چرا داعش خطر و تهدیدی برای ایران است؟

در این تحلیل می کوشد ضمن ارائه سابقه ای از شکل گیری داعش به ما نشان دهد که چگونه داعش به واسطه قدرت و نظم نظامی مستحکمی که ایران از آن برخوردار است از نزدیک شدن به مرزهای کشورمان و ضربه زدن مستقیم حذر می کند اما در عین حال به سختی در حال تلاش برای ضربه زدن به متحدان ما در منطقه از جمله سوریه، حزب الله، عراق و در کل شیعیان منطقه است. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از خبر آنلاین، ولادیمیر آلکسیف در این تحلیل می نویسد: با وجود اینکه سازمان تروریستی افراطی سلفی به نام داعش در خاک عراق و سوریه و در نزدیکی بلافصل مرز های ایران فعالیت می کند، این سازمان در حال حاضر امنیت ایران را به طور مستقیم تهدید نمی کند. واحدهای نیروهای مسلح منظم ایران قادرند همه حملات داعش به خاک ایران را دفع کنند. ولی در حقیقت امر، رفتار داعش - فعلاً به طور غیر مستقیم - امنیت ایران را متزلزل می کند و در آینده می تواند برای ایران خطر مستقیم به وجود آورد. کافی است به نقشه خلافت اسلامی داعش که توسط رهبران این گروهک بعد از اعلام خلافت به تاریخ 29 ژوئن سال 2014 کشیده شد، نگاه کنیم. به خوبی دیده می شود که تمام سرزمین جمهوری اسلامی ایران عضو خلافت است و بین چهار ولایت خوزستان، کردستان، قفقاز و خراسان تقسیم شده است. به گمان داعش، آذربایجانی ها در قفقاز زندگی خواهند کرد، عرب ها در خوزستان، کردها در کردستان و همه فارس ها و بلوچ ها در استان عظیم خراسان که همچنین دربرگیرنده آسیای مرکزی، پاکستان، افغانستان، هند، سری لانکا و حتی بخشی از چین است. تاریخچه ظهور داعش این گروهک که 15 اکتبر سال 2006 بر اثر ادغام یازده گروهک افراطی سنی با یکی از شاخه های القاعده در عراق (القاعده بین النهرین) تشکیل شد، تا سال 2013 «دولت اسلامی عراق» نام داشت. روز 9 آوریل سال 2013 بر اثر ادغام دو شعبه القاعده در عراق و سوریه یعنی دولت اسلامی عراق و جبهه النصره سوریه، با پول عربستان سعودی و قطر گروهکی تحت عنوان واحد دولت اسلامی عراق و شام - داعش به وجود آمد. هدف آن، ایجاد امارت اسلامی در خاک عراق و سوریه بود. در حال حاضر، داعش شبه دولت شناخته نشده ای (که در آن خلافت اسلامی هم اعلام شده است) می باشد که حکومت شرعی دارد و مقر و در واقع پایتخت آن در شهر رقه سوریه واقع شده است. اواخر ماه ژوئن مساحت جمعی اراضی زیر نظر داعش معادل 300 هزار کیلومتر مربع برآورد می شد که 10 میلیون نفر - عمدتاً سنی ها - در آنجا سکونت داشتند. داعش بیش از 50% سرزمین سوریه و تا 40% سرزمین عراق را کنترل می کند. داعش از سلسله مراتب منظمی برخوردار است. در قله این هرم البغدادی، «خلیفه» و فرمانده کل قوا قرار دارد. یک پله پایین تر یک نوع هیأت وزیران قرار گرفته است که دربرگیرنده نهادهای اداری، مالی، امنیتی، نظامی، شرعی و امور مجاهدین است. القاعده و هیچ یک از گروهک های معروف دیگری که ده ها سال است که در صحنه جهانی حضور دارند، از چنین سیستم پیچیده و کارآمدی برخوردار نیستند. داعش واقعاً به دولت شباهت دارد، درآمدها و نظام حمایت اجتماعی، مکانیزم منظم تبلیغاتی و ساختار مشخص اداری دارد و از 22 ژوئن به ضرب دینار طلای خود پرداخته است تا بر موقعیت خود به عنوان خلافت مستقل تأکید نماید. نرخ برابری یک دینار طلا 139 دلار است. داعش بدون هیچ مشکلی نیازهای خود را به اسلحه تأمین می کند. تصرف انبارهای اسلحه و مهمات امریکایی در عراق، انبارهای