به گزارش اقتصادآنلاین؛ سامانه معاملات بازار سرمایه ایران، سال ۱۳۸۵ توسط شرکت فناوری اطلاعات فرانسوی اتوس طراحی و پیاده‌سازی شد و در سال ۱۳۸۷ به بهره‌برداری رسید. اما بروزرسانی آن به دلیل تحریم‌ها تا سال ۲۰۱۵ (سال ۱۳۹۵) انجام نگرفت. این سامانه، معاملات بورس، فرابورس، بورس انرژی و بخشی از بورس کالا را پشتیبانی می‌کند.
از سوی دیگر، از سال ۱۳۹۸ با افزایش تعداد سهامداران بازار سهام و استقبال از بورس، حجم معاملات و تعداد سفارشات بیش از پیش افزایش یافت. به گونه‌ای که حتی از مرز ۳۰هزار میلیارد تومان در روز نیز عبور کرد که این عدد، رکوردی تاریخی محسوب می‌شد. اما سامانه معاملات به دلیل عدم رشد متناسب با بازار سرمایه و تحریم‌ها، همواره با مشکلات و اختلالاتی همراه بوده و این اختلالات، در موارد متعددی تکرار شده است. دو بخشی شدن زمان معاملات، توقف چندین ساعته برخی نمادها و قطع سامانه معاملاتی فرابورس از جمله مشکلاتی است که سامانه معاملات برای بازار سهام در سال گذشته رقم زد.
تولید سامانه بومی معاملات از چه زمانی آغاز شد؟
با افزایش مشکلات سامانه معاملات و ایجاد مانع در دادوستدهای سهامداران، موضوعی تحت عنوان بومی‌سازی سامانه معاملاتی مطرح شد. در حالی که شاپور محمدی، رییس سابق سازمان بورس و اوراق بهادار و مهدی پارچینی، معاون اسبق بورس تهران در سال‌های ۹۶ و ۹۷ از بهره‌برداری از سامانه معاملاتی جدید خبر داده بودند، اما اختلالات سامانه معاملات ادامه یافت و اقدامی برای ایجاد این سامانه صورت نگرفت. پس از آن، روح‌الله دهقان، مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، تیرماه سال گذشته اعلام کرد که از سال ۹۸، شروع به تولید سامانه معاملات در داخل کشور کردیم و در یک سال گذشته، اندکی پیشرفت داشته که نهایی شدن آن زمانبر است.
وی همچنین، دی ماه سال گذشته اظهار داشت: چند سالی می‌شود که شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به طور جدی دنبال این است که یک سامانه نرم‌افزاری بومی را در داخل کشور تولید کند. این سامانه پیچیده معاملات، اکنون در مرحله تست و در محیطی مشخص، خارج از بازار قرار دارد و اکنون نیز بخش‌های خیلی زیادی باید در این سامانه تولید شود؛ بر این اساس فرآیند تولید زمانبر بوده و در واقع دانش فنی و بیزینسی در کنار یکدیگر در حال تولید سامانه بومی هستند. به گفته وی، بومی‌سازی سامانه معاملات در مرحله آزمایشات مختلف قرار دارد.
محمدعلی دهقان دهنوی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار، ۱۱ خردادماه در حاشیه رونمایی از سامانه محیط آزمون و تنظیم‌گری بازار سرمایه تصریح کرد: نرم‌افزار ایرانی برای معاملات بورس در داخل کشور توسط دانشگاه تهران طراحی شده، کار به مرحله خوبی رسیده، طراحی آن تمام شده و به زودی آماده می‌کنیم تا به مرحله استقرار برسد؛ در این مرحله ارتباط با کارگزاری‌ها و معامله‌گران شکل می‌گیرد و مرحله استقرار به زودی ظرف یک تا دو ماه آینده انجام می‌شود. بعد از مرحله استقرار یک زمان هفت ماهه نیاز است که مشکلات این مرحله برطرف شود و بعد از آن وارد معاملات می‌شود که ابتدا با معاملات اوراق در این سامانه مستقر می‌شود.
وی افزود: سامانه ایرانی معاملات بورس، ظرفیت پذیرش ۵۷ میلیون سهامدار در بازار سرمایه را دارد. هدف از طراحی سامانه بومی برای معاملات بورس، همین مسئله است، چون اتفاقی که سال گذشته به خاطر استقبال مردم از بورس افتاد، مشکلاتی در سامانه معاملات به وجود آمد که به دلیل تحریم نمی‌توانستیم، نسخه دید سامانه معاملات خریداری کنیم. بنابراین مجبور بودیم، طراحی سامانه بومی معاملات دانشگاه تهران انجام شود که بتواند حجم بالای تراکنش‌های مالی را انجام دهد. تا یکی دو ماه آینده، مراسم استقرار این سامانه برگزار می‌شود و این سامانه از سال گذشته شروع به طراحی شده که پیشرفت خوبی هم در آن دیده می‌شود.
حال، دهقان، مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس تهران در جدیدترین اظهارات خود در روز جاری، از قرارگیری سامانه معاملات ایرانی در مرحله تولید و تست نهایی و پس از آن، ورود به فاز پیاده‌سازی خبر داد و گفت: طراحی این سامانه، محصول کار مشترک شرکت توسعه فناوری پیشرفته رادین بورس بوده که یک شرکت مشترک بین شرکت مدیریت فناوری بورس تهران و دانشگاه تهران است و نزدیک به سه سال روی این نرم‌افزار کار شده است.
دهقان تصریح کرد: ظرفیت پاسخگویی بازارها در سامانه معاملات به گونه‌ای طراحی شده که بتواند معاملاتی مانند استقبال سال ۹۹ مردم از بورس را به راحتی پاسخ دهد و این سامانه، ظرفیت ۱۰۰ میلیون سهامدار را دارد که به همه تراکنش‌ها پاسخ دهد و طراحی نرم‌افزار کاملاً تولید داخلی بوده و به همین دلیل، مزایایی مانند بومی بودن دارد. از طرفی به سامانه‌های خارجی به دلیل تحریم دسترسی نداشتیم.
صحبت از ایجاد سامانه بومی معاملات از سال‌های قبل مطرح و تاریخ‌های متفاوتی برای راه‌اندازی آن اعلام شده، اما هربار به زمان دیگری موکول شده است. باوجود اینکه شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، دست به افزایش ظرفیت سامانه معاملاتی فعلی زد و تا حدی از فشار معاملات کاسته شد، اما اقداماتی از قبیل نقشه بازار برای نمادهای حاضر در بورس، نمودارهای تکنیکال، تغییرات حقیقی-حقوقی و دسترسی تمام سهامداران به ۵مظنه برتر نیز نتوانست مشکل اساسی و ریشه‌ای سامانه را برطرف کند و ظرفیت لازم برای ۵۰میلیون سهامدار بورسی (با احتساب سهامداران عدالت) و حدود ۳میلیون معامله‌گر فعال بورسی ایجاد نشد. از سوی دیگر، برخی از کارشناسان بازار سرمایه و سهامداران، بهبود وضعیت سامانه معاملاتی فعلی را مهم‌تر از ایجاد سامانه بومی معاملات دانسته‌اند. زیرا مشخص نیست که تجربه استفاده از سامانه بومی معاملات، چگونه رقم خواهد و تا چه میزان، نیازهای بازار سرمایه را پاسخ خواهد داد.
