گزارش بانک مرکزی از تغییرات 42ماهه تورم

بانک مرکزی با اعلام اینکه کمترین تورم ماهانه ظرف 42 ماه گذشته اتفاق افتاده است گفت: شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی طی 42 ماه گذشته کمترین درصد تغییر ماهانه را داشته است.

علیرضا مقتدایی؛ مدیرکل آمار اقتصادی بانک مرکزی در تشریح اجزای موثر در محاسبات شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی، در مورد محاسبات شاخص تورم گفت: محاسبات شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی یک فرآیند بسیار پیچیده دارد. فرض کنید 385 قلم کالا به عنوان نماینده اقلام سبد مصرفی خانوارهای کشور در سال پایه تعیین شده است، ضریب اهمیت هر کدام از این اقلام در شاخص در سطح کل کشور از میانگین موزون ضرایب اهمیت در کل استان ها به دست می آید.

مدیرکل آمار اقتصادی بانک مرکزی ادامه داد: به عبارت دیگر، ما 31 سبد استانی داریم که با توجه به ملاحظات تکنیکی این 385 قلم کالا یا خدمت در همه استان ها به عنوان اقلام سبد حضور دارند ولی ضریب اهمیت آنها می تواند از عدد صفر تا 100 باشد. البته 100 که غیر ممکن است ولی صفر نه. یعنی می تواند یک قلم خاص در یک استان ضریب نداشته باشد (ضریب آن صفر باشد) در کل برای کشور یک سبد ملی که مشخصات فنی سبد CPI را داشته باشد، انتخاب می کنیم.

این مقام مسئول در بانک مرکزی افزود: وزن هر قلم در سال پایه در هر شهر و استان مشخص است. پس با انجام قیمت گیری در هر شهر می‌توان شاخص قیمت را برای آن شهر هم محاسبه کرد اما از آنجا که تعداد نمونه های بودجه خانوار براساس استان بهینه شده، ارجح آن است که شاخص را در استان محاسبه کنیم؛ یعنی در ابتدا جمع موزون شاخص در هر قلم برای هر استان محاسبه می شود و پس از آن سرگروه مربوطه و در نهایت شاخص کل قیمت استان محاسبه خواهد شد.

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از مهر، وی تاکید کرد: ولی اگر بخواهیم شاخص قیمت یک قلم کالا را محاسبه کنیم ابتدا همان قلم را در استان محاسبه می کنیم و با به دست آوردن جمع موزون در استان ها به جمع موزون کل کشور می رسیم. می توان گفت یک ماتریس چند بعدی است و درنهایت، به شاخص قیمت در یک ماه منجر خواهد شد.

مدیرکل آمار اقتصادی بانک مرکزی گفت: چنانچه این شاخص قیمت کل را بر همین مقدار در ماه قبل تقسیم کنیم، درصد تغییر شاخص نسبت به ماه قبل به دست می آید یعنی درصد تغییر نسبت به ماه قبل برابر است با میانگین موزون ضریب اهمیت و تغییرات قیمت کل اقلام تقسیم بر مقدار مشابه در ماه قبل. چنانچه این عدد را بر عدد شاخص ماه مشابه سال قبل تقسیم کنیم درصد تغییر نسبت به ماه مشابه سال قبل یا همان درصد تغییر نقطه به نقطه به دست می آید. در بعضی متون به آن تورم نقطه به نقطه هم گفته می شود که ما ترجیح می‌دهیم از این اصطلاح استفاده نکنیم و نباید با نرخ تورم اشتباه گرفته شود.

مقتدایی تصریح کرد: چنانچه عدد شاخص را در دوازده ماه متوالی جمع کرده و بر مقدار مشابه آن در دوازده ماه متوالی قبل آن تقسیم کنیم، نرخ تورم حاصل می گردد. البته فرآیند، به این سادگی که بیان شد، نیست. یکی از مهم ترین کارها در این زمینه جمع‌ آوری قیمت ها با پوشش زمانی مناسب در طول ماه است به طوری که مسیرهای قیمت گیری طوری انتخاب و اصلاح شوند که قیمت های مختلف در تمام روزهای سال و در پوشش جغرافیایی متناسب داشته باشیم.

این مقام مسئول در بانک مرکزی ادامه داد: از طرف دیگر، کارشناسان مجرب آمار موضوعی تلاش می‌کنند تا بتوانند اثر کیفیت را از داخل قیمت اقلام طوری احصاء کنند که قیمت اقلام با کیفیت های مشابه و همگن در دو دوره متوالی مقایسه شوند. به عبارت دیگر، ابتدا باید اطمینان حاصل شود که این دو قیمت که قرار است با هم مقایسه شوند مربوط به یک کالا هستند و قیمت یک کالا را با قیمت کالایی که از لحاظ کیفی اختلاف معنی داری با کالای قبل دارد، مقایسه نکنیم. این فرآیند در حوزه محاسبات CPI از اهمیت ویژه ای برخوردار است و متون علمی مربوطه همواره بر آن تاکید می کنند و این تذکر را می دهد که از اشتباه محاسباتی اجتناب شود.

وی درباره درصد تغییر 3/0 درصدی شاخص کل نسبت به ماه قبل که در دی ماه اتفاق افتاد اظهارداشت: اما چنانچه بخواهید درصد تغییر 3/0 درصدی را آنالیز کنم، باید وارد ریز محاسبات بشوم. تغییرات شاخص قیمت گروه های اصلی شاخص کل که در طبقه بندی COICOP در نظر گرفته شده در جداولی که در اختیارتان قرار داده ام آمده است.

مدیرکل آمار اقتصادی بانک مرکزی گفت: گروه خوراکی ها و آشامیدنی ها که از ضریب اهمیت بالایی برخوردارند 3/0 درصد کاهش داشته است. برخی از اقلام و گروه ها نسبت به ماه قبل افزایش و برخی کاهش داشتند، ولی اثر کاهش ها بیش از افزایش ها بوده لیکن شاخص گروه خوراکی ها و آشامیدنی ها با کاهش مواجه شده است. برای مثال برخی از اقلام و زیر گروه های مهم تغییر کرده اند.

مقتدایی تاکید کرد: کاهش قیمت سبزی ها نسبت به ماه قبل اثر افزایش شاخص قیمت برخی از اقلام خوراکی را خنثی کرده و شاخص کل گروه خوراکی ها و آشامیدنی ها را با 3/0 درصد کاهش مواجه نموده است. افزایش حدود 9 درصدی قیمت نان مربوط به باقی مانده افزایش قیمت نان از دهه دوم آذرماه بوده که در دی ماه ظاهر شده است. افزایش قیمت نان حدود 19 درصد شاخص نان را در آذرماه افزایش داد.

به گفته وی، البته سایر زیر گروه های اقلام غیرخوراکی و آشامیدنی هم تغییراتی داشته اند که برآیند اثرات گروه های دوازده گانه مذکور، شاخص کل را معادل 3/0 درصد افزایش داده است. از آنجایی که گروه مسکن، آب، برق و گاز و سایر سوخت‌ها که دارای ضریب اهمیت بالایی در شاخص است دارای تغییرات قابل ملاحظه ای در دی ماه نبود، شاخص کل به تبع این گروه مهم و تاثیرگذار بر نرخ تورم، جا به جایی زیاد نداشت.