فاصله‌تناسب تولید‌برق‌ایران با‌استاندارد‌جهانی

حتما تاکنون نام «سیا» به گوشتان خورده است. آژانس اطلاعات مرکزی (سیآیای) که بیشتر با سرواژه سیا مشهور است نام سازمان اطلاعات مرکزی امریکاست که وظیفه جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات مهم درباره کشورها، حکومتها، شرکتهای اقتصادی و افراد خارجی را به حکومت ایالات متحده امریکا برعهده دارد. این سازمان بخشی از جامعه اطلاعاتی امریکا محسوب می‌شود. وضعیت برق ایران در جهان را بر اساس آمار و اطلاعات به دست آمده از گزارش این سازمان بررسی کرده است. بر اساس این گزارش ایران تا سال 2011 با 65.31میلیون کیلووات‌ساعت برق رتبه 15 را در جهان به خود اختصاص داده است. 86.5درصد از این برق از طریق سوختهای فسیلی تامین می‌شود. محمد پارسا از فعالان اقتصادی برق کشور در رابطه با مطلوبترین وضعیت برای تولید برق در ایران می‌گوید: «مناسبترین وضعیت برای کشور به این صورت است که 50درصد از برق خود را از طریق غیرفسیلی یعنی هستهای، تجدیدپذیر و برقآبی تامین کند. البته در ایران از آنجا که با بحران آب مواجه هستیم چندان معقول و منطقی نیست که سد بسازیم تا برق تولید کنیم و بهتر است بیشتر تمرکز خود را روی بخش هسته‌یی و تجدیدپذیر قرار دهیم.» به گزارش سیآیای، تولید برق ایران در سال 2011 بالغ بر 225.8میلیارد کیلووات‌ساعت در سال 2011 بوده است. ایران در این زمینه رتبه بیست‌ویکم را بعد از کشور ترکیه به خود اختصاص داده است. کشور چین رتبه نخست را با 5.169تریلیون کیلووات‌ساعت در سال 2013 به خود اختصاص داده است. نوار غزه نیز با 51هزار کیلووات‌ساعت تولید برق در سال 2011 در قعر جدول قرار دارد. در زمینه مصرف برق نیز ایران با 185.8میلیارد کیلو‌وات‌ساعت در سال 2011 رتبه 21جهانی را داشته است. چین، ایالات متحده امریکا، اتحادیه اروپایی، روسیه و ژاپن به ترتیب رتبه‌های اول تا پنجم را به خود اختصاص دادهاند. جزایر ماریانای شمالی نیز با 48هزار و 300کیلو‌وات‌ساعت در سال 2009 در انتهای جدول قرار دارد. رتبه 24 ایران در صادرات برق در سال 2011 کشور ایران در زمینه صادرات برق در سال 2011 رتبه 24 جهانی را داشته و میزان صادراتش 8.668میلیارد کیلووات‌ساعت در آن سال بوده است. اتحادیه اروپا، آلمان و کانادا نیز رتبه‌های اول تا سوم را در زمینه صادرات برق به خود اختصاص دادهاند. کشور پرو با صادرات 2میلیون کیلووات‌ساعت در سال 2012 آخرین کشور صادرکننده جهان محسوب می‌شود. لازم به ذکر است که از میان 217کشور جهان، میزان صادرات 121کشور جهان صفر است که از این میان می‌توان به افغانستان، آنگولا، استرالیا، کوبا، عراق و یمن اشاره کرد. در زمینه واردات نیز کشور ایران با 3.656میلیارد کیلو‌وات ساعت در سال 2011 رتبه 45 را در جدول جهانی به خود اختصاص داده است. اتحادیه اروپا، ایالات متحده امریکا، ایتالیا، برزیل و آلمان به ترتیب جزو نخستین تا پنجمین واردکنندگان جهانی برق محسوب می‌شوند. نوار غزه با 193هزار کیلووات‌ساعت در سال 2011 صدو‌دهمین وارد‌کننده برق جهان به شمار میرود و پس از آن واردات برق در سایر کشورها صفر است که از این جمله می‌توان به ژاپن، کره شمالی، کویت، نیجریه و پرو اشاره کرد. محمد پارسا عضو هیات‌مدیره سندیکای