمانی این محصول نیز همچون زعفران زیاد است. به هر حال ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده زرشک در جهان و خراسان جنوبی ۹۸ درصد تولید این محصول را انجام می‌دهد که بالای ۸۵ درصد این محصول در شهرستان قائنات صورت می‌گیرد اما خام‌فروشی زرشک یکی از مهم‌ترین مشکلات موجود در صنعت تولید و صادرات زرشک شده است، در حال حاضر عرضه زرشک در استان‌های مختلف به صورت سنتی و خام‌فروشی صورت می‌گیرد و اگر هم صادراتی صورت گیرد به صورت فله‌ای وغیراستاندارد است و هم‌‌اکنون ایران نتوانسته بازار جهانی در این محصول را به دست گیرد و از طرفی کشاورزان کشت کننده این محصول به علت‌های مختلف بی‌انگیزه شده‌اند. محصول زرشک خراسان جنوبی در بازار جهان ناشناخته است رئیس اتاق بازرگانی شهرستان بیرجند و رئیس انجمن صادرکنندگان وتولیدکنندگان زعفران، زرشک، انار و گیاهان دارویی خراسان جنوبی با بیان اینکه هم‌‌اکنون محصول زرشک خراسان جنوبی که حدود ۹۸ درصد تولید ایران را دارد، همچون یتیمی تنها و ناشناخته مانده است، گفت: در حال حاضر ایران در بازار جهانی برای فروش و صادرات این محصول موفق عمل نکرده است. «محسن احتشام» با اشاره به اینکه میزان تولید زرشک از ۴۰ به ۴۰۰ تن رسیده است، اضافه کرد: بیشترین این تولیدات در قائنات صورت می‌گیرد که حدود ۸۵ درصد تولید کل کشور است و تاکنون هیچ استانی مانند خراسان جنوبی با این توان در بحث تولید زرشک ورود نکرده است و هم‌‌اکنون خراسان جنوبی اولین استان تولیدکننده زرشک در ایران است. ایران تاکنون صادرات زرشک نداشته است وی از راه‌اندازی بزرگ‌ترین واحد کنستانتره زرشک، انار و انگور در خراسان جنوبی خبر داد و افزود: در حال حاضر بزرگ‌ترین کنستانتره زرشک در قائنات است که تجهیزات این کار دو سال پیش از کشور سوئیس وارد ایران و راه‌اندازی شده است. رئیس اتاق بازرگانی شهرستان بیرجند با بیان اینکه یکی از راهکارهای افزایش فروش محصولات زرشک تنوع در محصولات آن است، تصریح کرد... برای تنوع محصولات تلاش‌های زیادی صورت گرفته است که هم‌‌اکنون شاهد تولید بستنی یخی با طعم زرشک و آب زرشک هستیم. احتشام با اشاره به اینکه ایران اولین کشور تولیدکننده این محصول است اما تاکنون صادرات نداشته است، گفت: برای رشد و توسعه این صنعت باید خیلی کارها انجام شود و باید به سمتی برویم که بهره‌برداری از این محصول افزایش یابد. وی با تاکید بر اینکه برای تولید زرشک باید توجه خاصی به نکات بهداشتی و استانداردهای بین‌المللی آن صورت گیرد، افزود: با چنین شرایطی ایران در بازار جهانی توان رقابت خواهد داشت، در غیر این صورت با خام‌فروشی، بی‌کیفیت و متنوع نبودن محصولات نمی‌توان در بازارهای جهانی موفق بود. اروپایی‌ها شیفته زرشک ارگانیک ایران هستند رئیس اتاق بازرگانی شهرستان بیرجند ادامه داد: زرشکی که هم‌‌اکنون در ایران تولید می‌شود بدون استفاده از کود و سموم کشاورزی است و به صورت طبیعی و ارگانیک تولید می‌شود، همین امر سبب شده تا اروپایی‌ها شیفته محصولات تولیدی زرشک ایران باشند اما تنها کاری که باید صورت گیرد، تقویت امر بازاریابی و شناساندن محصولات تولیدی ایران به بازار جهانی است. احتشام تصریح کرد: اولین شرکت صادرکننده محصولات متنوع زرشک به همراه بسته‌بندی در استان خراسان جنوبی فعالیت خود را آغاز کرده است.
