"ادامه‌مذاکره آسان‌است،اگر آن‌دست‌ها بگذارند"

سیدعباس عراقچی عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در همایش مذاکرات هسته‌ای لوزان از دیدگاه علوم سیاسی در پاسخ به موضوعات مطرح‌شده از سوی منتقدان گفت: ما اصولا هنوز هیچ توافقی نداریم و تنها یک توافق در یک مرحله خواهیم داشت که حدود ۱۰ تیر و یا آخر ژوئن و یا شاید هم زودتر، خواهد بود. وی افزود: آنچه که اکنون به عنوان بیانیه لوزان معروف است مجموعه‌ای از راه‌حل‌ها است و دوستانی که بیانیه را حسابی شخم زده‌اند دقت کرده‌اند که حرف از سروشن (راه‌حل‌ها) است. راه‌حل‌ها، شاخص‌های ما در رسیدن به توافق هستند. عراقچی با بیان اینکه اکنون در همه موضوعات مورد مذاکره از جمله غنی‌سازی، نطنز، فردو و اراک به یک مجموعه راه حل رسیده ایم و می دانیم چطور می توان مشکل را حل کرد، اظهار داشت: باید این موضوعات را مکتوب کنیم و البته کار سختی است و سخت تر از گذشته است، ممکن است زیاده‌خواهی و رفتارهای طرف مقابل منجر به عدم توافق شود. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از مهر، وی با اشاره به دست‌هایی که به دنبال عدم موفقیت توافق هستند، بیان کرد: به عنوان نمونه آخرین تلاش از سوی کنگره صورت گرفت. کنگره به اوباما می گوید این چه توافقی است و نقطه جالب این است که توافق از نظر کنگره مطلوب نیست و آنطور که بعضی‌ها تصور می کنند نیست که سر ما کلاه رفته است که در این صورت کنگره باید به اوباما می‌گفت این راه را ادامه دهید. عراقچی با اشاره به نامه ۴۷ نماینده کنگره به رهبران ایران اظهار داشت: این نامه کاملا غیرمسبوق به سابقه در روابط بین‌الملل است که ۴۷ نماینده به رهبر کشور دیگری که دشمن می‌شمارند نامه بنویسند که در مذاکره با رئیس‌جمهور ما کلاه سرش نرود. مذاکره کننده ارشد کشورمان با بیان اینکه من از شنیدن حرف منتقدان واقعا امیدوار شدم، تاکید کرد: آنچه که در بیان منتقدین وجود دارد، ناشی از دغدغه‌ها و نگرانی‌های جدی است که البته به جزئیات مذاکرات مربوط می‌شود و اینکه در جایی مانند بحث لغو تحریم‌ها و اعتماد به آژانس اتمی، تخلف صورت نگیرد. وی گفت: ایرادهای دیگر که برخی مطرح می‌کنند، ناشی از کمبود اطلاعات است. عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای با تاکید بر اینکه در دستاوردهای کلانی که ما در مذاکرات به دست آورده‌ایم، خدشه‌ای وجود ندارد گفت: در دستاوردهای کلان ما، ایرادی وجود ندارد. البته باید در جزئیات توافق حواسمان جمع باشد. خواسته‌های ما همانی بود که رهبر معظم انقلاب در سخنان اخیر خود به آن اشاره کردند که خطوط قرمز را به دولت گفته‌اند و انتظار دارند تا رعایت شود. عراقچی افزود: یکی از اشتباهاتی که صورت می‌گیرد و در صحبت‌های آقای دکتر ایزدی وجود داشت، این بود که هدف را در مذاکرات تنها برداشته شدن تحریم‌ها می‌بینند و یا از طرفی می‌گویند هدف تیم هسته‌ای تنها رسیدن به توافق است نه برداشته شدن تحریم‌ها. وی ادامه داد: این نگاه باعث این می‌شود که بگویند ما تنها برای لغو تحریم‌ها به مذاکرات رفتیم و تحریم‌ها ما را مجبور به مذاکرات کرد؛ بلکه این‌طور نیست. ما می‌خواستیم دستاوردهای هسته‌ای را به جامعه بین‌الملل بشناسیم و مورد احترام آنها قرار دهیم. عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای تصریح کرد: هدف اول ما این بود که در یک آوردگاه اراده‌ها بین ما و غرب، ما اراده خود را به آنها تحمیل