صنعت برق در رابطه با واردات برق در ایران می‌گوید: «ما برق را از ترکمنستان و ارمنستان وارد می‌کنیم؛ صرفه اقتصادی بسیاری هم دارد. البته از آذربایجان هم برق وارد می‌کنیم اما آن را به نخجوان میدهیم. در واقع برای ترانزیت این کار را انجام می‌دهیم.» وی در این راستا افزود: «ما در حال حاضر جزو کشورهایی هستیم که برق مازاد داریم اما از آنجا که در دوران ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد برنامه‌یی برای تولید نیروگاه‌های جدید وجود نداشت ممکن است در آینده در این زمینه با مشکل مواجه شویم.» این فعال اقتصادی تاکید کرد: «ما می‌توانیم به هاب انرژی منطقه تبدیل شویم و بزرگ‌ترین و اصلیترین صادرکننده برق منطقه باشیم.» بر اساس گزارش سیا، ظرفیت تولید نصب‌شده برق ایران 65.31میلیون ساعت در سال 2011 بوده و به این ترتیب ایران رتبه 15جهانی را داشته است. نکته جالب توجه در این مورد این است که اتحادیه اروپایی نه برابر چین و امریکا که جزو بزرگ‌ترین تولید‌کنندگان و مصرفکنندگان جهانی محسوب می‌شوند، ظرفیت تولید نصب‌شده برق را دارد. جزیره‌یی در اقیانوس آرام جنوبی به نام نیووی با هزار کیلووات‌ساعت در سال 2011 رتبه آخر یعنی 212 را به خود اختصاص داده است. ظرفیت تولید نصب‌شده برق هر کشور از چهار طریق ممکن است به دست بیاید: 1. از طریق سوختهای فسیلی؛ 2. از طریق سوخت هستهای؛ 3. از طریق نیروگاه‌های برقآبی؛ و 4. از طریق انرژیهای تجدیدپذیر. پارسا در این مورد می‌گوید: «مناسب‌ترین وضعیت برای کشور به این صورت است که 50درصد از برق خود را از طریق غیرفسیلی یعنی هستهیی، تجدیدپذیر و برقآبی تامین کند. البته در ایران از آنجا که با بحران آب مواجه هستیم چندان معقول و منطقی نیست که سد بسازیم تا برق تولید کنیم و بهتر است بیشتر تمرکز خود را روی بخش هسته‌یی و تجدیدپذیر قرار دهیم.» وی افزود: «در برنامه 20ساله‌یی که دولت تدوین کرده است بناست 20هزار مگاوات برق از طریق سوخت هسته‌یی تولید شود. اما به نظر من بهتر است برنامه را روی 40هزار مگاوات قرار دهند تا این نسبت 50درصدی که وضعیت مطلوب برای کشور محسوب می‌شود ایجاد شود.» طبق گزارش سازمان سیا، کشور ایران 86.5درصد از کل ظرفیت تولید نصب‌شده برق خود را از طریق سوختهای فسیلی تامین می‌کند و از این لحاظ هشتاد و پنجمین کشور جهان محسوب می‌شود. جالب است که 42 کشور نخست در این ردهبندی، 100درصد ظرفیت تولید نصب‌شده خود را از طریق سوختهای فسیلی به دست میآورند که از این میان می‌توان به یمن، بحرین، چاد، کویت، لیبی، عمان، قطر و امارت متحده عربی اشاره کرد. کشور لسوتو تنها کشور جهان است که برق خود را از طریق سوختهای فسیلی تامین نمی‌کند. تامین هزار مگاوات برق از طریق سوخت هسته‌یی در ایران اما تامین ظرفیت تولید نصب‌شده برق از طریق سوخت هسته‌یی قدری جالب‌تر است. بر اساس این گزارش کشور ایران تا سال 2011 هیچ میزان از برق خود را از این طریق تامین نکرده است. از میان 211 کشور جهان تنها 31 کشور بخشی از برق خود را از طریق سوخت هسته‌یی تامین می‌کنند. فرانسه با 51.2درصد رتبه نخست جدول را به خود اختصاص داده است. پس از آن کشورهای بلژیک، سوئد، اسلواکی، اوکراین و کره‌جنوبی قرار دارند. شاید جالب باشد که بدانید تایوان تا