تسلیحات روسی در سوریه و نیز سلاح هایی که مخالفان سوری از کشورهایی چون ترکیه، قطر، عربستان سعودی و حتی آمریکا دریافت می کنند، منبع تسلیحات داعش است. البته برخی سلاح ها به طور مستقیم از ترکیه با پول قاچاق نفت خریده می شود. داعش بعد از تصرف پالمیرا و ادلیب در ماه آوریل سال جاری صاحب تانک ها، زره پوش ها، موشک های ضد تانک و توپخانه سنگین شد. همچنین از سامانه های ضد هوایی احتمالاً ساخت آمریکا برخوردار است. منابع تأمین مالی اطلاعات مختلف درباره منابع درآمدهای این سازمان به دست آمده است. با وجود اینکه داعش خود را سازمان سیاسی و مذهبی اعلام می کند، در حقیقت امر بر اساس الگوی یک سازمان جنایی فعالیت می کند که باج گیری، قاچاق و انواع جنایات دیگر منبع اساسی درآمدهای آن می باشد. این سازمان در عراق و سوریه غارت بانک ها، آدم ربایی و اخاذی را به منبع درآمد خود تبدیل کرده است. درآمد از محل غارت و باج گیری بابت گروگان ها هم منبع درآمد مهم این سازمان است. به عنوان مثال، شبه نظامیان داعش در ماه ژوئن سال 2014 شعبه بانک مرکزی عراق در موصل را غارت کرده و 900 میلیون الی 2 میلیارد دلار پول بانک تصاحب کردند. داعش از سرمایه گذاران خصوصی از کشورهای حاشیه خلیج فارس، از جمله کویت و عربستان سعودی، که از مبارزه با رژیم بشار اسد حمایت می کنند، پول دریافت می کند. این پول از طریق بنیاد های خیریه اسلامی قطر، کویت و عربستان سعودی ارسال می شود. محمد صالح جوکار نماینده مجلس ایران تأکید می کند که داعش از عربستان سعودی برای فعالیت تروریستی در عراق 4 میلیارد دلار دریافت کرده است. بنا به برآوردهای کارشناسان، بودجه فعلی این سازمان بالغ بر 7 میلیارد دلار است. روز 18 ماه فوریه سال 2015 محمد الحکیم نماینده عراق در سازمان ملل اظهار داشت که داعش انسان ها را برای فروش اعضای بدنشان به قتل می رساند. به گفته وی، در قبر های دسته جمعی قربانیان داعش جسد هایی با اثرات عمل جراحی کشف شدند. داعش همچنین از قاچاق مواد مخدر درآمد دارد. بنا به اطلاعات اعلام شده توسط ویکتور ایوانوف رئیس سازمان مقابله با مواد مخدر روسیه، درآمد سالانه داعش از محل ترانزیت هروئین افغانی به اروپا به یک میلیارد دلار می رسد. ولی منبع اساسی درآمد آنها، قاچاق نفت و محصولات نفتی از میادین و پالایشگاه های واقع در مناطق به دست آمده است. این کار از طریق دلالان ترک، کرد و اردنی انجام می شود. قیمت فروش این کالاها 3-2 برابر پایین تر از قیمت جهانی است. بودجه داعش هر روز از محل این تجارت 3.5-3 میلیون دلار دریافت می کند. ایدئولوژی و اهداف ایدئولوژی این سازمان به جامعه جهانی به عنوان ایجاد دولت اسلامی مبتنی بر حقوق شرعی معرفی شده است. ولی هدف رسمی داعش، ایجاد نظم استوار بر حکومت سنی در عراق و سوریه و پاکسازی منطقه از سایر گروه های مذهبی (شیعیان، علویان، شیعیان نصیری، مسیحیان و ایزدی ها) می باشد. این سازمان از حقوق سختگیرانه شرعی پیروی می کند. داعش بر خلاف بسیاری از احزاب سیاسی در کشورهای معتدل اسلامی بر رسیدن به اهداف خود با توسل به زور تأکید می کند. سلفیت به افراطی ترین شکل، ایدئولوژی واقعی داعش است. از نظر داعش، هر که با آنها نباشد، بر آنهاست. به همین علت از نظر یک شبه نظامی داعش اعضای قوم مسلمان یا مسلمانان پیرو مذاهب سنتی، چه رسد به شیعیان، مرتد هستند در حالی که دیگران کفار محسوب می شوند که هر دو گروه مذکور را باید کشت. در ماه ژوئن سال 2014 ابو تراب المقدسی عضو