بیکاری زنان چگونه بحرانی شد؟

جدیدترین آمار ارائه شده از سوی وزارت کار درباره اشتغال زنان در ایران نشان می دهد در دوره 5 ساله اخیر از 88 تا 92 ، تعداد شاغلان زن در ایران با کاهش ۱۴.۲ درصدی مواجه بوده است. در سال 88 نزدیک به ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر از شاغلان کشور زن بوده اند. در حالی که در سال 92 این تعداد به حدود ۳ میلیون و ۱۴۵ هزار نفر رسیده است، یعنی تقریبا ۵۲۱ هزار نفر از تعداد شاغلان زن کاسته شده است. به عبارت دیگر به طور متوسط در هر سال، حدود ۱۰۰ هزار نفر از زنان شاغل در کشور از بازار کار خارج شده اند. با نگاهی به نسبت جنسی اشتغال طی سال های مذکور می توان گفت، این نسبت روند افزایشی داشته به طوری که از ۴۷۳ مرد شاغل در مقابل ۱۰۰ زن شاغل در سال 88 به ۵۷۹ مرد شاغل در مقابل ۱۰۰ زن شاغل در سال 92 رسیده است. سالی 100 هزار زن بیکار می شوند همچنین نسبت جنسی بیکاری طی این سال ها روندی کاهشی داشته بدین گونه که از ۲۸۳ مرد بیکار در مقابل ۱۰۰ زن بیکار در سال 88 به ۲۲۱ مرد بیکار در مقابل ۱۰۰ زن بیکار در سال 92 رسیده است. با وجود کاهش تعداد زنان شاغل در سال 92 نسبت به سال 88، تعداد زنان شاغل دارای تحصیلات عالی طی همین دوره زمانی به میزان ۲۱.۵ درصد افزایش پیدا کرده است. این افزایش عمدتا می تواند ناشی از دو عامل اصلی ورود زنان تحصیلکرده به بازار کار و همچنین افزایش سطح تحصیلات زنان شاغل باشد. بر اساس آمارهای رسمی، نرخ بیکاری زنان از ۱۶.۸ درصد در سال 88 به ۱۹.۸ درصد در سال 92 رسیده که بیانگر افزایش ۳ درصدی شاخص نرخ بیکاری زنان در 5 سال اخیر است. این در حالی است که طی این 5 سال، نرخ بیکاری مردان از ۱۰.۸ درصد به ۸.۶ درصد کاهش یافته است. همچنین بر اساس آخرین آمارها، در سال 92 نرخ مشارکت مردان در بازار کار ایران معادل ۶۳ درصد بوده در حالی که این نرخ برای زنان تنها به میزان ۱۲.۴درصد است؛ یعنی تنها این آمار به عنوان یکی از مولفه های تاثیرگذار بیانگر شکاف جنسیتی قابل توجهی است که در بازار کار کشور وجود دارد. با توجه به شکاف جنسیتی اشتغال طی این دوره پنج ساله مشاهده می شود که این شکاف تقریبا روندی صعودی داشته به طوری که با افزایش ۳.۹ درصدی روبرو بوده و از رقم ۷۸.۸ درصد در سال 88 به رقم ۸۲.۷ درصد در سال 92 رسیده است. ناامیدی یافتن کار و هراس از بیکاری به عبارت دیگر می توان گفت جذب مردان در بازار کار نسبت به زنان همواره بیشتر بوده است. در مقابل شکاف جنسیتی بیکاری طی این سال ها روندی نزولی داشته و از رقم ۶۴.۶ درصد در سال 88 به رقم ۵۴.۸ درصد در سال 92 رسیده است. تداوم این وضع موجب انباشت بیکاران زنان و ناامیدی آنان را در پی خواهد داشت. همچنین تعداد شاغلان مرد در سال 92 نسبت به سال 88 به میزان 5 درصد افزایش پیدا کرده و از رقم ۱۷۳۳۴۰۸۵ نفر به ۱۸۲۰۰۸۸۶ نفر رسیده است، بدین ترتیب با پدیده مردانه شدن اشتغال و زنانه شدن بیکاری مواجه هستیم. بر پایه آمار ارائه شده در سال 88 به میزان ۳۰۵ درصد زنان در مشاغل کشاورزی، ۲۵.۵ درصد آنان در صنعت و ۴۴ درصد از آنان در حوزه خدمات مشغول به کار بوده اند. طی این سال ها، تغییرات قابل ملاحظه ای در حوزه های شغلی زنان به وقوع پیوسته است به طوری که کشاورزی و صنعت به تدریج سهم کمتری از اشتغال زنان را به خود اختصاص دادند و در مقابل، سهم بزرگی از زنان در حوزه خدمات مشغول به کار شده اند. در نتیجه این تغییرات، در سال 92، سهم زنان در مشاغل خدماتی (۵۲ درصد) از مجموع سهم زنان در مشاغل کشاورزی و صنعت (۴۸ درصد) بیشتر شد. به بیان بهتر، تعداد شاغلان زن در سال 92 نسبت به سال 88، در دو بخش کشاورزی و صنعت به ترتیب ۳۴.۱ درصد و ۱۶.۰ درصد کاسته شده و از طرف دیگر در بخش خدمات ۰.۵۳ درصد افزایش یافته است. افزایش 200 درصدی زنان شاغل دارای مدرک دکتری توزیع شاغلان زن بر حسب گروه های عمده شغلی نیز نشان می دهد شاغلان زن در سال 92 نسبت به سال 88 در گروه های عمده شغلی قانونگذاران، مقامات عالی رتبه و مدیران و (۵۵ درصد) است. به عبارت دیگر سهم زنان در سال ۹۲ در مشاغل مدیریتی به میزان ۵۵ درصد نسبت به سال 88 افزایش داشته است. شاید بتوان گفت با اینکه از نظر کمی، تعداد شاغلان زن در سال ۹۲ نسبت به ۸۸ کاهش داشته، ولی به لحاظ کیفیت وضعیت اشتغال زنان بهبود داشته است. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از مهر، در نقطه مقابل، تعداد شاغلان زن بیسواد در سال 92 نسبت به سال 88، حدود ۲۵۵ هزار نفر کاهش یافته است. همچنین با وجود کاهش تعداد شاغلان زن باسواد در این دوره زمانی، تعداد شاغلان زن دارای تحصیلات عالی به میزان ۲۱.۵ درصد افزایش داشته است. این افزایش در شاغلان زن دارای تحصیلات لیسانس به میزان ۲۲.۴ درصد، در مقطع فوق لیسانس و دکتری حرفه ای به میزان ۱۴۷.۳ درصد و در مقطع دکتری تخصصی نزدیک به ۲۰۰ درصد بوده است. این افزایش عمدتا می تواند ناشی از دو عامل اصلی ورود زنان تحصیلکرده به بازار کار و همچنین افزایش سطح تحصیلات زنان شاغل باشد.