زرشک همچون زعفران خواص درمانی بسیار دارد وی با انتقاد از اینکه هم‌‌اکنون محصول زرشک در ایران و جهان ناشناخته است، اضافه کرد: در ایران زرشک پلو با مرغ را می‌شناسند و از زرشک برای رنگ دادن به غذا استفاده می‌کنند، در صورتی که هم‌‌اکنون ما محصولات مختلف زرشک را در کشور تولید می‌کنیم و زرشک همچون زعفران خواص درمانی دارد و فقط برای خوش رنگ کردن غذا به کار نمی‌رود. رئیس اتاق بازرگانی شهرستان بیرجند ادامه داد: زرشک خاصیت فراوانی در بحث دارویی دارد بنابراین باید در استان‌های مختلف ایران و در سطح جهان معرفی شود تا برای این محصول تقاضای جهانی ایجاد شود و بازاریابی این محصول تقویت شود. احتشام با اشاره به اینکه برای معرفی محصولات زرشک کارهای خوبی در استان خراسان جنوبی صورت گرفته است، تصریح کرد: در حال حاضر کاتالوگ چند زبانه و فیلم تخصصی در مورد محصول زرشک تهیه شده است. وی با بیان اینکه استان‌های دیگر ایران مانند خراسان جنوبی در امر تولید زرشک ورود نکرده‌اند، افزود: این صنعت، چشم‌انداز بسیار خوبی دارد، اگر بتوانیم در امر بازاریابی و تنوع محصولات خوب عمل کنیم می‌توانیم هم اولین صادرکننده زرشک در جهان باشیم و هم بحث صادرات زرشک را شروع کرده‌ایم. با توسعه صادرات در آینده شاهد ارزآوری و اشتغالزایی آن در کشور خواهیم بود. رئیس اتاق بازرگانی شهرستان بیرجند ادامه داد: زرشک به دلیل استراتژیک بودن در برابر کم‌آبی و شرایط سخت مقاوم است و این محصول مخصوص استان و مناطق حاشیه کویر است. وی گفت: اگر با برنامه‌ریزی، تعامل خوبی بین بخش خصوصی و دولت ایجاد شود و بخش دولتی، بخش خصوصی را به عنوان مجری کار تقویت و حمایت کند در آینده شاهد افزایش میزان صادرات زرشک در کشور خواهیم بود. احتشام تصریح کرد: در حال حاضر قیمت پسته و زعفران در بازار داخلی و خارجی قابل توجه است اما قیمت زرشک کیلویی ۱۰هزار تومان است که یکی از علت‌های این امر این است که زرشک هم‌‌اکنون جنس صادراتی نیست، اگر زرشک تقاضای جهانی داشته باشد از پسته هم گران‌تر خواهد شد. نگاه‌ها به تولید زرشک باید ملی باشد وی با تاکید بر اینکه نگاه‌ها به تولید زرشک در خراسان جنوبی باید ملی باشد، افزود: باید از کشاورزان خراسان جنوبی حمایت کنیم زیرا اکثر آنها از تولید زرشک امرار معاش می‌کنند و کشت محصولی دیگر در خراسان جنوبی توجیه ندارد. رئیس اتاق بازرگانی شهرستان بیرجند با بیان اینکه زرشک یک محصول ملی است بنابراین نگاه‌ها به این محصولات نیز باید به صورت ملی باشد، ادامه داد: برای حمایت از کشاورزان نباید فقط حرف زد بلکه مقداری نیز باید عمل کنیم و برای آن برنامه‌ریزی داشته باشیم و با مدیریت صحیح باید در این عرصه به درستی نقش آْفرینی کنیم و از صنعت ایجاد شده حمایت صورت گیرد. احتشام ادامه داد: برای حمایت از این صنعت بانک‌ها نباید توقع سود ۱۵ درصد تسهیلات خود را داشته باشند، متاسفانه هر روز شاهد چاق‌تر شدن بانک‌ها و لاغرتر شدن تولید هستیم، آیا چنین رویه‌ای صحیح است؟ وی تصریح کرد: در طول سال‌های گذشته ساکنان مناطق جنوبی خراسان با توجه به شرایط اقلیمی حاکم بر منطقه و خشکسالی‌های متناوب کشت گیاهان مقاوم و سازگاری مانند زعفران، زیره سبز و زرشک بی‌دانه را در الگوی کشت قرار داده‌اند. امروزه نیز تجربیات علمی مشخص کرده که افزایش بهره‌وری منابع تولید بخصوص آب، اولویت کشت محصولات کشاورزی را تعیین می‌کند. برآوردهای اقتصادی تعیین اولویت نیز، اغلب براساس میزان ماده خشک توسط گیاه به ازای هر مترمکعب آب مصرفی و مقایسه محصولات مختلف با یکدیگر انجام می‌شود. با درنظر گرفتن این موضوع و سایر محدودیت‌های اقلیمی و خاکی در منطقه جنوب خراسان، محصولات مقاومی نظیر