کنیم. غنی‌سازی موضوعی برای یک دعوای بزرگتر بود؛ یعنی غربی‌ها می‌خواستند به ما تحمیل کنند که ما نباید غنی‌سازی کنیم چرا که نگران هستیم ولی ما می‌گفتیم این حق برای ما در NPT وجود دارد. عراقچی با بیان اینکه ما هیچ‌ وقت از غربی‌ها نخواستیم حق ما را به رسمیت بشناسند، بلکه می‌گفتیم تنها به حق ما احترام بگذارید، افزود: ما به آنها تاکید می‌کردیم بر سر این موضوع با ما معارضه و از ابزار تحریم‌ استفاده نکنند، چرا که حق غنی‌سازی ما وجود دارد. وی با بیان اینکه ما می‌خواستیم زیر بار سلطه و حرف زور نرویم و سلطه‌پذیری را در این ۱۰ سال همواره رد کردیم، گفت: اینکه شش قطعنامه صادر می‌شود و می‌گویند باید بلادرنگ تاسیسات هسته‌ای را تعطیل کنید و ما می‌گفتیم، نه؛ رمز قدرت جمهوری اسلامی بود و برای این بود که آنها را پای میز مذاکره کشاندیم. آنها غنی‌سازی ما را قبول نمی‌کردند، زیرا از نظر آنها داشتن حق غنی‌سازی برای ما حرام است. عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای افزود: باید از خود بپرسیم در این نبرد ۱۰ ساله چه کسی عقب‌نشینی کرد و اراده چه کسی غالب شد؟ این جمهوری اسلامی است که از دل شش قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل با حق غنی‌سازی بیرون می‌آید. عراقچی ادامه داد: در این فشار ۱۰ ساله دشمن از همه ابزارها از جمله تحریم، تهدید نظامی و اجماع بین‌المللی استفاده کرد. خٌب چه کسی کوتاه آمد و چه کسی توانست سیاست غنی‌سازی صفر درصد را کنار بگذارد؟ وی یادآور شد: چه کسی بعد از توافق ژنو و قبول حق غنی‌سازی ایران گفت اگر من بودم پیچ و مهره‌های غنی‌سازی ایران را باز می‌کردم؟ اروپایی‌ها باورشان نمی‌شد آمریکایی‌ها حق غنی‌سازی ایران را قبول کنند. عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای، هدف مذاکرات را تثبیت برنامه هسته‌ای و شناساندن حق غنی‌سازی به جامعه بین‌الملل عنوان کرد و گفت: تمام قطعنامه‌های شورای امنیت، برنامه‌های هسته‌ای ما را خلاف صلح و امنیت جهانی اعلام کرده بود اما امروز به گونه‌ای شده است که آنها این حق را می‌پذیرند و این‌گونه می‌شود که از کشورهای هسته‌ای دنیا می‌خواهند که با ایران همکاری هسته‌ای داشته باشند. عراقچی با بیان اینکه در یک پروسه ۱۰ الی ۱۵ ساله ما به یک کشور دارای غنی‌سازی صنعتی تبدیل می‌شویم، گفت: این غنی‌سازی از نظر شورای امنیت سازمان ملل مشروعیت دارد. وی افزود: حتی اگر تحریمی هم در کار نبود و آنها صرفا می‌گفتند به برنامه هسته‌ای شما اعتماد نداریم و با شما همکاری نمی‌کنیم، باز هم همین توافق حاصل می‌شد. عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای با تاکید بر اینکه ما در نطنز با یک محدودیت ۱۰ ساله اورانیوم ۳.۵ درصد تولید می‌کنیم و پس از این محدودیت ۱۰ ساله، غنی‌سازی بالاتر از این خواهیم داشت،‌ گفت: غنی‌سازی باید آینده صنعتی داشته باشد و رهبر معظم انقلاب نیز به آن تاکید کردند و باید چشم‌انداز آن روشن شود. بحث غنی‌سازی ما یک چیز دکوری نیست. عراقچی، توافق هسته‌ای را تامین‌کننده آینده تحقیق و توسعه در امر هسته‌ای عنوان کرد و گفت: اگر ۱۹۰ هزار سو ملاک باشد، با ماشین IR۱ محقق نمی‌شود. برای اینکه به ۱۹۰ هزار سو برسیم، باید چند سال با این ماشین به تعداد ۵۰ هزار عدد در نطنز کار کنیم که در نهایت سوخت یک سال یک نیروگاه تامین می‌شود. ما باید به سمت ماشین‌های با ظرفیت بالاتر از این حرکت کنیم. وی با بیان اینکه نباید