رکود اقتصادی و بی‌آبی عامل تشدید بیکاری

همچنین نرخ بیکاری با اندکی افزایش از 4/10درصد در سال 92 به 6/10درصد در سال 93 رسید. براساس این گزارش، استان کرمان با ثبت نرخ 9/6درصد کمترین نرخ بیکاری را در بین استان‌های کشور در سال 93 دارا بوده است و در ادامه این فهرست استان‌مرکزی با 7 درصد، همدان با 7/7درصد و تهران با 3/8درصد بهترین استان‌های کشور از نظر اشتغال بوده‌اند. حاصل محاسبات مرکز آمار نشان می‌دهد، بیشترین نرخ بیکاری در سال 93 برای استان کرمانشاه با نرخ 7/15درصد گزارش شده است؛ ضمن آنکه بعد از این استان، استان‌های چهارمحال‌وبختیاری با نرخ 15درصد، استان لرستان با 9/14درصد و کهگیلویه و بویراحمد با 8/14درصد بیشترین نرخ بیکاری را داشته‌اند. در این بین استان‌های صنعتی و کلانی همچون اصفهان و خراسان شمالی و فارس هم جزو استان‌های با نرخ بیکاری بالا بوده‌اند. برای دریافت چرایی وجود چنین نرخ‌های بیکاری بالایی به سراغ برخی روسای اتاق‌های بازرگانی این استان‌ها رفته‌ایم و علت را جویا شده‌ایم. کرمانشاه، رتبه اول در بیکاری طبق بررسی‌های «تعادل» از طرح آمارگیری نیروی کار مرکز آمار، استان کرمانشاه با نرخ بیکاری 7/15درصد، بالاترین نرخ بیکاری کشور را دارد که نسبت به سال گذشته (6/14درصد در سال 92) افزایش بیش از یک‌درصدی داشته است. کیوان کاشفی، رییس اتاق بازرگانی این استان در گفت‌وگو با «تعادل» نرخ 7/15درصدی را چندان عجیب نمی‌داند و می‌گوید داشتن جایگاه اول در نرخ بیکاری بالا برای استان کرمانشاه تبدیل به یک سنت شده است. وی عنوان می‌کند: «نرخ بیکاری کرمانشاه همیشه بالا بوده که البته در سال‌های بیشتر از هر زمانی تشدید شده است. ریشه این امر هم برمی‌گردد به سال‌های جنگ تحمیلی که با فرار مالی گسترده‌یی اتفاق افتاد. اما در دو سال اخیر اقتصاد استان به ‌شدت با مشکل آب درگیر بوده و تعطیلات زیادی را در بخش کشاورزی به ‌دنبال داشته است. معضل بعدی در تشدید بیکاری عملکرد نامطلوب در سرمایه‌گذاری است. این استان به دلیل مجاورت با عراق همچنین ریزگردها توان کمی در جذب سرمایه داشته و به همین دلیل موقعیت ایجاد فرصت‌های شغلی برای آن بسیار محدود بوده است». داده‌های آماری مرکز آمار نشان می‌دهد، نرخ بیکاری استان کرمانشاه در فصل ابتدایی سال جاری با کاهش چشم‌گیری روبه‌رو بوده و به 7/13درصد رسیده است. اما رییس اتاق بازرگانی کرمانشاه این اتفاق را موقتی و ناپایدار می‌داند و معتقد است هر ساله در فصل بهار با رونق کشاورزی و پروژه‌های عمرانی تعداد بیشتری از افراد فرصت ورود به بازار کار را پیدا می‌کنند اما این موضوع پدیده‌یی فصلی است و اصلا نشان‌دهنده کاهش بیکاری و افزایش اشتغال نیست. استانی صنعتی اما بیکار استان اصفهان با وجود صنایع بزرگ به قطب صنعتی ایران معروف است اما آمارگیری نیروی کار این استان همخوانی زیادی با آن ندارد. نرخ بیکاری این استان با 4/12درصد جزو استان‌های بیکار محسوب می‌شود. استان اصفهان که در سال 92 نرخ بیکاری 9/10درصد داشته است در سال 93 و بهار 94 در این نرخ روند صعودی داشته تا جایی که در فصل ابتدایی سال جاری نرخ بیکاری این استان به 6/13درصد رسیده است. عبدالوهاب سهل‌آبادی، رییس اتاق بازرگانی اصفهان مهم‌ترین دلیل به وجود آمدن سونامی بیکاری در این استان را رکود اقتصادی حاکم بر کشور می‌داند که منجر به تعطیلی بسیاری از واحدهای تولیدی اصفهان شد. وی می‌گوید: «استان اصفهان با وجود 80 هزار واحد صنعتی و 700واحد معدنی و نزدیک به 50هزار واحد اینترنی صنعتی، یک استان صنعتی و معدنی محسوب می‌شود که طبیعتا هر بحران اقتصادی و رکودی بیشتر از همه این واحدها و با‌لطبع معیشت اقتصادی استان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.» رییس اتاق بازرگانی اصفهان با اشاره