توافق چقدر نزدیک است؟

موضوعی که نشاندهنده تلاش چشمگیر طرفین مذاکرات برای رسیدن به توافق قلمداد می‌شود.فضای مذاکرات در روز پایانی آنچنان خوشبینانه است که بسیاری از ناظران و تحلیلگران توافق را قطعی قلمداد می کنند. بسیاری از روزنامه‌ها داخل ایران از سوال "آیا توافق می شود یا نه؟" عبور کرده اند و به برسی شرایط پس از توافق رسیده اند. امروز روزنامه شرق در یادداشتی به قلم صادق زیباکلام استاد دانشگاه تهران به بررسی شرایط پس از تحریم پرداخته است. زیباکلام سعی کرده است فضای خوشبینی نسبت به بعد از توافق را تعدیل کند و نوشته است "توافق هسته‌ای، عصای موسی کلیم‌الله نیست که به اقتصاد ایران خورده و معجزه کند!" زیباکلام اوایل هفته نیز در یادداشتی در روزنامه آفتاب یزد نوشته بود که توافق قطعی است و مردم ایران خود را برای جشن هسته ای در روز عید فطر آماده کنند. امروز روزنامه اعتماد نیز در گزارشی از نزدیک بودن "طلوع مذاکرات" خبر داده است و نوشته که "پرانتزهای متن توافق بسته شد." اعتماد نیز همچون روزنامه شرق از تریبون های اصلاح طلبان به حساب می آید، که در دو سال گذشته همواره از حامیان دولت حسن روحانی بوده اند. روزنامه شهروند وابسته به هلال احمر که نهادی دولتی است، نیز در خط رسانه های اصلاح طلب حرکت کرده و در گزارشی اقتصاد ایران پس از تحریم را بررسی کرده است. راهی که روزنامه تخصصی دنیای اقتصاد نیز رفته است. دنیای اقتصاد در گزارش هایی چشم انداز بخش های مختلف کشور پس از توافق را واکاوی کرده است. این روزنامه "کدخوانی بازار ها" از مذاکرات را شرح داده و نوشته که قطار هسته ای به ایستگاه پایانی رسیده است. روزنامه دولتی ایران نیز با خوشبینی تمام روند مذاکرات را دیده است و با تیتر "شکوه شب‌های قدر از تهران تا وین" نوشته است: «بنا بر گفته یک مقام آگاه قریب به 90 درصد اختلافات فنی در ضمیمه‌های توافق و بیش از 70 درصد متن اصلی حل و فصل شده است.» گزارشگر این روزنامه در وین نوشته است: «اگرچه لبخند و اظهارات امیدبخش دیپلمات‌ها که البته با خط و نشان‌هایی هم برای طرف مقابل همراه است، نوید بخش پایان مذاکرات هسته‌ای است اما بنابر شنیده‌ها لحن گفت‌و‌گوهای طرفین، به موازات سخت‌تر شدن تصمیمات آخر، تند‌تر شده و فضای تندتری را پشت درهای بسته مذاکره رقم زده است. اتفاقی که گویای آخرین تلاش‌ها برای گرفتن بیشترین امتیازها از دور نهایی مذاکرات است.» تشدید دلواپسی‌ها در کنار این نگاه‌ها که همیشه از مذاکرات حمایت کرده اند. روزنامه ها و رسانه های نزدیک به اصولگرایان که یا با مذاکرات مخالف بوده اند و یا به آن انتقاد داشته اند، از وضعیت مذاکرات اعلام نگرانی کرده اند. روزنامه تندرو وطن امروز با تیتر یک "توافق هسته ای یا نظامی؟!" نوشت: «به نظر می‌رسد «مذاکرات هسته‌ای» از مسیر بحث و گفت‌وگو بر سر «برنامه اتمی ایران» خارج شده و بدون هرگونه ظرافت دیپلماتیک با هدفگذاری «تکمیل خلأهای اطلاعاتی غرب» از «توان نظامی ایران» به سمت «توافق بسیار بد» در حال پیشروی است.» اما روزنامه کیهان همچنان بر اختلافات در مذاکرات تاکید کرده است. همچنین مدیر مسئول این روزنامه در یادداشتی از سخنان رییس جمهور درباره صلح امام حسن (ع) و قیاس آن با وضعیت کنونی ایران انتقاد کرده است. شریعتمداری نوشته است: «آقای روحانی نکند چاره‌ کار را تن دادن به باج‌خواهی دشمن دیده‌اید که پای امام حسن (ع)را به میان کشیدید؟!» حسین شریعتداری در بخش دیگری از یادداشت امروز خود به علی لاریجانی رییس مجلس نیز انتقاد کرده که چرا به منتقدان مذاکرات گفته است "پشت رهبری مخفی نشوند." حسین شریعتمداری گفته است این سخنان لاریجانی "بسیار خطرناک و گمراه