خود را به ماشین‌های IR۱ محدود کنیم و امروز به سمت تولید ماشین‌های IR۸ حرکت می‌کنیم، گفت: پس از توافق نیز تحقیق و توسعه ما ادامه خواهد داشت. مذاکراتی که باعث اعمال تحریم جدید می‌شد، نباید ادامه پیدا می‌کرد عراقچی گفت: واقعیت دیگر این است که ماشین‌های IR۸ که ماشین‌های ایده آلی در آینده هستند، به دلیل تحریم ها تا ۸ سال دیگر تبدیل به ماشین نمی شوند. این چیزی نیست که من ادعا کنم. وی افزود: دکتر صالحی که مرجع اصلی ما در قضاوت است و همچنین همکاران سازمان انرژی اتمی اذعان دارند که ماشین های IR۸ هشت تا ده سال کار دارند تا به نطنز برسند. عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای تصریح کرد: تحقیق و توسعه روی ماشین‌های IR۴,IR۵,IR۸ ادامه می یابد. IR۱ اصلا تحقیق و توسعه ندارد که بخواهیم ادامه دهیم. IR۱ مانند پیکان است که بگوییم می توان روی آن کار کرد تا سرعتش بیشتر شود. وی ادامه داد: سازمان انرژی اتمی کاری کرده است که در یک برنامه صنعتی روی ماشین‌های بهتر کار کند. چشم‌انداز در مذاکرات نیز این است که حتما در یک فاصله ۱۰ ساله که محدودیت تولید تمام می‌شود و تحقیق و توسعه نیز در این فاصله خود را به مرحله تکمیل رسانده است، ما به یک ظرفیت غنی‌سازی یک میلیون سو خواهیم رسید. عراقچی اضافه کرد: نکته اصلی این است که در این فاصله هیچ نیازی از کشور کم نمی شود. عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای افزود: خواسته بعدی ما اراک و حفظ رآکتورهای آب سنگین است. دوستانی که دنبال می کنند حتما باید مصاحبه آقای اوباما را یکسال پیش شنیده باشند که گفته بود رآکتور آب سنگین را در ایران نمی پذیریم که حتی بعد از همه فشارها در آخرین لحظات آنها می گفتند که این مصاحبه رئیس جمهور را چه کنیم. در طول مذاکرات آنها حتی حاضر نبودند اسم رآکتور آب سنگین را ببرند. وی توضیح داد: در توافق ژنو که دوستان بررسی زیادی روی آن کردند و می توانم اکنون از آقای دکتر جمشیدی سوال کنم که در توافق ژنو از رآکتور اراک به چه نامی اسم برده است؟، در آنجا گفته می‌شود آن رآکتوری که آژانس به آن می گوید IR۴۰ و حاضر نبودند رآکتور اراک آب سنگین اراک بگویند. شما این را با سخنرانی آخر جان کری در لوزان مقایسه کنید که از واژه آب سنگین اراک استفاده می کند. عراقچی ادامه داد: دلیل مخالفت آنها با رآکتور آب سنگین این بود که اگر رآکتور موجود ما در اراک کامل شود، در سال حدود ۱۰ کیلوگرم پلوتونیم تولید می کند که مواد لازم برای یک بمب را ایجاد می کند و با دیدگاهی که دنبال حفظ تکنولوژی آب سنگین است و حفظ آن برای مقاصد صلح‌آمیز می توان اراک را با ایجاد تغییراتی و تغییر قلب رآکتور میزان پلوتونیم در سوخت را به زیر یک کاهش داد و نگرانی ها را رفع کرد. عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای خطاب به متقی خاطر نشان کرد: آقای دکتر متقی، شما می گویید نمی شود؟ دانشمندان هسته ای ما همان کسانی که به آنها افتخار می کنید، می گویند می شود و این یکی از بزرگترین افتخارات ما است. وی اضافه کرد: در توافق ژنو گفته می شود درباره رآکتوری که آژانس به آن IR۴۰ می‌گوید باید نگرانی ها برطرف شود، آنها گفتند که باید آب سنگین را جمع کنید، که ما گفتیم اصلا از این شوخی‌ها نداریم. ساعت‌ها بحث و جدل صورت گرفت و آنها طرح جدیدی آوردند که آب سبک بسازید. که ما گفتیم اصلا امکان ندارد، بعد از یک مدت آنها گفتند ما خودمان برایتان رآکتور