حال‌ و روز ناخوش این روزهای کیش

کیش، جزیره مرجانی که به عروس جزایر مرجانی دنیا معروف است، این روزها حال و روز خوشی ندارد. برج‌سازان به طبیعتش روی آورده‌اند و می‌خواهند درآمدهایش را جایگزین دلارهایی کنند که به دلیل سوءتدبیرها، ردپایی در اقتصاد کیش ندارند. کافی است دور جزیره را قدمی بزنید تا ببینید که به جای اقتصاد رقابتی و آزاد، برج‌سازی بار تامین مالی‌اش را به دوش می‌کشد. برج‌هایی که ردپایشان بیشتر از هتل‌های جدید، در سطح جزیره دیده می‌شود و صاحبانشان، اغلب افرادی هستند که کسب درآمد را در احداث آسمان‌خراش‌هایی می‌بینند که بیش از هر چیز دیگری سودآور است. ماجرای برج‌هایی که سر از جزیره مرجانی درآوردند آنقدر تعداد این برج‌ها زیاد است که به راحتی نمی‌توان متوجهشان نشد، زمین فروشی رونق گرفته است و کیش را از ماموریت اصلی خود که منطقه آزادی برای جذب گردشگر باشد، دور کرده است؛ بازار دلالی هم داغ داغ است. اگرچه مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش می‌گوید، قیمت مسکن در کیش در حال شکسته‌ شدن است، در حالی که بنگاه‌های معاملات ملکی، چیز دیگری می‌گویند. آنها حتی از این رو می‌خواهند مردم را به خرید واحدهای مسکونی خود جلب کنند که به آنها وعده واحدهای ۲۰ میلیون تومانی تا حتی ۱.۵ میلیارد تومانی هم می‌دهند، یعنی با هر بودجه و هر سلیقه‌ای؛ اما خودشان هم می‌دانند که راه توسعه کیش، این نیست. بسیاری از افرادی که سال‌ها عمر خود را در کیش سپری کرده‌اند، این روزها یکی از مشکلات اصلی کیش را سوداگری در بخش مسکن می‌دانند و می‌گویند که قیمت‌ها به طور عام از سطح عمومی قیمت مسکن در سایر نقاط کشور بالاتر است و حتی تورم مسکن این جزیره، از پایتخت نیز پیشی گرفته است. برخی، دلیل آن را وجود رانت برای عده‌ای خاص عنوان می‌کنند و برخی دیگر، می‌گویند زمین‌های جزیره به یک صدم قیمت و با اقساط ۳۰ ساله، به برخی خواص فروخته شده است؛ موضوعی که البته تاکنون مدیران منطقه آزاد کیش، زیر بار پذیرش آن نرفته‌اند و می‌گویند که این زمین‌ها به صورت ۲۱ ساله واگذار شده است. آنها واگذاری زمین‌ها به صورت ۲۱ ساله را گامی در جهت حمایت از سرمایه‌گذاران می‌دانند، در حالی که همه سرمایه‌گذاران مشمول چنین حمایتی نمی‌شدند. نکته حائز اهمیت دیگر این است که بالا رفتن بیش از حد قیمت زمین و مسکن در کیش، اکنون سبب شده قیمت تمام‌شده کالا و خدمات در کیش به‌ شدت افزایش یابد و آنگونه که برخی بنگاهداران کیش‌ می‌گویند، گاهی قیمت منازل مسکونی این جزیره، با قیمت ملک در فرمانیه تهران، برابری می‌کند، بنابراین طبیعی است که قیمت هم بالاتر باشد اما اینکه چه سودی نصیب چه افرادی می‌شود، موضوعی است که همچنان دایره گسترده‌ای را به خود اختصاص می‌دهد. الگوی توسعه کیش، مات شد حتی اگر برج‌ها را از اقتصاد کیش کنار بگذاریم، باز هم اقتصاد کیش رقابتی نیست و بیشتر متمرکز بر فروش کالاهایی شده است که اغلب اجناس بنجل و بی‌کیفیت چینی به شمار می‌روند. این را همه افرادی که به تازگی به این جزیره سفر کرده‌اند و شاید در گذشته هم تجربه سفر به آن را داشته‌اند، گواهی می‌دهند. آنها می‌گویند که کیش دیگر، کیش سابق نیست، تنوع اجناس بالا است اما کیفیت، به نازل‌ترین سطح خود رسیده است. هتل‌ها فرسوده شده‌اند و سرمایه‌گذاران چندان رغبتی برای سرمایه‌گذاری ندارند، مگر آنهایی که با رانت و مراوده با برخی صاحب منصبان قبل، هتلی خریده