داعش اظهار داشت که کعبه در مکه که برای همه مسلمانان جهان مکان مقدسی است، ویران خواهد شد. وی گفت: «با عنایت الهی و به رهبری شیخ البغدادی، کعبه را ویران کرده و همه آنهایی را که سنگ های مکه را عبادت می کنند، خواهیم کشت. مردم نه به خاطر الله بلکه برای دست زدن به سنگ ها به مکه می روند». این جنبش با وجود گسترش پیروی سختگیرانه از احکام اسلامی، قبل از همه باید به عنوان ائتلاف مخالفان مقامات شیعه سوریه و عراق تعبیر شود که شامل هم اسلام گرایان است و هم افسران سابق ارتش صدام حسین. هدف دور تر سازمان، ایجاد دولت سنت گرای اسلامی حد اقل در خاک عراق، سوریه، لبنان، فلسطین، اردن و عربستان سعودی و چه بسا در سراسر جهان اسلام است. در میان اهداف پنهانی بلندمدت این سازمان همچنین گرفتن جای خاندان پادشاهی سعودی و تحت کنترل خود در آوردن عربستان سعودی و تمام منطقه نفت و گاز خیز خلیج فارس شایان ذکر است. شیوه عمل داعش که بر اساس نظریه تکفیری شکل گرفته است، در حرف و عمل منطقه خاور میانه و تمام جهان را تهدید کرده و فراروی سیاست جمهوری اسلامی ایران چالش مهمی به وجود می آورد. البته این خطر ماهیت نظام سیاسی را که در ایران برقرار شده است، به مخاطره نمی اندازد ولی در بعد نفوذ سیاسی جمهوری اسلامی خطرات ایجاد کرده و اوضاع امنیتی ایران را دشوار تر می سازد. بعد از وقوع انقلاب های رنگین در جهان عرب گروه های جدید افراطیون (از جمله داعش) با تحریک آمریکا، عربستان سعودی و قطر مبارزه با دولت شیعیان و خود شیعیان را هدف دست اول خود اعلام نمودند. یورش های وحشیانه به شیعیان سوریه و عراق مصداق این ادعاست. این امر می تواند زمینه ساز تقسیم دولت های منطقه به دو اردوگاه شیعه و سنی شود. اردوگاه شیعه شامل ایران، سوریه، حزب الله لبنان، عراق، بحرین و نیروهای مردمی حوثی یمن است که همه آنها در مقابل کشورهای دیگر منطقه ایستاده اند. بدیهی است که این وضع جمهوری اسلامی ایران را که مخالف قتل نه تنها شیعیان بلکه پیروان مذاهب دیگر هم است، با خطر روبرو می سازد. ترکیب انسانی داعش داعش امروزی از شبه نظامیانی تشکیل شده است که از سراسر جهان واصل شدند (از جمله از جهان عرب، آفریقا، شمال قفقاز، آسیای مرکزی، ترکیه، پاکستان، افغانستان و حتی کشورهای اروپایی و قبل از همه انگلیس و فرانسه). ابتدا فرض بر آن بود که شمار شبیه نظامیان مسلح داعش در عراق بالغ بر 6-5 هزار نفر است و در عراق بیش از 10 هزار نفر. بسیاری از افسران ارتش عراقِ دوران صدام حسین رئیس جمهور سابق عراق، عضو داعش هستند. بنا به اطلاعات سرویس های ویژه آمریکا، هر ماه حد اقل یک هزار داوطلب به این سازمان ملحق می شوند. شمار کلی خارجیان حد اقل 16 هزار نفر هستند که همراه با مردم محلی بسیج شده در عراق و سوریه نیروهای داعش را تشکیل می دهند. داوطلبان از 80 کشور جهان در سوریه و عراق در صفوف سازمان می جنگند. در هر کشور غربی گروه های بزرگ مخفی داعش وجود دارند که هدف آنها، بی ثبات کردن اوضاع کشورهای اروپایی و اجرای سلسله اعمال تروریستی بعد از دریافت دستور مربوطه است. توسعه طلبی داعش اوایل ماه سپتامبر سال 2014 نگرانی هایی شدت یافت که ممکن است داعش نفوذ خود را به مناطق قبیله نشین پاکستان که در نزدیکی مرز افغانستان به سر می برند، شدت بخشد. علت این پیشبینی ها آن بود که برخی شبه نظامیان مناطق شمال غربی پاکستان به گسترش جزوه های تحت عنوان «فتح» به زبان های پشتو و دری و با آرم های داعش پرداختند که از مردم محلی