واردات پسته توجیه اقتصادی ندارد

این روزها از کشورهای امریکای‌لاتین گرفته تا ژاپن و چین در بازار خشکبار ایران جولان می‌دهند. بازاری که ظاهرا در آن جایی برای ایران نیست. شایعه‌های زیادی وجود دارد مبنی بر اینکه امسال حتی پسته شب عید ایرانی‌ها هم با واردات همراه بوده است. یکی از مهم‌ترین گروه کالاهایی که در صادرات غیرنفتی همواره مورد توجه بوده خشکبار ایران ازجمله پسته ایرانی است. این محصول را ایرانیان به‌دنیا معرفی کرده‌اند. هرچند این محصول در گذشته یک کالای لوکس محسوب می‌شده اما امروزه به سبب رقابت جهانی، برخی کشورها اقدام به تولید این محصول کرده‌اند ازجمله کشورهای یونان، ایتالیا و ترکیه که از تولیدکنندگان قوی پسته هستند. استرالیا و کشورهای حاشیه دریای مدیترانه نیز سرمایه‌گذاری عظیمی در این رابطه داشته‌اند. امریکا رقیب اصلی ایران در تولید پسته یکی از رقبای اصلی ایران در بازارهای جهانی پسته کشور امریکاست، اما باتوجه به اینکه اصلی‌ترین واردکننده‌ها و مصرف‌کننده‌های پسته در جهان کشورهای اروپایی هستند ایران می‌توانست باتوجه به ظرفیت مناسبی که برای تولید و بازاریابی پسته دارد موقعیت بهتری در تجارت پسته در جهان داشته باشد، اما متاسفانه شرایط به‌گونه‌یی دیگر رقم خورد و این محصول اصیل ایرانی از دست رفت. علیرضا ارزانی ممقانی، رییس سابق اتحادیه آجیل و خشکبار کشور، در این رابطه می‌گوید: امسال در اقلام مختلف آجیل به‌شدت با واردات بی‌سابقه‌یی روبه‌رو بوده‌ایم. این ورود بی‌رویه خشکبار هم به‌صورت قانونی رخ داده هم به‌صورت غیرقانونی بوده است. واردات قانونی خشکبار شامل اقلامی مانند تخم آفتابگردان، تخم کدو، بادام‌زمینی و امثال اینها بوده است. ناگفته نماند که این اتفاق ریشه محصولات داخلی را خشک کرده اما واردات غیرقانونی خشکبار شامل اقلامی مانند گردو، فندوق و بادام درختی است که به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شود. وی می‌گوید: علت این امر کمبود شدیدی است که امسال در بازار حس می‌شود. سرمازدگی باعث شد بازار شب عید امسال با کمبود شدید خشکبار روبه‌رو شود و متاسفانه به‌علت اینکه دولت اقدام به‌موقعی نداشت و برای رفع کمبود بازار امسال برنامه‌ریزی مشخصی برای واردات نداشت درنتیجه افراد سودجو که در کمین بودند اقدام به واردات غیرقانونی بسیاری از اقلام خشکبار کردند. واردات پسته شایعه است ارزانی ممقانی می‌گوید: در ارتباط با پسته متاسفانه شایعه‌های زیادی وجود دارد مبنی بر اینکه پسته‌هایی که امسال در بازار عرضه می‌شود ایرانی نیست و کاملا وارداتی است. این شایعه مشخص نیست از کجا نشت پیدا کرده درحالی که اینجانب به جرات می‌گویم ما حتی یک کیلو پسته وارداتی نداریم. وی ادامه می‌دهد: ایران بزرگ‌ترین صادرکننده پسته دنیاست و تا سه سال پیش نخستین تولیدکننده پسته دنیا نیز بوده است. اگرچه اکنون کشور امریکا نخستین تولید‌کننده پسته است اما به‌دلیل اینکه مصرف‌کننده زیادی در کشور امریکا وجود دارد درنتیجه کمتر صادرات دارد. این درحالی است که در ایران این مساله برعکس است و به‌دلیل مصرف کمتر مازاد تولید بسیاری داریم و به‌همین دلیل همچنان نخستین صادرکننده در دنیا هستیم. در این شرایط هیچ توجیحی برای واردات پسته وجود ندارد. ارزانی ممقانی