ناگفته‌های‌مذاکرات‌درگفتگوی‌"چارلی‌رز"باموسویان

سید حسین موسویان، عضو تیم پیشین هسته ای کشورمان در برنامه یکساعته چارلی رز- معروفترین برنامه سیاسی آمریکا- حاضر شد و به سوالات وی پاسخ داد. در این برنامه برد استفن (Bret Stephens)، خبرنگار روزنامه وال استریت ژورنال (متعلق به لابی صهیونیستها)، مارگارت برنان (Margaret Brennan)، از شبکه سی بی اس و لیز دوست (Lyse Doucet) از شبکه بی بی سی ورلد نیز حضور داشتند. آنچه در ادامه می خوانید پرسش و پاسخ های چارلی رز از حاضرین در این گفتگوی ویژه است. چارلی رز، مجری : در شرایط فعلی مذاکرات در کجا هستیم وآیا توافق انجام میشود: برنان از شبکه سی بی اس: 60% شانس وجود دارد. تحریمها و بازرسیها مشکل اساسی باقیمانده است. تحریمها مرحله ای برداشته خواهد شد. جان کری دوتا فیزیوتراپ خودش را هم با خودش آورده تا کار توافق را تمام کند. لیز دوست، از شبکه بی بی سی ورلد: هر دو طرف دنبال یک توافق خوبند و عجله ندارند. مشکل در جزییات است. میخواهند که توافق بعدا قابل تفسیر نباشد. اصل مذاکرات بین ایران و آمریکاست. هیچگاه این مقدار به توافق نهایی نزدیک نبوده اند. آقای صالحی با وجود دو عمل جراحی به وین آمده. همه مصمم هستند کار توافق را قطعی و تمام کنند. چارلی رز: آقای موسویان! با توجه به تجربیاتی که شما دارید شما چه فکر می کنید. کجای کار هستیم؟ سید حسین موسویان: دو طرف در مورد همه موارد در قالب معاهده ان پی تی توافق دارند. یعنی اینکه ایران از نظر شفافیت در برنامه هسته ای در سقف حداکثری چهارچوب مقررات بین الملل عمل خواهد کرد. زیرا از نظر مقررات بین الملل چیزی بالاتر از پروتکل الحاقی نداریم. دوم اینکه ایران همه موارد اعتمادساز درمورد عدم ساخت بمب هسته ای از طریق آب سنگین اراک را پذیرفته است مثل اینکه در آب سنگین اراک برای مدت طولانی بازفرآوری نداشته و سوخت مصرف شده را صادر کند و تغییرات تکنیکی برای عدم تولید پلوتونیم در سطح بمب هسته ای را انجام دهد. سوم اینکه ایران همه موارد اعتماد ساز در مورد عدم ساخت بمب هسته ای از طریق غنی سازی را هم پذیرفته است مثل غنی سازی زیر 5% و کاهش ذخایر از 8000 کیلوگرم به 300 گیلو گرم که نیاز مصرف داخلی خواهد بود. بنابراین ایران با پذیرش این تعهدات که بعضا فراتر از ان پی تی است حداکثر حسن نیت خود را بخرج داده تا جامعه جهانی اطمینان داشته باشد که ایران بدنبال ساخت بمب نیست. مشکل باقیمانده در مورد زیاده خواهی هایی است که بسیار بسیار فراتر از ان پی تی است. برد استفن از روزنامه وال استریت ژورنال: ایران یک سابقه مخفی کاری دارد. نطنز و اصفهان و فردو را قدرتهای جهانی کشف کردند و ایران ابتدا به ساکن مخفی کرده بود. الان هم ایران به آژانس دسترسی به مراکز نظامی برای روشن شدن ابهامات مربوط به ساخت بمب هسته ای را نمیدهد. چارلی رز: مشکل اساسی در مذاکرات فعلی کجاست؟ برنان: بازرسی از مرکز نظامی از بزرگترین مشکلات است و بعد موضوع زمان بندی رفع تحریمهاست. آمریکا هم مقداری موضعش را تخفیف داده و در مورد مراکز نظامی مقداری کوتاه آمده است. لیزدوست: مسئله بی اعتمادی ایران وآمریکا و 35 سال خصومت است که بسیار فراتر از هسته ای است.در مورد تحریمها هم برداشته شدن تحریمهاست که دو طرف بهم اعتماد ندارند. پیشرفت داشته اند اما هنوز نهایی نیست. چارلی رز: آقای موسویان! آیا در ایران بین آیت الله خامنه ای و روحانی اختلاف است؟ موسویان: اختلافی بین رهبری و رییس جمهور نیست. اما ما در ایران مخالفین جدی داریم مثل گنگره در آمریکا. نکته دوم اینکه فرمایشات رهبری ایران خوب درک نشده است. ایشان فرمودند اجرای تعهدات دو طرف باید متناظر و متناسب باشد. نکته سوم هم در مورد بی اعتمادی است که بسیار فراتر از هسته ای است. اما وقتی که ما در مورد سلاحهای کشتار جمعی صحبت میکنیم باید یادمان باشد که ایران بزرگترین قربانی سلاح های کشتار جمعی بعد از جنگ جهانی دوم است. صدام سلاح شیمیایی استفاده کرد و 100000 ایرانی را شهید و زخمی کرد و آمریکا هم با صدور مواد و تکنولوژی ساخت و استفاده سلاح شیمیایی به عراق، ازبمباران شیمیایی صدام حمایت کرد. آنچه که آقای برد استیفن گفت تمام خلاف واقعیت بود. هر چه او گفت مربوط به پروتکل الحاقی بود. اگر کشوری عضو پروتکل الحاقی باشد باید از ابتدا عملیات سایت غنی سازی را اطلاع دهد. در غیر این صورت و به عنوان عضو پادمان باید تنها 180 روز قبل از گازدهی به سانتریفیوژها، آژانس را مطلع کند. یعنی لازم نیست در زمان ساخت تاسیسات اطلاعی به آژانس بدهد. ایران در زمان ساخت تاسیسات اصفهان و نطنز و فردو عضو پروتکل الحاقی نبوده و لذا هیچ تعهد قانونی به آژانس نداشته و تخلفی هم نکرده است. برد استقن: رژیم ایران قابل اعتماد نیست که بتواند غنی سازی داشته باشد که هروقت خواست بمب بسازد. ایران منطقه را بی ثبات کرده است. توان هسته ای ایران، سایر کشورها مثل ترکیه و عربستان را وادار به اقدام مشابه میکند. بعد از توافق آوریل دوطرف تفسیر متفاوتی از توافق داشتند. باید تکلیف این روشن شود. چارلی رز: ایران و قدرتهای بزرگ پیشرفت زیادی داشته اند. تحریمها و بازرسی ها و تحقیقات و توسعه باقی مانده. میتوانند تمام کنند؟ لیز دوست: پیشرفتها فوق العاده بوده است. از وقتی روحانی سر کار آمده پیشرفتهای فوق العاده ای در مذاکرات پیش آمده است. رکورد مذاکرات جهانی در مذاکرات هسته ای با ایران زده شده است. توافق هسته ای با ایران بزرگترین تهدید امنیتی جهان را برطرف میکند. نسل جدید ایران میخواهد تحریمها برداشته شود و با جامعه جهانی تعامل داشته باشد. توافق هسته ای میتواند کمک کند که بحرانهای بزرگ منطقه را با ایران مذاکره و حل کرد. برنان: دولت اوباما در داخل متهم به خیالبافی شده است. الان قدرتهای جهانی پشت میز مذاکره هستند. من معتقدم جان کری مصمم است که این توافق را نهایی کند. اومیتواند جایزه نوبل را با این توافق برنده شود. برد استفن: دولت اوباما با این قضیه مثل تجدید روابط با چین فکر می‌کند. اما ببینید توافق با چین در 1970 چگونه چین را متحول و قدرتمند کرد. ایران با چین متفاوت است. ایران به حوثیها در یمن کمک میکند، از بشار اسد حمایت میکند، کشتیهای صدور اسلحه ایران به منطقه مرتب از تنگه هرمز عبور میکند، اگر توافق هسته ای صورت بگیرد این نوع مواضع ایران تقویت راخواهد کرد. چارلی رز: آقای موسویان! شما کسی هستید که میتوانید خوب در این مورد نظر ایران را ارائه کنید. موسویان: من معتقدم که ما تمام مشکلات ایران و آمریکا و 35 سال خصومت و اختلافات کلیدی را با یک توافق هسته ای نمیتوانیم حل کنیم. در مورد هسته ای باید واقع بین باشیم. در مورد پرونده هسته ای ایران، قدرتهای جهانی توافق کرده اند که ملاک معاهده ان پی تی خواهد بود. در این مورد همه چیز