به حمایت از گروهک جهادی دعوت نمودند. بنا به اطلاعات وزارت کشور ایران، این گروهک می تواند در آینده نزدیک به ایران حمله کند. در ایران دست گیری طرفداران داعش، عمدتاً افغانی ها و پاکستانی هایی که راهی عراق می شوند، شروع شده است. در ماه آوریل سال 2014 دسته شبه نظامیان داعش وارد لیبی شده و شهر ساحلی درنا را به تصرف خود در آورد. اکنون شبه نظامیان بندر بزرگ سیرت را محاصره کرده اند. سازمان مصری انصار بیت المقدس، جنبش اسلامی ازبکستان، سازمان نیجری بوکو حرام (ولایت داعش در آفریقای غربی) و القاعده شبه جزیره عربستان که در یمن مستقر شده است، پیوستن خود به داعش را اعلام نموده اند. بیعت با «خلیفه» البغدادی (رئیس داعش)، پاسخ به تصرف قدرت در یمن توسط شیعیان حوثی شده است. گروهک های کوچک تر سلفی در الجزایر، تونس، شمال قفقاز روسیه و حتی در منطقه شین کیانگ چین نیز با داعش بیعت می کنند. روز 23 ژوئن گروهک تروریستی چچنی امارت قفقاز با داعش بیعت کرده و اعلام نمود که شمال قفقاز از این به بعد «ولایت خلافت» می باشد. ائتلاف از مقابله با داعش عاجز است ائتلاف بین المللی که در ماه آگست سال 2014 در پاریس به منظور مقابله با داعش از 62 کشور تشکیل شد، حدود یک سال است که وجود دارد ولی اثری از پیروزی آن بر داعش دیده نمی شود. نیروی هوایی ائتلاف (که عمدتاً آمریکایی است) تا کنون به تأسیسات داعش 3 هزار ضربه هوایی وارد کرده است ولی نمی توان با ضربات هوایی برنده جنگ شد. تنها دو دولت منطقه ای وجود دارند که هر یک از آنها می توانند نیروهای داعش را به سرعت سرکوب کنند. این دو کشور ایران و ترکیه هستند. نیروهای متحد عربی - چنانچه تشکیل شوند - کاری از پیش نخواهند برد زیرا همه این نیروها (غیر از عراقی ها) سنی هستند و در نبرد با برادران ایمانی سلحشوری زیادی از خود نشان نخواهند داد. تازه این نیروها از تجربه کافی برخوردار نیستند. البته، نیروهای ائتلافی می توانند برتری کامل فنی به دست آورند لیکن بدون اعزام تانک ها، توپخانه و صدها هزار سرباز به عراق و سوریه که لانه داعش است، نتیجه مطلوبی حاصل نخواهد شد. آمریکایی ها قصد ندارند نقش پیشگام و نیروی اساسی ضربتی ائتلاف را ایفا کنند زیرا باراک اوباما نمی تواند به خود اجازه دهد به عنوان دشمن سنی ها معرفی شود. سنی ها اکثریت جمعیت عربستان سعودی، مصر، اردن و ترکیه، کشورهایی را که مهم ترین متحدان یا شرکای آمریکا در منطقه هستند، تشکیل می دهند. سطح روحیات ضد آمریکایی در این کشورها بسیار بالاست. برخی عرب های اهل سنت هم اکنون نیروی هوایی آمریکایی را که نیروهای داعش در عراق و سوریه را بمباران می کند، «نیروی هوایی شیعی» می نامند. اگر باراک اوباما از تمام توانمندی آمریکایی علیه داعش استفاده کرده بود، عرب های اهل سنت این عملیات را نشان دهنده تشکیل ائتلاف آمریکا با شیعیان می دانستند (حملات تبلیغاتی شدیدتری هم به ایالات متحده به عمل آمده است.: ادعا می شود که آمریکایی ها با شیعیان و ایران پیمان بسته اند). همین امر باعث رفتار انفعالی و غیر پیگیرانه ایالات متحده در مقابله با داعش شده است. آمریکا به تله افتاده است زیرا از یک سو، روشن است که داعش دشمن خونین سازش ناپذیر کلیدی آمریکا و نیز عربستان سعودی، مصر، اردن و حتی ایران است که گویا از طرف مقابل فعالیت می کند. از سوی دیگر، نمی توان داعش را بدون تلفات سنگین عرب های اهل سنت مقیم مناطق «خلافت» یعنی یک سوم خاک عراق و نیمی از خاک سوریه، در خون غرق کرد.