تغییرها درتیم‌مذاکره‌کننده‌آمریکا به‌چه‌معناست؟
در حدود دو سالی که از توافق ایران و کشورهای گروه ۱+۵ بر سر برنامه اقدام مشترک می‌گذرد، تفاوت چشمگیری در تیم مذاکره‌کننده ایالات متحده ایجاد شده است.
اندیشکده مرکز سیاست دوحزبی آمریکا در یادداشتی به قلم جسیکا میچک به بررسی تغییرات در تیم مذاکره‌کننده آمریکا پرداخته و می‌نویسد: در حالی که سررسید ۳۰ ژوئن برای دستیابی به توافق نهایی نزدیک می‌شود- پس از تمدید مذاکرات در جولای و سپس نوامبر ۲۰۱۴- تیم مذاکره‌کننده آمریکا نسبت به زمان آغاز گفتگوها در نوامبر ۲۰۱۳ کاملاً تغییر کرده است. وندی شرمن، معاون سیاسی وزارت خارجه و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای با ایران در دو سال گذشته، در نظر دارد بعد از سررسید ۳۰ ژوئن از مقام خود کناره‌گیری کند. اکنون، گفتگوها عمدتاً تحت کنترل یک عضو تازه‌وارد تیم است که در ابعاد فنی- و نه سیاسیِ- مذاکرات تخصص دارد و عدم قطعیت دیگری را وارد این حرکت پیچیده کرده است. ■ مقامات بلندپایه فرآیند مذاکرات■ با ترک قریب‌الوقوع شرمن، همه مقامات بلندپایه حاضر در شروع فرآیند مذاکرات، گفتگوها با ایران را ترک کرده‌اند. دیپلمات‌های پرنفوذ دیگری که مذاکرات را ترک کردند، شامل بازیگران پشت صحنه‌ای بودند که بازگرداندن ایران به میز مذاکرات در مجموعه‌ای از نشست‌های محرمانه با مقامات ایران در عمان به آنها نسبت داده می‌شود: ویلیام جی. برنز، معاون پیشین وزیر امور خارجه و جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی پیشین معاون رئیس‌جمهور که هر دو در پاییز سال ۲۰۱۴ از دولت کناره‌گیری کردند. ■ آیا وزیر انرژی آمریکا توانایی به نتیجه رساندن مذاکرات را دارد؟ ■ جان کری، وزیر امور خارجه به دلیل یک حادثه در هنگام دوچرخه‌سواری مجبور شد با شکستگی استخوان ران دست‌وپنجه نرم کند، اما تأکید کرده که این جراحت او را از شرکت در مذاکرات بازنداشته است. وی در حال ترک بیمارستان در بوستون به خبرنگاران گفت: «من قطعاً و کاملاً در این گفتگوها شرکت خواهم داشت. در حال حاضر نیز شرکت دارم و حتی یک ثانیه از آن را از دست نداده‌ام.» مذاکره‌کننده‌ای که در این مقطع زمانی توجه همگان را به خود جلب کرده و همچنین تلاش خواهد کرد هرگونه توافق {احتمالی} را به نمایندگان شکاک کنگره در واشنگتن بقبولاند، ارنست مونیز وزیر انرژی آمریکا است که نخستین بار در فوریه ۲۰۱۵ به مذاکرات پیوست. مونیز که فیزیکدان دانشگاه ام‌آی‌تی است، در جزئیات فنی توافق هسته‌ای به عنوان یک منبع مورد اعتماد شناخته می‌شود. اما در این مقطع بحرانی در مذاکرات غرب با ایران، هنوز این موضوع مورد بررسی قرار نگرفته که آیا او از مهارت دیپلماتیک برای به دست آوردن توافق- و نه هر توافقی- بلکه یک توافق خوب برخوردار است یا خیر. با وجود تنها یک هفته تا سررسید مذاکرات، موضوعاتی که هنوز حل نشده باقی مانده، کمتر از