توافق شده و اختلافی نیست. اختلافات جاری در مورد اقدامات فراتر از معاهده بین المللی ان پی تی است. در مورد عدم اشاعه سلاح هسته ای هم باید صادق باشیم. در منطقه، فقط اسراییل است که هم معاهده ان پی تی را نمی‌پذیرد و هم صدها بمب هسته ای دارد و آمریکا هم از او حمایت میکند. هند و پاکستان هم معاهده ان پی تی را رد کرده و صدها بمب ساخته اند و آمریکا با آنها رابطه استراتژیک برقرار کرده است. متقابلا آمریکا همه فشارها و تحریمها را علیه ایران متمرکز کرده که حتی یک بمب هسته ای هم ندارد. واقعا استاندارد دوگانه در سیاست آمریکا روشن است. نهایتا موفقیت در این مذاکرات میتواند تغییرات بزرگی در منطقه بوجود آورد. ایران و آمریکا منافع مشترک بزرگی در منطقه دارند. دوکشور در 10 سال گذشته مشترکاً از دولتهای عراق و افغانستان حمایت کرده اند. در موضوع مبارزه با تروریسم تکفیریهای داعش نیز این دو کشور نقش اصلی را ایفاء میکنند. تنها راه پیش رودیپلماسی است. اول باید مسئله هسته ای را در قالب معاهده ان پی تی حل کرد. بعد مذاکرات مستقیم دو کشور در مورد مسایل منطقه باید ادامه یابد. هم در مواردیکه منافع مشترک داریم و هم در مورد اختلافات باید راه حل مسالمت آمیز پیدا کنیم. چارلی رز: مقامات ایران گفته اند که بمب نمی خواهند. پس چرا مسئله حل نمیشود؟ موسویان: ایران برای اثبات این ادعا همه کار کرده است. همه تعهدات در قالب ان پی تی را پذیرفته است. همه اقدامات اعتماد ساز در مورد عدم انحراف به سمت ساخت بمب را پذیرفته است، با وجودیکه فراتر از ان پی تی است مثل محدود کردن غنی سازی به 5% یا انجام ندادن بازفرآوری پلوتونیوم. اما بگذارید یک حقیقت تاریخی را بگویم که حاکی از صداقت ایران در مخالفت با سلاحهای کشتار جمعی است. در دوران تجاوز صدام به ایران، هنگامیکه او با حمایت آمریکا سلاح شیمیایی استفاده کرد و دهها هزار ایرانی را کشته و زخمی کرد، ارتش ایران از امام خمینی اجازه خواست تا اقدام متقابل نموده و سلاح شیمیایی ساخته و علیه عراق بکار برد. رهبر فقید ایران اجازه نداد و فرمود که از نظر اسلام استفاده از سلاحهای کشتار جمعی حرام است. حالا چه ضمانتی بهتر از این که ایران حتی زمانیکه مورد حمله سلاحهای شیمیایی قرار گرفت هم دست به اقدام متقابل نزد آنهم بخاطر اعتقادات دینی. این بهترین نشانه در مورد صداقت و حسن نیت ایران در مخالفت با سلاحهای کشتارجمعی و هسته ای است. چارلی رز: اگر این طور است پس چرا اینهمه مخفی کاری در برنامه هسته ای؟ موسویان: من توضیح دادم که ایران در آن مقطع عضو پروتکل نبود و لذا تا 180 روز قبل از گازدهی، موظف به اطلاع دادن به آژانس نبود. در عین حال قدرتهای جهانی اجماع دارند که برنامه هسته ای امروز ایران صلح آمیز است. با توجه به اینکه ایران همه تعهدات حداکثری در قالب ان پی تی را پذیرفته نیز قدرتهای بزرگ در مورد برنامه آینده هسته ای ایران هم مطمئن هستند. بحث فعلی باقیمانده در مورد گذشته و مربوط به دهه 80 است. برد استفن: من با جان کری در همه چیز مخالفم اما دولت آمریکا معتقد است که ایران در گذشته دنبال بمب بوده است و لذا باید گذشته را روشن کند. برنان: آژانس ابهامات زیادی در مورد گذشته دارد. اما مقامات دو طرف دنبال حل آن از طریق "بازرسیهای مدیریت شده" هستند. لیز دوست: آمریکا معتقد است ایران از 2003 برنامه ساخت را متوقف کرده است. آژانس 18 