سال 2011 حدود 10.9درصد از برق خود را از طریق سوخت هسته‌یی تولید کرده است. ایالات متحده امریکا نیز با 9.8درصد تا سال 2011 رتبه 19 جهانی را در این زمینه به خود اختصاص داده است. آخرین کشوری که بخشی از برق خود را از طریق سوخت هسته‌یی تامین می‌کند، چین است که با 1.2درصد تا سال 2013 جایگاه سی‌ویکم را به خود اختصاص داده است. روسیه، پاکستان، ارمنستان، اسپانیا، کانادا، هند، مکزیک و رومانی جز کشورهایی هستند که بخشی از برق تولیدی خود را از طریق سوخت هسته‌یی تامین می‌کنند. البته لازم به ذکر است کهبر اساس اطلاعات به دست آمده از گاه‌شمار مهم‌ترین وقایع کلیدی طرح شرکت تولید و توسعه انرژی اتمی ایران، در 15بهمن سال 1390 تولید برق با توان 50درصد ظرفیت در کشور ایران ثبت شده است. همچنین در 17تیر سال 1391 این طرح به شبکه سراسری برق کشور متصل شده است. شرکت تولید و توسعه انرژی اتمی از سال 1383 فعالیت‌های اجرایی خود را با هدف ساماندهی و اجرای فعالیت‌های دولت در زمینه تولید و توسعه برق هسته‌یی آغاز کرد. این شرکت از زیرمجموعه‌های سازمان انرژی اتمی ایران محسوب می‌شود. همچنین در تاریخ 20فروردین سال 1391، مجری نیروگاه اتمی بوشهر اظهار داشته است: «نیروگاه اتمی بوشهر با ۷۵درصد قدرت خود و توان تولید ۷۲۰ تا ۷۳۰مگاوات برق فعالیت می‌کند.» پارسا نیز در این مورد گفت: «از حدود 75هزار مگاوات برق تولیدی کشور، هزار مگاوات از آن که تقریبا معادل 1.5درصد از مجموع برق تولیدی کشور است از طریق سوخت هسته‌یی تامین می‌شود.» کشورها بخشی از برق خود را از طریق نیروگاه‌های برق‌آبی تامین می‌کنند. ایران نیز جزو کشورهایی است که قصد دارد تولید برق خود را از این طریق افزایش دهد چراکه ادعا می‌شود برق تولیدی از طریق آب پاک‌تر است. بر اساس این گزارش، تا سال 2011 ایران حدود 13.4درصد از برق خود را از طریق نیروگاه‌های برق‌آبی تامین کرده و در این زمینه رتبه صدوهفتم را به خود اختصاص داده است. کشور لسوتو تنها کشوری است که 100درصد برق خود را از طریق نیروگاه‌های برق‌آبی تامین می‌کند و به این ترتیب در ابتدای رده‌بندی قرار دارد. اما بعد از آن کشورهایی نظیر پاراگوئه، نروژ، نپال و تاجیکستان همگی بالای 90درصد از برق خود را از طریق نیروگاه‌های برق‌آبی تامین می‌کنند. از میان 211 کشور جهان، 60کشور جهان هیچ تکیه‌یی بر نیروگاه‌های برق‌آبی برای تولید برق خود ندارند. کشور هلند با یک‌دهم درصد آخرین کشوری محسوب می‌شود که بخشی از برق تولیدی خود را به نیروگاه‌های برق‌آبی اختصاص داده است. در نهایت بخشی از برق کشورها از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر حاصل می‌شود که ایران در این زمینه با دودهم درصد رتبه نودوهشتم را در رده‌بندی به خود اختصاص داده است. جزیره دومینیکا 73.5درصد از برق خود را به وسیله تجدیدپذیرها تامین می‌کند و به این ترتیب در ابتدای جدول قرار دارد. دانمارک و آلمان پس از این کشور به ترتیب رتبه دوم و سوم را به خود اختصاص داده‌اند. از میان 210کشور جهان، 109کشور، برق خود را از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر تامین می‌کنند. اکنون با برنامه‌های جدید وزارت نیرو باید دید که این آمار در ادامه تا چه اندازه دستخوش تغییر خواهند شد؟