کننده" است. حسین شریعتمداری پیش از این پیش بینی کرده بود که مذاکرات حتما شکست خواهد شد. پیش بینی که روند مذاکرات بر خلاف آن است. روزنامه جوان وابسته به سپاه پاسداران شاخص های توافق بد را ذکر کرده است. عبدالله گنجی در سرمقاله روزنامه جوان نوشته است: «توافق بد توافقی است که منجر به دو قطب در درون کشور شود. فرض بر این است که این توافق ملی است و نباید با اغراض جناحی و سیاسی بدان نگریست اما اگر صف‌بندی‌های حداکثری نسبت به آن ایجاد شود شاخصی برای پر ابهام بودن آن است که نهایتاً در کانتکس توافق بد قرار می‌گیرد. باز کردن ماجرای صلح امام حسن نیز در راستای همین دو قطبی‌سازی ارزیابی می‌شود.» سایت رجا نیوز هم که یکی از تریبون های دلواپسان هسته ای به شمار می رود در روزهای اخیر تلاش کرده است نشان دهد که توافق احتمالی میان ایران و غرب "توافقی بد" است. برخی ناظران نگرانی شدید دلواپسان نسبت به نتیجه مذاکرات را در این راستا تفسیر می کنند که احتمال رسیدن به توافق به شدت افزایش یافته است. روز گذشته خبرگزاری تسنیم نظرسنجی از خبرنگاران و تحلیلگران حاضر در وین درباره نتیجه مذاکرات انجام داده است که بنا به گزارش این خبرگزاری ۸۳درصد خبرنگاران حاضر برای پوشش مذاکرات هسته‌ای پیش‌بینی می‌کرده اند که توافق حاصل می‌شود. نشانه های میدانی توافق در کنار برداشت رسانه های داخلی از نتیجه توافق در میدان مذاکرات نیز همه اخبار به توافق روی خوش نشان داده اند. در روزهای گذشته هم جان کری و هم ظریف وزرای خارجه ایران و آمریکا بر این نکته تاکید کرده اند که هیچ وقت تا این حد به توافق نزدیک نبوده اند. دیگر وزرای خارجه 1+5 نیز بر این نکته تاکید کرده اند که توافق در دسترس است. در کنار این مواضع، اخباری از احتمال طول کشیدن مذاکرات تا بامداد پجشنبه منتشر شده است، که نشان می دهد طرفین به دنبال قطعی شدن توافق هستند. از سوی دیگر در بعد فنی روزهای گذشته آژانس انرژی اتمی مذاکرات بسیار مثبتی با ایران داشته است که می تواند در پیشبرد مذاکرات سیاسی موثر باشد. شب گذشته سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران گفت در سفر اخیر هیئت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران، «با دستیابی به تفاهم اصولی در مورد جدول موضوعات و زمانبندی همکاری مشترک، گام مهمی در مسیر حل‌و‌فصل موضوعات باقیمانده» برداشته شد. تحلیلگران تفاهم ایران و آژانس را گامی مهم برای پایان اختلافات می دانند. یوکیا آمانو پس از سفر به تهران اعلام کرد که آژانس می تواند تا پایان سال جاری میلادی گزارش خود از ابعاد احتمال فعالیت نظامی در پرونده اتمی ایران را ارائه کند. این اظهار نظر نشان دهنده تغییرات مثبت در روند مذاکرات فنی تلقی شده است. نشانه های خارجی توافق سومین نشانه توافق ایران و گروه 1+5 در مذاکرات سکوت کشورهای عرب منطقه است که دیگر هیچ تلاشی برای توقف مذاکرات انجام نمی دهند. به نظر می رسد رقبای منطقه ای ایران پی برده اند تلاش در این جهت فایده ای ندارد. نتانیاهو روز گذشته هشدار داد توافق با ایران همین طور در حال «بدتر شدن» است و «مدام دارد به نفع ایران پیش می‌رود.» او گفت: «تا آن‌جایی که ما داریم می‌بینیم هر روز گروه ۱+۵ دارد به خواسته‌های ایران تن می‌دهد و توافق همین‌طور بد و بدتر می‌شود. این توافق راه ایران برای رسیدن به زرادخانه اتمی را هموار می‌کند.» از طرف دیگر گزارش هایی از آمادگی ورود شرکت های خارجی به ایران منتشر می شود. چند روز پیش رویترز خبر داد که فرانسه به فعالان اقتصادی اش گفته است آماده ورود به بازار ایران باشند. رقابت شرکت اروپایی برای ورود به بازار ایران نشانه دیگری برای حصول توافق هسته ای است.