به اتفاقات یکی دو ساله اخیر در بازار کار استان عنوان می‌کند: «رکود اقتصادی کشور در این مدت تاثیر زیادی بر بازار کار و تولید استان داشته تا جایی که به‌ دلیل کمبود منابع و نقدینگی بسیاری از واحدهای تولیدی و کارخانجات مجبور به تعطیلی شدند و همین موضوع خصوصا در بهار سال جاری بیکار شدن تعداد زیادی از کارکنان را در پی داشت؛ به طوری که در نیمه ابتدایی سال 94 بیش از دو هزار از شاغلان استان به جمعیت بیکاران پیوستند و از بازار کار کنار گذاشته شدند. از طرفی به دلیل خشکسالی‌ها و بی‌برنامگی در پرآب کردن زاینده‌رود، بخش کشاورزی هم ظرفیت‌های خود را از دست داده و بیکارشدن شاغلان این بخش هم افزایش نرخ بیکاری استان را تشدید کرد. همچنین استان اصفهان، استانی مهاجرپذیر است و هر ساله بر جمعیت آن اضافه می‌شود که قاعدتا این مهاجران جویای کار هم در صورت نیافتن شغل به بیکاران استان می‌پیوندند. تمامی این عوامل در این دوره دست به دست هم داد تا اکنون استان اصفهان تبدیل شود به یکی از استان‌های بیکار کشور». درآمد سرانه کم عامل تشدید بیکاری یکی دیگر از استان‌هایی که با تعداد زیادی بیکار مواجه است. این استان اگرچه در سال93 با کاهش 2/2درصدی (نرخ بیکاری سال92، 1/17درصد و سال93، 9/14درصد) توانسته است، جمعیت بیشتری را به بازار کار دعوت کند اما همچنان هم جزو بالاترین نرخ‌های بیکاری است. حسین سلاح‌ورزی، رییس اتاق بازگانی استان لرستان در این‌باره می‌گوید: «متاسفانه استان لرستان نه تنها در سال92 و93 بلکه نزدیک به یک‌دهه است که از نظر نرخ بیکاری، در جایگاه مناسبی قرار ندارد و بیشترین بیکاری و کمترین اشتغال را دربردارد. از نظر شاخص‌های کلان هم یکی از استان‌ها با درآمد سرانه کم به شمار می‌رود، به‌طوری که درآمد سرانه جمعیت حاضر در استان کمتر از 50درصد درآمد سرانه کشور است. از نظر ضریب توسعه‌یافتگی و میزان تولید ناخالص داخلی هم جزو محروم‌ترین استان‌های حاضر درکشور است. مهم‌ترین دلیل این محرومیت هم در پایین بودن سرمایه‌گذاری‌های تجاری و اقتصادی است. زمانی که درآمد سرانه پایین باشد، پدیده پس‌انداز هم موضوعیتی نمی‌تواند داشته باشد. به همین دلیل ما در استان همیشه با میزان مصرف و منابع بانکی درگیر هستیم و بانک‌های داخل استان لرستان به‌دلیل نداشتن منابع مالی توان ارائه تسهیلات برای ایجاد سرمایه‌گذاری ندارند. نتیجه این روند در نهایت باعث فرصت‌های شغلی محدود می‌شود که همین امر هم باعث شکاف عمیق نرخ بیکاری استان ما با دیگر استان‌ها شده است». رشد جمعیت و وضعیت نامطلوب کسب‌وکار استان کهگیلویه و بویراحمد نیز ازجمله استان‌هایی است که با معضل بیکاری دست‌وپنجه نرم می‌کند. براساس گزارش مرکز آمار نرخ بیکاری این استان در سال93 برابر با 8/14درصد است. جبار کیانی‌پور رییس اتاق بازرگانی لرستان مهم‌ترین دلایل این اتفاق را رشد جمعیت و وضعیت نامطلوب کسب‌وکار عنوان می‌کند و توضیح می‌دهد: «لرستان به‌دلیل نبود زیرساخت‌های اصلی ایجاد اشتغال و عدم سرمایه‌گذاری کافی و همچنین از دست رفتن بخش کشاورزی، فرصت شغلی چندانی برای جمعیت در سن کار ندارد. طی دوسال اخیر هم سرمایه‌گذاری‌های انجام شده متناسب با جغرافیای استان نبوده است. همچنین لرستان به‌دلیل ساختار عشایری، کنترل چندانی بر رشد جمعیت نمی‌تواند داشته باشد و به همین خاطر ما شاهد ایجاد اشتغال متناسب با افزایش جمعیت نیستیم». براساس محاسبات مرکز آمار، نرخ بیکاری استان لرستان در بهار سال94 روند افزایشی داشته و به 16درصد رسیده است. رییس اتاق بازرگانی این استان در این رابطه می‌گوید: «در نیمه ابتدایی سال‌جاری به‌دلیل عدم تخصیص منابع مالی، پروژ‌ه‌های عمرانی زیادی متوقف مانده است، ضمن اینکه بلاتکلیفی طرح مسکن مهر و تعطیلی کارخانجات هم باعث شد تعداد زیادی