آب سبک می سازیم و تامین مالی آن را نیز به عهده می گیریم که ما باز هم گفتیم فایده ای ندارد. عراقچی افزود: بالاخره بعد از یک مدتی دیدند که ما از آب سنگین دست برنمی داریم. اصلا دستورالعمل ما این بود که ماهیت آب سنگین اراک باید حفظ شود. بر همین اساس آنها گفتند یک رآکتور ترکیبی بسازید که هم با آب سبک و هم با آب سنگین کار کند که ایده بدی نبود و آنها با یک طراحی آمدند و گفتند که یک میلیون دلار به متخصصان آمریکایی پول داده‌اند تا این طرح را بنویسند. دانشمندان و متخصصان، این طرح را بررسی کردند و دیدند که ماهیت، آب سبک است. مدت ها در این باره مذاکره صورت گرفت، همان ۱۵- ۱۶ ماهی که دائما ما می گفتیم مذاکرات سازنده بود و حتی برایمان حرف درآوردند، که عراقچی می گوید پیشرفتی نداشتیم. عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای تصریح کرد: در این مقطع بود که دانشمندان هسته ای ما وارد شدند و یک طراحی جدید را ارائه کردند که اگر قلب رآکتور را در بیاورید و قلب دیگری را جایگزین کنیم، میزان تولید پلوتونیم را زیر یک می آورد. آمریکایی ها ابتدا خیلی با تردید با این طرح روبرو شدند و شاید ده ها ساعت متخصصین ما و آنها جر و بحث کردند و بالاخره اذعان کردند به اینکه طراحی که ایران می دهد، عملیاتی و درست است و میزان پلوتونیم را پایین می آورد. بعد از اینکه متخصصان تایید کردند، تازه هیات های مذاکره گفتند که بحث فنی حل شده، بحث سیاسی حل نشده است و ما چطور به کنگره بگوییم که رآکتور آب سنگین ایران را پذیرفتیم؟ بالاخره آنها این امر را پذیرفتند که البته موضوعات پشت پرده دیگری نیز دارد که قطعا نمی توانم بگویم. وی همچنین درباره بحث فردو اظهار داشت: همانطور که دوست عزیزمان فرمودند فردو منطقه مصونیت است. عراقچی با طرح این سوال که چرا فردو ایجاد شد، بیان کرد: فردو ظرفیت تنها ۳ هزار ماشین سانتریفیوژ را دارد و ارزش صنعتی برای ما ندارد. وقتی که شما یک تاسیسات غنی سازی با ظرفیت ۵۰ هزار ماشین در اختیار دارید یک جای کوچکی با ۳ هزار ظرفیت ارزش صنعتی ندارد و البته فردو ارزش علمی هم ندارد؛ چراکه کاری که در فردو می‌توان انجام داد در جاهای دیگر نیز می توان انجام داد. عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای با اشاره به اینکه ارزش فردو راهبردی است، اظهار داشت: نمی توان به فردو حمله کرد و جای کاملا محصوری است. این مصونیت برای غنی سازی داخلی نیست. مصونیت فردو برای غنی سازی نطنز است دوستانی که اهل فن هستند این مبانی استراتژیک را متوجه می شوند. فردو پشتوانه و بیمه نطنز و سایر تاسیسات ما است. همه دشمنان ما می دانند که کوچکترین تعرضی به نطنز بکنند، فردو چه خواهد کرد. در طول مذاکرات نیز دستور و خط قرمز ما این بوده است که ارزش راهبردی فردو باید حفظ شود و حفظ شد. وی تاکید کرد: ۱۰۴۴ ماشین در فردو آماده است. برگشت پذیری در برنامه هسته ای ما یکساعت است. فردو ظرفیت راهبردی خود را حفظ کرده است و آنچه خط قرمز ما بوده است، در حفظ ارزش راهبردی فردو حفظ شده است. عراقچی ادامه داد: ما در برنامه هسته ای خود به آنچه می خواستیم رسیدیم و تثبیت کردیم غنی سازی را و تاسیسات ما وجود دارد. تحقیق و توسعه وجود دارد. هیچ میزان از اراک از بین نمی رود حتی مدرنیزه می شود و با تغییر کاربری تکنولوژی آن به روز و مدرن می شود. ایزوتوپ‌های بیشتری تولید می شود و کار تحقیقاتی بهتری انجام خواهد داد و ضمنا برنامه هسته ای