ماهیت فنی برخوردارند- موضوعاتی که مونیز مجبور نبود برای تمرکز بر آنها وارد مذاکرات شود. مونیز نقش خود در مذاکرات را اینگونه توصیف می‌کند؛ «اساساً برای حل ابعاد فنی. به این منظور، می‌توانیم این بخش را از ابعاد سیاسی توافق جدا کنیم.» ■ نگرانی منتقدان از امتیاز دادن بیش‌ازحد به ایران ■ چارچوب سیاسی توافق نهایی در مورد برنامه هسته‌ای ایران که در ماه آوریل مورد موافقت قرار گرفت، برداشت‌های به شدت مختلف دو طرف در مورد موضوعات حساس و سرنوشت‌ساز از جمله طول مدت توافق، دسترسی به سایت‌های هسته‌ای و نظامی ایران و زمان‌بندی برای رفع تحریم‌ها را نشان داد. بدون دسترسی به مراکز هسته‌ای و نظامی ایران، ایالات متحده و هم‌پیمانان آن قادر نخواهند بود رعایت شرایط توافق توسط ایران را راستی‌آزمایی کرده یا اقدامات پنهانی این کشور برای دستیابی به {مرحله} گریز را تشخیص دهند. در حالی که ایران ترجیح می‌دهد- و می‌گوید مذاکره‌کنندگان توافق کرده‌اند که- تحریم‌ها را پیشاپیش و به طور کامل بردارند، اما برداشت ایالات متحده از چارچوب توافق حاکی از آن است که برچیده شدن تحریم‌ها تنها به تحریم‌های مرتبط با موضوع هسته‌ای محدود بوده و با پذیرش ایران در مورد برطرف کردن نگرانی‌های هسته‌ای «کلیدی» ارتباط خواهد داشت. تصمیمی که مذاکره‌کنندگان در مورد هر یک از این موضوعات می‌گیرند، بر امکان دستیابی به توافق نهایی تأثیر چشمگیری خواهد داشت. اگرچه نگرانی برخی از منتقدان این است که مذاکره‌کنندگان برای دستیابی به توافق تا قبل از سررسید مقرر شده، بیش‌ازحد به ایران امتیاز بدهند. باب کورکر رئیس کمیته روابط خارجی سنا در نامه ۱۵ ژوئن خود به اوباما نوشت: «شما در طی مذاکرات با ایران بطور خیره‌کننده‌ای از اهداف و بیانیه‌های اولیه گروه ۱+۵ فاصله گرفته‌اید. ■ عقب‌نشینی ایالات متحده در برخی شروط ■ با توجه به فهرست محدود دیپلمات‌های حاضر که به مذاکرات با ایران ادامه می‌دهند، به نظر می‌رسد ایالات متحده در برخی شروط که قبلاً برای دستیابی به یک توافق خوب بر آنها تصریح داشت، عقب‌نشینی کرده است. کری می‌گوید توضیح فعالیت‌های گذشته ایران در رابطه با ساخت سلاح‌های هسته‌ای اولویت مذاکرات نیست. او در ۱۶ ژوئن به خبرنگاران گفت: «ما به طور خاص روی توضیح آنچه آنها در مقطعی از زمان انجام داده‌اند تمرکز نکرده‌ایم.» اما این کاملاً با چارچوب توافق شده آوریل در تضاد است که می‌گوید: «ایران مجموعه‌ای از اقدامات توافق شده را برای رفع نگرانی‌های آژانس در رابطه با ابعاد نظامی احتمالی (پی‌ام‌دی) برنامه خود اجرایی خواهد کرد.» کری خود نیز شخصاً در ماه آوریل بر اهمیت حل مسئله پی‌ام‌دی تأکید کرد و در مصاحبه‌ای گفت: «این بخشی از توافق نهایی خواهد بود و باید باشد.» با توجه به جایگاه‌های خالی مذاکره‌کنندگان، مسئولیت حل رضایتمندانه این موضوعات تا سررسید ۳۰ ژوئن، عمدتاً به عهده مونیز خواهد بود.