و نوسازی کرده باشند، حتی اگر هتل‌هایی هم به تازگی افتتاح شده باشد، به لحاظ کیفی، چنگی به دل نمی‌زنند و نمی‌تواند با هتل‌های سه ستاره و چهارستاره رقبا در سایر کشورهای دنیا حتی برخی همسایگان، رقابت کند. برخی هم خبر از خروج یکی از سرمایه‌گذاران عمده هتل‌ها از کیش می‌دهد که البته هنوز مراجع رسمی آن را تائید نکرده‌اند اما به هرحال، برخی می‌گویند که اوضاع جذب گردشگر در کیش چندان مناسب نیست و بیشتر افرادی که در این جزیره تردد می‌کنند را خانواده‌های ساکنان کیش تشکیل می‌دهند، چراکه قیمت هتل‌ها بسیار بالا است و رستوران‌ها نیز نرخ‌های گزافی را در منوهای خود، پیش روی مشتریان قرار می‌دهند که شاید به طور متوسط برای هر بار غذاخوردن یک خانواده ۴ نفره، بیش از ۲۰۰ هزار تومان، پول لازم باشد. از سوی دیگر، قیمت بلیت هواپیما برای هر مسیر رفت به کیش، عمدتا ۲۵۰ تا ۲۸۰ تومان را در برمی‌گیرد و حتی اگر مردم بخواهند از تورها نیز برای سفر به این جزیره زیبا، استفاده کنند، حداقل باید به ازای هر نفر، ۴۵۰ تا ۵۰۰ هزار تومان بپردازند، حال آنکه برخی تورهای خاص در هتل‌های به اصطلاح ۵ ستاره و مجلل کیش، ممکن است بالاتر از این ارقام هم رقم بخورد. در این میان، برخی تورهای کشورهای همسایه با شرایط مشابه برای مردم از کیش ارزان‌تر تمام می‌شود. بنابراین، با این الگویی که کیش در پی گرفته و گرانی‌هایی که این جزیره را خلوت‌تر از حضور گردشگران کرده است، به نظر می‌رسد الگوی توسعه‌ای کیش که مبتنی بر جذب گردشگران داخلی و خارجی، تدوین شده بود، امیدی برای به ثمر رسیدن نداشته باشد. ماموریت ویژه کیش جای خود را به برج‌سازی داد مجیدرضا حریری، رئیس کمیسیون واردات اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران می‌گوید: در نگاه اولی که این روزها جزیره کیش را می‌توان تحلیل کرد، به این نتیجه می‌رسیم که کیش هم اکنون تبدیل به فضایی برای توسعه ساخت و سازهای مسکونی شده است و بیش از آنکه به محلی پویا برای تجارت آزاد و رقابتی تبدیل شود، راه برج‌سازی را در پیش گرفته است، گویا دولت قصد دارد درآمدهای خود را از محل فروش زمین کسب کند و توسعه گردشگری در این منطقه آزاد را متوقف کرده است. وی می‌افزاید: هم اکنون کیش به جزیره‌ای تبدیل شده است که آسمان‌خراش‌هایش، جای توسعه کسب و کار رقابتی و صادرات مجدد را گرفته‌اند، این در حالی است که هتل‌های این منطقه آزاد نیز به تناسب ماموریتی که برای آن در جذب گردشگر تعریف شده بود، توسعه نیافته است و پاسخگوی نیاز گردشگران داخلی و خارجی نیست. حریری گفت: در بازه‌های زمانی مختلف، بارها و بارها ماموریت منطقه آزاد کیش، دستخوش تغییر شده است و متاسفانه، حالا منهای ساخت و ساز برج‌های مسکونی که در کیش رونق گرفته است، این منطقه تبدیل به دروازه‌ای برای واردات کالاهایی شده است که اجازه ورود رسمی به کشور ندارند یا اینکه واردکنندگان آن، توانایی ترخیص کالا و پرداخت عوارض آن را ندارند. از سوی دیگر، کالاهای بی‌کیفیت و کم کیفیت نیز جای خود را در مغازه‌ها و فروشگاه‌های این منطقه باز کرده است. وی اظهار داشت: کیش یک بازار مصرف برای کالاهایی که به این جزیره وارد می‌شود، نیست و بنابراین برخی از فروشندگان عنوان می‌کنند که کالا را در جزیره بخرید و در تهران و شهرستان‌ها تحویل بگیرید، اما باید توجه داشت کالایی که در سرزمین اصلی به دست مصرف کننده می‌رسد، عمدتا قاچاق بوده و از مبادی