بااشاره به مرغوبیت پسته ایرانی می‌گوید: در ایران 18نوع پسته داریم درحالی که کشور امریکا فقط یک نوع پسته تولید می‌کند. تنوع و طعمی که پسته ایرانی دارد در دنیا زبانزد است. حتی در امریکا نیز 98درصد پسته تولیدی در دست ایرانی‌های مقیم آن کشور است و 60 الی 70درصد پسته این کشور با عنوان ایرانی در دنیا فروخته می‌شود. ممقانی می‌گوید: واردات پسته در ایران آن هم به‌صورت قاچاق به‌هیچ عنوان توجیه قانونی ندارد زیرا قیمت داخلی بسیار کمتر از قیمت جهانی است و با این شرایط امکان واردات غیرقانونی پسته تقریبا صفر است. خشکبار را باید از انحصار خارج کرد ممقانی ادامه می‌دهد: درحالی که بسیاری از کشورهای دنیا در حال بیابان‌زدایی هستند در کشور ایران در بیابان‌های مرکزی باوجود مشکلات و کمبودهایی که وجود دارد با حداقل‌ترین امکانات پسته‌هایی تولید می‌شود که در مجموع در صادرات غیرنفتی ایران در صدر است و مجموع صادرات پسته از مجموع صادرات زعفران و فرش ایرانی بیشتر است. نکته مهم این است که با صادرات یک کیلو پسته می‌توان 40کیلو گندم وارد کشور کرد، پس تمام این گفته‌هایی که در ارتباط با واردات بی‌رویه پسته وجود دارد، شایعه است. وی گفت: متاسفانه به‌دلیل انحصار خشکبار در کشور ایران هر سال با افزایش قیمت‌ها در شب‌های عید روبه‌رو هستیم. درحالی که اگر انحصار خشکبار شکسته شود و به‌جای سه نفر، 30نفر واردکننده خشکبار داشته باشیم شب عید آجیل 50درصد گران‌تر فروخته نخواهد شد. این شایعات درحالی است که مینا مهرنوش، مشاور رییس اتاق اصناف ایران درخصوص اعتراض برخی فروشندگان آجیل و خشکبار مبنی بر واردات بی‌رویه گفته بود: براساس پیگیری‌های صورت گرفته هیچ‌گونه آجیل و خشکبار وارداتی از مبادی رسمی نداشته‌ایم و متاسفانه کلیه آجیل و خشکبار غیرایرانی، قاچاق است. خشکسالی دلیل گرانی خشکبار امسال مصطفی احمدی، رییس اتحادیه آجیل و خشکبار نیز بااشاره به گرانی خشکبار می‌گوید: این گرانی مربوط به دو الی سه ماه قبل است. قیمت برخی محصولات ازجمله مغز فندق، تخمه ژاپنی و بادام هندی حدود دو تا سه ماه پیش مقداری افزایش یافته و از آن زمان تاکنون قیمت‌ها تقریبا ثابت مانده اما آن زمان چون خریداری نبود این مساله چندان نمود پیدا نمی‌کرد اما الان که نزدیک شب عید است همه روی آن حساس شده‌اند. احمدی با بیان اینکه در حال حاضر کمبودی در این زمینه وجود ندارد و بعید به‌نظر می‌رسد در هفته پایانی سال مشکلی از لحاظ قیمت ایجاد شود، می‌گوید: قیمت‌های کنونی با قیمت شب یلدا تفاوت چندانی نکرده است. وی درمورد علل گرانی برخی خشکبار اظهار داشت: خشکسالی سبب شد تا تولید برخی محصولات نسبت به سال قبل کمتر باشد، ضمن اینکه در اوایل ماه محرم که سال نوی قمری است، تجار عراق و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس خشکبار ما را خریداری می‌کنند، سالیان گذشته بعد از این دوره قیمت‌ها ارزان می‌شد اما امسال به‌دلیل کاهش تولید برخی محصولات چنین اتفاقی نیفتاد. احمدی با بیان اینکه به‌طور کلی قیمت آجیل و خشکبار برای مصرف داخلی بالاست، افزود: این مساله به آن دلیل است که هزینه تولید این محصولات بالاست همچنین اکثر محصولات ما به‌صورت دیم کاشته می‌شوند، درنتیجه وقتی بارندگی کم باشد با کمبود مواجه می‌شویم.