از شاغلان بیکار شده و افزایش نرخ بیکاری تشدید شود. علاوه بر این رونق کسب‌وکار استان متناسب با کاهش نرخ تورم نبوده و شاید تعداد کارخانه‌ها و بنگاه‌هایی که در این مدت تاسیس شده‌اند، کمتر از تعداد انگشتان دست باشد». جزییات بیشتر از طرح آمارگیری نیروی کار براساس گزارش نیروی کار مرکز آمار در بهار94 نرخ مشارکت اقتصادی افزایش یافته و به 38درصد رسیده است اما شکاف سهم فعالیت اقتصادی زنان و مردان عمیق‌تر شده و مردان با 9/62درصد مشارکت اقتصادی، پنج برابر زنان (3/13درصد نرخ مشارکت اقتصادی زنان) در اقتصاد کشور نقش دارند. حاصل محاسبات مرکز آمار نشان می‌دهد که نرخ بیکاری در بهار سال‌جاری به 10.8درصد رسیده و نرخ بیکاری مردان و زنان به ترتیب 9 و 19.2درصد محاسبه شده است. ضمن آنکه نرخ بیکاری جوانان 25درصد است که این نرخ برای مردان و زنان جوان به ترتیب 20.9 و 43.1درصد اعلام شده است. البته نرخ بیکاری مناطق شهری و روستایی به ترتیب 12 و 7.6درصد گزارش شده است. همچنین اعلام شده که تعداد بیکاران کشور معادل 2میلیون و647 هزارو233نفر است که تعداد مردان یک‌میلیون و822 هزارو38نفر و زنان 825هزارو194نفر است. مرکز آمار جدیدترین آمار نیروی کار سال93 را منتشر کرد. براساس این گزارش نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت 10ساله و بیشتر از 37.6درصد در سال92 با اندکی کاهش به 37.2درصد در سال93 رسید. همچنین نرخ بیکاری با اندکی افزایش از 10.4درصد در سال92 به 10.6درصد در سال93 رسید. بررسی‌های «تعادل» از گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد، نرخ مشارکت اقتصادی مردان در سال93 5برابر زنان بوده است. نرخ مشارکت اقتصادی مردان 62.5درصد و نرخ مشارکت اقتصادی زنان 12درصد گزارش شده است. همچنین نرخ مشارکت اقتصادی در روستاها بیشتر از شهر است. نرخ بیکاری زنان هم درحالی 19.7درصد عنوان شده که نرخ بیکاری مردان 2.5برابر کمتر و 8.8درصد است. نرخ بیکاری در نقاط روستایی هم 7.9درصد و در نقاط شهری 11.6 است. این گزارش همچنین نشان می‌دهد نرخ بیکاری جوانان 15 تا 24سال 25.2درصد است. درمورد این شاخص هم زنان بیکارتر از مردان هستند. نرخ بیکاری مردان 21.3درصد و زنان 43.8درصد است. همین نسبت در مورد نرخ بیکاری جوانان 15 تا 29درصد هم صادق است. نرخ کلی این گروه سنی 21.9درصد گزارش شده که نرخ بیکاری جوانان 17.درصد و نرخ بیکاری مردان 40.1درصد گزارش شده است. همچنین به موجب این گزارش سهم بخش‌های مختلف از اشتغال سال93 در بخش‌ کشاورزی، صنعت و خدمات هم منتشر شده که به ترتیب 17.9، 33.8 و 48.3درصد اعلام شده است. اشتغال زنان در بخش کشاورزی و خدمات بیش از مردان است. 21.8درصد اشتغال در بخش کشاورزی متعلق به زنان و 17.2درصد آن متعلق به مردان است. درخصوص بخش خدمات هم 47.4درصد اشتغال متعلق به مردان و 53.8درصد متعلق به زنان است. براساس نتایج طرح آمارگیری نیروی کار مرکز آمار، نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت 10ساله و بیشتر نشان می‌دهد که 38درصد جمعیت در سن کار از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند؛ یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند. همچنین نتایج نشان می‌دهد که نرخ مشارکت اقتصادی در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی کمتر بوده است. بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی کل کشور حاکی از افزایش 9/0درصدی این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل و 7/0درصدی آن نسبت به فصل گذشته است. بررسی نرخ بیکاری جمعیت 10ساله و بیشتر نشان می‌دهد که 8/10درصد از جمعیت فعال بیکار بوده‌اند. براساس این نتایج نرخ بیکاری در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بیشتر بوده است.