ما مورد احترام جامعه بین الملل نیز خواهد بود و شورای امنیت بر آن صحه می گذارد. پس خواسته اصلی ما در تثبیت برنامه هسته ای محقق شده است. عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای با طرح این پرسش که در مقابل آنچه گرفته ایم، چه داده ایم، اظهار داشت: در مقابل داشته های هسته ای خود اعتماد نسبت به اینکه برنامه ما صلح آمیز است و صلح آمیز خواهد ماند، داده ایم و این اعتماد را از دو طریق داده ایم از طریق پذیرش برخی محدودیت ها و نیز نظارت ها. وی گفت: پذیرش محدودیت ها مثل این است که ۱۰ سال ظرفیت غنی سازی ما ۶ هزار ماشین باشد و ۱۵ سال مرکز غنی سازی جدید ایجاد نکنیم و تا ۱۵ سال کارخانه آب سنگین جدید نسازیم. این محدودیت ها را پذیرفتیم که بتوانیم اعتماد ایجاد کنیم. در محدودیت هایی که پذیرفتیم، بر دو اصل تاکید کرده ایم که هیچ چیزی را دائمی نپذیرفتیم و دوره های مختلفی دارد. دعوای اصلی ما بر سر غنی سازی بود که چند سال باشد که ۱۰ سال شد اما برای اینکه آن ۱۰ سال را به دست آوریم، ۱۵ سال قبول کردیم که مرکز غنی سازی جدید نسازیم. عراقچی ادامه داد: اصل دیگری که بر آن تاکید داشتیم این است که بر اثر پذیرش محدودیت ها هیچ نیازی از کشور تعطیل نمی‌شود. اینطور نیست که نیازی را تعطیل کرده باشیم تا اعتمادسازی کنیم. اگر ۱۵ سال دیگر مرکز غنی‌سازی نمی‌سازیم، یعنی نیازی نداریم. فردو و نطنز می تواند بعد از ۱۰ سال یک میلیون سو نتیجه داشته باشد که می تواند ۵ نیروگاه را تامین کند که البته در قراردادهای جدید نیروگاه ها مانند قراردادهایی که ما اکنون با روسیه منعقد می کنیم هر کشوری که نیروگاه را می سازد سوختش را نیز خود تامین می کند. عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای اضافه کرد: بر نظارت هایی که پذیرفتیم نیز مهمترین اصل آن پروتکل الحاقی و کد ۳.۱ است که این را نیز در زمانی پذیرفته بودیم و دو سه نکته اضافه تر که در پذیرفتن نظارت ها نیز دقت کردیم سوءاستفاده از نظارت ها صورت نگیرد. وی با بیان اینکه ما با اصل نظارت مشکلی نداریم، اظهار داشت: وقتی برنامه هسته ای ما مخفی نیست، می توانند هر اندازه که می خواهند نظارت کنند آنچه که ما با آن مشکل داریم سوءاستفاده از نظارت است که به اسم نظارت جاسوسی کنند که درباره همه این موارد، مشورت‌ها صورت گرفته است و اگر پیشنهادی باشد قبول می‌کنیم. عراقچی در ادامه به سخنان جمشیدی اشاره کرد که گفت آمریکا به دنبال مهار ایران است و مذاکرات بخشی از این استراتژی است و این سوال را مطرح کرد که مذاکرات بخشی از این استراتژی است یا تحریم ها؟ اگر قبول داریم که آمریکا به دنبال منزوی و محدود کردن ایران است، باید بپذیریم که آنها می خواهند ایران را با تحریم مهار کنند. استراتژی آنها اکنون به استراتژی تحریم محور تبدیل شده است و نباید اجازه دهیم تحریم ها برقرار باشد. مذاکراتی که منجر به تحریم های بیشتر می شد، شاید روال غلطی بود. آن مذاکراتی که باعث می شد برای یک قطعنامه جدید مشروعیت سازی شود، آن مذاکرات در استراتژی آمریکا بازی می کرد. اگر اعتقاد داریم که استراتژی آمریکا تحریم محور است، باید تحریم ها برداشته شود. عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای در پایان خاطر نشان کرد: که این دستاوردها متعلق به کل ملت ایران است و دولت به عنوان خدمتگزار وظیفه خود را انجام می دهد. این دستاورد ثمره کار ملتی است که کمبودها و فشارها را تحمل کرده است.