تمدید چند روزه اصلی‎ترین گزینه روی میز

آخرین دور مذاکرات هسته ای در سطح وزرا به منظور دستیابی به توافق جامع و نهایی از امروز با مذاکره دو جانبه وزرای خارجه ایران و آمریکا در هتل پله کوبورگ شهر وین آغاز می شود. جان کری، وزیر خارجه آمریکا در نخستین سفر خارجی خود پس از عمل جراحی ناشی از مصدومیت در پی سانحه دوچرخه سواری دیروز در راس هیاتی 20 نفره خود را به وین رساند. او نخستین وزیر خارجه ای بود که از جمع 7 وزیر وارد وین شد. محمد جواد ظریف وزیر خارجه و مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران هم بامداد امروز عازم وین شد و تا ساعاتی دیگر مذاکرات دوجانبه خود را با همتای آمریکایی خود آغاز خواهد کرد؛ مذاکراتی که ابتدا با «دیپلماسی عیادت» هیات ایرانی و ابراز همدردی هیات ایرانی به جان کری در پی مصدومیت اخیر آغاز خواهد شد. اتفاقی که دیگر در حاشیه مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 به امری متداول تبدیل شده است و نمونه های مشابه آن در ابراز همدردی با ظریف در ژنو1 در پی کمردرد و حسین فریدون برادر رییس جمهور به دنبال فوت مادر مشاهده شده بود. پس از این حاشیه انتظار می رود که وزرای خارجه ایران و آمریکا به سرعت وارد متن مذاکرات و بررسی راه حل ها برای باز کردن گره نگارش متن پیش نویس برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) شوند. معاونان وزرای خارجه ایران و گروه 1+5 نزدیک به دو هفته است که برای هشتمین دور مذاکرات نگارش برجام در وین به سر می برند. با این حال در این مدت همانند هفت دور گذشته دو طرف نتوانسته اند بر خلاف برنامه ریزی های قبلی به متن پیش نویس برجام به منظور قرار دادن آن روی میز وزرا دست پیدا کنند. هر چند به گفته سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه روسیه و نماینده این کشور در مذاکرات تدوین پیش نویس برجام، 90 درصد از این متن تکمیل و آماده شده است. این در حالی است که به گفته خود او و عباس عراقچی معاون وزیر خارجه ایران 10 درصد باقی مانده جز موارد اصلی هستند که برای رسیدن به توافق جامع از اهمیت ویژه ای برخوردارند. جدول زمانی رفع تحریم‌ها و همچنین نظام بازرسی و چگونگی اجرای پروتکل الحاقی پس از توافق جامع توسط ایران از جمله مهمترین موضوعاتی است که به عنوان اختلافات اساسی در مذاکرات مطرح هستند و حداقل تاکنون معاونان وزرای خارجه نتوانسته اند برای رفع این اختلافات و خارج کردن آنها از پرانتزهای پیش نویس متن برجام اقدامی بکنند. لغو یا تعلیق تحریم های ایران پس از توافق جامع مسئله ای اساسی است که هنوز دو طرف به خصوص طرف های اصلی مذاکرات یعنی ایران و آمریکا روی آن اتفاق نظری ندارند. در حالی جمهوری اسلامی ایران خواستار لغو کامل تحریم های مربوط به برنامه هسته ای اعم از تحریم های شورای امنیت، اتحادیه اروپا، دولت آمریکا و کنگره آمریکا است که آمریکایی ها اعلام می کنند که این تحریم ها ابتدا تعلیق و در ادامه بر اساس یک جدول زمانی و در پی تایید پایبندی ایران به تعهداتش در چارچوب توافق جامع لغو خواهد شد. در خصوص نظام بازرسی ها پس از توافق جامع گروه 1+5 و در راس آن آمریکا خواستار دسترسی به مراکز اعلام نشده هسته ای ایران در چارچوب پروتکل الحاقی است که این مراکز شامل مراکز نظامی هم می شود. این در حالی است که جمهوری اسلامی مخالفت خود با هرگونه امکان دسترسی برای بازرسان آژانس به منظور بازرسی از مراکز نظامی و همچنین دسترسی به دانشمندان هسته ای خود را اعلام کرده است. گذشته برنامه هسته ای ایران یا ابعاد احتمالی نظامی این برنامه موسوم به PMD هم البته یکی دیگر از موضوعاتی است که با وجود اعلام قبلی جان کری مبنی بر اینکه دیگر در مذاکرات روی آن تمرکز نمی شود همچنان به عنوان یک مانع به منظور دستیابی به توافق جامع مطرح است. بر این اساس اصلی ترین موضوعات مورد بحث در مذاکرات امروز وزرای خارجه ایران و آمریکا دستیابی به راه حلی برای پایان دادن به این اختلافات و سرعت بخشیدن به روند نگارش برجام در فاصله زمانی کوتاه باقی مانده تا ضرب الاجل 30 ژوئن است. با این حال با توجه به اینکه برای موضوعات مورد اختلاف کنونی در هشت دور مذاکره معاونان و دیدارهای دوجانبه ظریف با همتایان خود که بخشی از آن هفت گذشته در حاشیه نشست وزرای خارجه اتحادیه اروپا انجام گرفت، راه حلی پیدا نشد و طرفین رسیدن به تفاهم درباره آن را به آینده واگذار کردند بعید است که سه روز باقی مانده تا ضرب الاجل 30 ژوئن هم بتوانند به راه حلی برسند. بر این اساس همانطور که از یکی دو هفته اخیر زمزمه آن قوت گرفته است احتمالا ایران و 1+5 رضایت خواهند داد تا از زمان تعیین شده برای رسیدن به توافق گذر کنند که البته گذر از ضرب الاجل با تمدیدهای گذشته تفاوت دارد. به گفته عباس عراقچی تمرکز روی رسیدن به جمع بندی در این دور است «اگر مقدور نشود، ممکن است کار ما چند روزی ادامه پیدا کند. البته در این دوره بنای تمدید به صورت ادوار قبلی را نداریم که چندین ماه تمدید بشود ولی ممکن است چند روزی نیاز باشد که کار ادامه پیدا کند.» بر این اساس تمدید چند روز مذاکرات اصلی ترین گزینه ای است که احتمالا روی میز وزرای خارجه قرار دارد. هر چند تصمیم گیری قطعی درباره آن پس از ورود سایر وزرای خارجه عضو گروه 1+5 امکان پذیر خواهد بود. فدریکا موگرینی، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزرای خارجه سه کشور اروپایی آلمان، انگلستان و فرانسه تا فردا خود را به وین خواهند رساند و سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه هم تا دوشنبه به مذاکرات می پیوندد.