اقتصاد کشور نیازمند صندوق‌های سرمایه‌گذاری نوآور

گفتمان اول: گزارش رقابت پذیری جهانی اقتصادهای جهان را به سه دسته اصلی منبع پایه به معنی تولید کننده منابع خام (نفت، مواد معدنی و ...)، کارایی محور در به معنی اقتصادهایی که می توانندکالاها را با قیمت کمتر تولید نمایند (مانند چین، ویتنام و ...) و نهایتا نوآوری محور(دانش بنیان) که مبنای تولید آنها نوآوری می باشد (مانند ژاپن، آلمان و ...) تقسیم نموده است. جایگاه اقتصاد ایران در این گزارش، اقتصاد رو به گذار از منبع پایه به کارایی محور تبیین شده است.

گفتمان دوم: یکی از ارکان اصلی رقابت پذیری در جهان سطح توسعه بازارهای مالی می باشد به این معنی که برای انجام فعالیت های گوناگون اقتصادی ابزارهای مختلف تامین مالی مبتنی بر بدهی، سهام و ... طراحی شده و در بازارهای مالی عرضه شوند تا متقاضیان اینگونه روش های تامین مالی بتوانند از آنها استفاده نمایند. شکل زیر نشان می دهد که ایران از منظر شاخص توسعه بازارهای مالی در گزارش رقابت پذیری جهانی وضع بسیار نامناسبی را دارا است.

گفتمان سوم: در بعد توسعه اقتصادی از دو منظر کشور با چالش جدید مواجه است: مشکلات ساختاری اقتصاد کلان در ایران که باعث شده است هر ساله بخش صنعت کشور با تورم دو رقمی مواجه باشد، این موضوع در کنار تثبیت نرخ ارز منجر به این امر خواهد شد که در افق 4 الی 5 ساله شرکتی خواهد توانست به رقبای خارجی ترکیه ایی، کره ایی، چینی و ... رقابت نماید که حداقل به میزان تورم این کشور ها (2 الی 5) درصد منهای تورم داخل ایران (حداقل 15الی 20 درصد) یعنی حدودا 13 الی 15 درصد کارایی عوامل تولید خود را بالا ببرد. این امر با توجه به عدم وجود زیرساخت های رقابت پذیری در کشور امکان پذیر لکن بسیار مشکل است. مسئله دیگربحث تحریم ها است که منجر افزایش هزینه های تولید شده و در نتیجه باعث خواهد شد که اقتصاد ایران نتواند کارایی لازم را به دلیل افزایش هزینه های مبادلاتی مالی و ... داشته باشد. به نظر می رسد با توجه به موارد فوق، پتانسیل های نیروی انسانی و ... و همچنین روند آینده اقتصاد ایران، تنها راه گذار و جهش غیر خطی کشور به اقتصاد مبتنی بر نوآوری باشدکه ارزش افزوده چند برابری داشته و نرخ تورم، هزینه های مبادلات مالی و ... بر محصولات این نوع اقتصاد اثر کمتری دارند. گفتمان چهارم: بورس و فرابورس ایران به عنوان یک دماسنج اوضاع اقتصادی کشور موارد فوق را تایید می نمایند در واقع از منظر یک تحلیل بنیادین در افق 10 ساله می توان وقتی انتظار حرکت شاخص های بورس به سمت بالا و رونق بورس به صورت مستمر را داشت که چشم انداز دو مشکل فوق الذکر حل شود، تا دریچه محصولات کشور به اقتصاد جهانی و صادارات باز شود. گفتمان پنجم: چند سالی است که بحث کارآفرینی و کارآفرینی مبتنی بر تکنولوژی در کشور توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و برخی نهادهای دیگر دنبال می شود. در حوزه رسانه صدا و سیما آغاز به ترویج این فرهنگ در کشور نموده است، در حوزه نهادهای تقویت کننده و پرورش ایده مراکز رشد و شتابدهنده های کشور سازماندهی با نظارت وزارت علوم سازماندهی مجدد شده اند. حتی دانشگاه های دولتی کشور پس از سال ها به صورت مستمر در حال برگزاری جشنواره ها و کنفرانس های مختلف از جمله آخرهفته های شرکت های نوآور(Start up weekend) به منظور تقویت ذهنیت دانشجویان به منظور ایجاد تفکر خلاق و ... می باشد. آیا تسریع توسعه بازارهای مالی برای پشتیبانی از تقویت اقتصاد دانش بنیان ضروری نیست؟ آیا هم اکنون نیز دیر نشده است؟ گفتمان ششم: صندوق های سرمایه گذاری ماجراجویانه و یا نوآور (Venture capital) به عنوان یکی از ارکان اساسی تامین مالی برای اقتصاد های مبتنی بر نوآوری تلقی می شوند. هم اکنون 18 شرکت در کشور با این مدل فعالیت می نمایند که اساس اصلی این نوع از سرمایه گذاری را انجام نمی دهد و اقدام به اعطای وام قرض الحسنه، ضمانت نامه و ... می نمایند در حالیکه سرمایه گذاری مخاطره پذیر به مشارکت در سود و زیان کاملا وابسته می باشد و با فرهنگ اسلامی تامین مالی نیز بسیار نزدیک تر از رویه هایی تامین مالی است که در کشور در حال حاضر وجود دارد. شکل زیر نشان می دهد که تامین مالی ماجراجویانه یک موجود عجیب است!، درحالیکه از بیشتر سرمایه گذاری ها چیزی عاید این صندوق ها نمی شود، در برخی از سرمایه گذاری ها صرفا اصل سرمایه بر می گردد و نهایتا در اندکی از سرمایه گذاری ها سود زیادی حاصل می شود که علاوه بر جبران کلیه این زیان ها صندوق را مجموعه سود ده می نماید. واقعیت این است که این نوع از سرمایه گذاری به صورت گسترده در کشورمان تا کنون اجرایی نشده است.

شکل زیر صنایع مختلفی که در آمریکا از تامین مالی نوآورانه (Venture finance) استفاده نموده اند را نشان می دهد.

در سال های اخیر بسیاری از اقتصاد های مبتنی بر کارایی مثل چین نیز به صورت گسترده این نوع از تامین مالی و قوانین حقوقی و رویه های آن را در کشور خود اجرایی نموده اند. گفتمان هفتم و آخر: چندی است سازمان فرابورس ایران با برگزاری جلسات متعدد با وزرات خانه ها و نمایندگان هلدینگ های مالی کشور در حال طرح ریزی اجرای این نوع از صندوق ها برای تاسیس صندوق های سرمایه گذاری نوآور می باشد. واقعیت این است که فضای فعلی اقتصاد کشور به شدت نیازمند این گونه تامین مالی می باشد و بازارهای مالی ما همچنان می توان گفت از نیروی انسانی دانش بنیان، مراکز رشد، شتابدهنده ها و ... عقب تر هستند. ورود سازمان فرابورس ایران با توجه به اعتمادی که سرمایه گذاران عمومی به دلیل پیشینه تاسیس بازارهای مختلف از آن دارد ورود مبارکی است لکن تسریع ایجاد این صندوق ها در حال حاضر به توسعه اقتصاد دانش بنیان کشور کمک شایانی می نماید و بدون حضور قدرتمند آنها مبتنی بر رویه های واقعی که از یک صندوق ماجراجویانه انتظار می رود راه یک تحول اقتصاد گسترده در افق 5 سال آتی را برای کشور هموار می نماید.