غیررسمی وارد کشور می‌شود، در حالی که حقوق و عوارض گمرکی را نیز نپرداخته و این فرصتی است که توسعه کیش پیش روی تجارت در سرزمین اصلی قرار داده است! به گفته حریری، به نظر می رسد منطقه آزاد کیش باید از وضعیت فعلی خارج شده و راه توسعه را در پیش گیرد؛ توسعه ای که سرفصل هایش نه تنها برای منطقه آزاد کیش، بلکه تمامی مناطق آزاد کشور، جذب گردشگر، تجارت روان و سهل و صادرات مجدد تعریف شده است. سروکله چتربازها پیدا شد از همه این‌ها که بگذریم، امن بودن کیش برای برخی از قاچاقچیان کالا از امارات و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس است به نحوی که این منطقه آزاد، تبدیل به محلی امنی برای واردات کالاهای قاچاق شده است و چتربازها هم اقتصاد کیش را نمی‌خواهند رها کنند، چراکه اولا راه همیشه برای باز کردن چترهایشان باز است و ثانیا، آنها با این کار در مناطق آزاد، عجین شده‌اند. مدتی بود که به دلیل گرانی دلار، خبری از آنها نبود و آنگونه که برخی کیش‌وندان می‌گفتند، آنها دیگر جایی در اقتصاد کیش نداشتند، چراکه قیمت ارز آنقدر بالا رفته که نه مشتری برای کالاهایی که با تفاوت قیمت فاحشی عرضه می‌شوند، وجود دارد و نه چتربازی ریسک را می‌پذیرد که کالای گران قیمت بخرد و علاوه بر اینکه ممکن است روی دستش بماند، به دام نیروی انتظامی بیفتد. اما حال پای صحبت کیش‌وندان که بنشینید، خبر از بازگشت مجدد چتربازها می‌دهند و می‌گویند که سرو کله شان باز هم در کیش پیدا شده است. به هرحال دلارهای بلوکه شده ایرانی باید جایی خرج شوند و همین امر، واردات را به صورت غیررسمی و از طریق چتربازی رواج داده است و بر این اساس، چه جایی بهتر از مناطق آزاد و چه جایی بهتر از کیش... . باغ وحش که جای خود را به برج‌های مسکونی داد گشت و گذاری در کیش نشانگر این است که باغ وحش قدیمی این منطقه آزاد، اکنون جای خود را به زمین گودبرداری شده‌ای داده است که متعلق به آسمان‌خراش‌ها است، درخت‌هایش از بین رفته است و معلوم نیست سرنوشت آن باغ وحش چه شده است؛ از این دست موارد در کیش کم نیست. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از مهر، یکی از تاجرانی که کسب و کارش را در کیش جمع کرده است، می گوید: چند دلیل باعث شد کار را تعطیل کنم. یکی مباحث مرتبط به تحولات بین المللی بود. نکته بعد این بود که هزینه اجاره غرفه‌ها در مراکز خرید به شدت بالا رفت و در مقابل، حاشیه سود فروشندگان کاهش یافت. از آن طرف، گردشگران تهرانی هم با کیش قهر کردند و جای خود را به گردشگران ارزان‌قیمت دادند که اصولاً اهل خرید مارک‌های گران‌قیمت نبودند و در نهایت ما هم دیدیم کار در کیش رونق گذشته را ندارد و کار را تعطیل کردیم. نمونه دیگر از این دست پروژه‌ها، پروژه گل شرق است که بلاتکلیف باقی مانده است و به گفته برخی فعالان اقتصادی، پیام خوبی هم به سرمایه‌گذاران نمی‌دهد. در این پروژه که سرمایه‌گذار اصلی‌اش یک ایرانی مقیم آلمان است، قرار بوده هتل هفت‌ ستاره، آپارتمان‌های لوکس مسکونی، باغ، رستوران، فروشگاه‌های لوکس و بندرگاه برای قایق‌های تفریحی ساخته شود اما در گذشته با این استدلال که قراردادش مشکل دارد و به زیان منافع ملی است، از ادامه کار جلو‌گیری شد. به هرحال، حال و روز این روزهای کیش چندان مناسب نیست و نمی‌توان به روشنی آینده‌ای را برایش رقم زد که بتواند به اهداف اصلی خود دست یابد، اهدافی که در افق ۱۴۰۴ برای کیش ترسیم شده است.