دانشمند هسته ای ایران را میخواهد مصاحبه کند. ایران میگوید که ما قبلا دو نفر را اجازه مصاحبه دادیم. هردو بعدا ترور شدند. لذا چه اطمینانی به آژانس ندارد. استفن: اگر ایران میخواهد حسن نیت خود را در مورد هسته ای ثابت کند کروبی را آزاد کند. جیسون رضاییان را آزاد کند و سیاست منطقه ای خود را درست کند. موسویان: وقتی شما میگویید که برای حل هسته ای باید آقای کروبی و جیسون رضاییان آزاد شوند. یعنی مسایلی که به هسته ای ربط ندارد را وارد مذاکره کنیم. پس تصور کنید چه میشود که اگر وزیر خارجه ایران بیاید پشت میز مذاکره هسته ای و به آقای جان کری بگوید که: آقای کری! شما آمریکاییها حکومت دمکراتیک مصدق در ایران را ساقط کردید. شما آمریکاییها یک دیکتاتور نصب کردید. شما آمریکاییها 25 سال از حکومت فاسد و دیکتاتور شاه حمایت کردید. شما آمریکاییها در منطقه همیشه از حکومتهای فاسد و دیکتاتور منطقه حمایت کرده اید. هیچیک از متحدین منطقه ای شما مثل عربستان به اصول حقوق بشر و دمکراسی که شما از آن دم میزنید پایند نیستند و شما از آنها حمایت میکنید. شما آمریکاییها دانشمندان هسته ای ما را ترور کرده اید..... اگر ایرانیها بخواهند توافق هسته ای را به این واقعیتها ربط دهند چه خواهد شد؟ ما هیچگاه به توافق نخواهیم رسید. باید واقع بین بود. ما نمیتوانیم همه اختلافات را از طریق یک مذاکره هسته ای حل کنیم.ما مذاکرات را از یک نقطه اختلافی شروع کرده ایم که هسته ای است. برای حل هسته ای هم معاهده بین المللی ان پی تی ملاک است و ایران هم همه تعهدات حداکثری در قالب ان پی تی را پذیرفته است. لذا باید کار را تمام کنیم. چارلی رز: آقای ظریف با خود آقای صالحی را آورد. این مهم است؟ برنان: خیلی مهم است. لیز دوست: آقای ظریف همسر خود را هم آورد تا نشان دهد که آمده تا بماند و کار را تمام کند. برادر رییس جمهور را هم آورد. اینها نشان میدهد که ایران میخواهد کار را تمام کند. چارلی رز: عواقب شکست مذاکرات چیست؟ آقای موسویان! در اینصورت چه خواهد شد؟ موسویان: شکست مذاکرات عواقب سنگین منفی خواهد داشت چون ایران و آمریکا وارد سیکل تقابلی جدید خواهند شد. منطقه خاورمیانه در آستانه سقوط است. ایران قدرتمندترین و با ثبات ترین و با نفوذترین کشور منطقه است. آمریکا قدرتمندترین کشور خارجی دخیل در منطقه است. تصور کنید که اگر مذاکرات شکست بخورد و این دو قدرت بخواهند در منطقه وارد زورآزمایی و تقابل شوند، چه فاجعه ای خواهد بود. من معتقدم فقط یک راه داریم و آن هم حل هسته ای از طریق دیپلماسی و گشودن دیالوگ منطقه ای ایران وامریکاست. لیز دوست: شکست دیپلماسی گزینه نظامی را روی میز خواهد آورد که منفی است. اگر توافق نشود اوضاع منطقه بدتر خواهد شد. این مورد اجماع جهانی است. ایران قدرت جدید در حال ظهور در منطقه است. استفن: ایران عامل بی ثباتی در منطقه است. اگر مذاکرات شکست بخورد باعث دلگرمی متحدین منطقه ای ایران خواهد شد زیرا آمریکا وارد سیاست فشار و تحریم بیشتر خواهد شد. لیز دوست: نگرانی کشورهای منطقه از توافق جدی است. برنان: دوطرف توافق دارند که این توافق باید انجام شود.موافقین می گویند اگر توافق هسته ای انجام شود، ایران در 10 سال آینده متفاوت خواهد بود. مخالفین معتقدند که توافق باعث تقویت رادیکالها میشود و دهها میلیارد دلار جدید به ایران میدهد و باعث توسعه هژمونی ایران در منطقه می شود.