زرشک بی‌دانه قطعا در اولویت قرار می‌گیرند. رئیس اتاق بازرگانی شهرستان بیرجند ادامه داد: زرشک بی‌دانه از جمله درختچه‌های مقاومی است که قابلیت رشد و تولید در زمین‌های کم بهره با آب شور را داراست و توجه بیشتر به آن ضمن بالا بردن ظرفیت تولید محصولات کشاورزی در حفاظت از خاک منطقه نیز می‌تواند موثر باشد. بسیاری از زمین‌های کشاورزی در مناطق روستائی شهرستان‌های قائن و بیرجند در جنوب خراسان به دلیل شوری خاک و آب برای کشت بیشتر محصولات کشاورزی مناسب نیستند. لذا در برخی از روستاها به ویژه طی ۲۰ سال اخیر زرشک بی‌دانه به عنوان محصول اصلی مطرح شده و هم‌‌اکنون سطح زیر کشت آن نسبت به سال ۶۱ بیش از چهار برابر افزایش یافته است در نتیجه درآمد هزاران خانوار روستائی به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم از طریق تولید زرشک تامین می‌شود. فعالیت ۱۳ مرکز فرآوری زرشک در خراسان جنوبی استاندار خراسان جنوبی نیز با بیان اینکه خراسان شمالی اولین تولیدکننده زرشک در کشور است و هم‌‌اکنون ۱۳ مرکز فرآوری زرشک در این استان فعالیت می‌کند، گفت: در حال حاضر خراسان جنوبی با ۱۰ هزار و ۶۲۰ هکتار سطح زیر کشت زرشک مقام نخست تولید این محصول را به خود اختصاص داده است و در حال حاضر ۹۸ درصد زرشک کشور در خراسان جنوبی تولید می‌شود بنابراین برای توسعه چنین فعالیت‌هایی مسئولان کشوری باید حمایت‌هایی انجام دهند. «قهرمان رشید» با اشاره به اینکه زرشک و عناب خراسان جنوبی در کشور بسیار معروف است، تصریح کرد: خراسان جنوبی طی سال‌های گذشته با خشکسالی‌های مستمر روبه‌رو بودند که هم‌‌اکنون ۹۰ درصد چشمه‌ها و قنوات استان خشکیده و مابقی نیز در حال خشک شدن است بنابراین چنین آماری نشان از وضعیت بحرانی کشاورزی در خراسان جنوبی است، با وجود اینکه ۳۵ درصد اشتغال استان و ۲۵ درصد ارزش افزوده استان از بخش کشاوری تامین می‌شود که چنین آماری نشانه از اهمیت جایگاه بالای کشاورزی در اقتصاد استان است. خام‌فروشی زرشک و ضعف در صادرات نماینده مردم قائنات در مجلس شورای اسلامی نیز با انتقاد از اینکه خام‌فروشی و ارزان فروشی زرشک به یکی از مشکلات عمده در صنعت مبدل شده است، تصریح کرد: همین امر سبب شده تا درآمدزایی از این صنعت کاهش پیدا کند، در صورتی که ایران اولین تولیدکننده زرشک در جهان است. «جواد هروی» ادامه داد: برای توسعه و رشد صنعت زرشک و افزایش میزان صادرات به کشورهای مختلف باید تنوع محصولات زرشک را افزایش داد تا دیگر از کارهای سنتی، خام و ارزان فروشی جلوگیری شود اما تاکنون در امر فرآوری محصولات زرشک و صادرات موفق عمل نکرده‌ایم. وی با بیان اینکه اکثر کشاورزان خراسان جنوبی به کشت زرشک مشغول هستند، اضافه کرد: با توسعه چنین صنعتی اشتغالزایی، افزایش ارزش افزوده این محصول، افزایش صادرات و رونق اقتصادی کشور را شاهد خواهیم بود. نماینده مردم قائنات در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه هم‌‌اکنون درشهرک صنعتی قائنات کنسانتره زرشک تولید می‌شود، گفت: توسعه این صنعت نیازمند حمایت مسئولان استانی و کشوری است تا این امر کمکی برای شهروندان مناطق دور دست و محروم باشد. هروی با تاکید بر اینکه بانک‌ها از کشاورزان حمایت کنند، افزود: با حمایت بانک‌ها، انگیزه کشاورزان برای ادامه کار افزایش خواهد یافت، اما این روزها وام‌های بانکی با بهره‌های چند برابر شرایط را برای کشاورزان سخت‌تر کرده است، امیدواریم دولت آینده نگاه ویژه‌ای به کشاورزان خراسان جنوبی داشته باشد.
