تاثیر سفر گروسی به تهران بر نشست شورای حکام چیست؟ / تناقض در صحبت‌ های مدیر آژانس و سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران

اقتصادآنلاین _ پرستو بهرامی راد؛ رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی جمعه شب به تهران آمد و روز گذشته به وین بازگشت. این سفر در حالی به پایان رسید که گروسی در زمان ورود خود به وین نشست خبری برگزار کرد.

مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست خبری خود در وین پس از سفر به تهران گفت: با ایران توافق کردیم که اجازه دسترسی به اطلاعات و مکان‌ها به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داده شود. بازرسی‌ها از سایت فردو ۵۰ درصد افزایش خواهد داشت و تجهیزات نظارتی فعالیت‌های هسته‌ای در تعدادی از اماکن دوباره نصب می‌شوند. چیزی که مهم بوده این است که ما بر روی بازرسی‌ها، دسترسی به افراد و دسترسی به مواد به خصوص توافق کردیم که این یک تغییر است.

بعد از پخش سخنان گروسی بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی در رد برخی صحبت‌های وی بیان کرد: بحث دسترسی به افراد اصلا مطرح نشد .تعداد بازرسی‌های فردو از ۸ به ۱۱ مورد افزایش یافت. در مورد نصب دوربین‌ها صحبت یا توافقی صورت نگرفته است. از آنجایی که برای اولین بار در مجتمع فردو غنی سازی ۶۰ درصد آغاز شده بود، بر اساس رویکرد پادمانی بازرسی‌ها باید افزایش پیدا می‌کرد، زیرا اصولاً با افزایش سطح غنی سازی و یا ورود مواد حساس‌تر به موسسه میزان بازرسی‌ها با توافق طرفین افزایش پیدا می‌کند. هیچ بحثی در مورد میزان دسترسی به سه مکان ادعایی مطرح نشده و با توجه به دسترسی قبلی به این مکان‌ها اصولاً لزومی به دسترسی بیشتر دیده نمی‌شود و آژانس نیز تا کنون چنین درخواستی نداشته است.

در حقیقت از سخنان هر دو طرف به خوبی می‌توان فهمید که برداشت تهران و آژانس از توافق انجام شده متفاوت است. اختلاف برداشت هم زیاد است. گروسی می گوید ایران پذیرفته دوربین های نظارتی که جمع شده بود دوباره نصب شود. او درباره جزئیات مثل آنلاین بودن نظارت یا ضبط کردن آن ها بصورت آفلاین و نیز سرنوشت اطلاعات قبلی ضبط شده توسط ایران چیزی نگفت. ایران چنین ادعایی را رد کرده  و گفته اقدامی بر خلاف مصوبه مجلس انجام نمی‌شود.

از سوی دیگر گروسی می گوید، آژانس به افراد مورد نظر دسترسی خواهد داشت که ایران این گفته گروسی را هم تایید نکرده است. درباره دسترسی به مکان‌های مورد اختلاف یا موضوعات پادمانی هم برداشت‌های دو طرف متفاوت است. همچنین گروسی می‌گوید ایران اطلاعات و دسترسی‌های بیشتری درباره مکان‌ها خواهد داد، ولی ایران می‌گوید رویکرد آن در این مورد تغییر چندانی نکرده و مثل قبل است.

در واقع این میزان اختلاف نظر نامتعارف است و برخی اینگونه سخنان از دو طرف را شوی رسانه‌ای‎ مطرح می‌کنند. با این حال هنوز مشخص نیست که این اختلاف دیدگاه از کجا نشات می‌گیرد.

بیانیه مشترک تهران و آژانس

دستاورد مهم سفر گروسی به تهران را می‌توان یک بیانیه مشترک میان سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دانست. بیانیه سه بندی که شامل:  

۱- تعاملات بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران با روحیه همکاری و با رعایت کامل صلاحیت‌های آژانس و حقوق و تعهدات جمهوری اسلامی ایران بر اساس موافقتنامه‌های جامع پادمانی صورت خواهد پذیرفت.

 ۲- در خصوص مسائل پادمانی باقی‌مانده مربوط به سه مکان، ایران آمادگی خود را برای ادامه همکاری و ارائه اطلاعات و دسترسی بیشتر به منظور رسیدگی به مسائل پادمانی باقی‌مانده اعلام کرد.

 ۳- ایران به صورت داوطلبانه به آژانس اجازه می‌دهد تا چنانچه مقتضی باشد فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارت بیشتر را اجرا کند. روش اجرای آن طی یک نشست فنی که به زودی در تهران برگزار می‌شود، میان دو طرف مورد توافق قرار خواهد گرفت.

از این بیانیه می‎توان فهمید که مبنای تعهدات ایران فعلاْ موافقتنامه‌های جامع پادمانی است و نه توافق برجام. از سوی دیگر ایران قرار است داوطلبانه اقداماتی انجام دهد و این هم که چه زمانی این اقدامات انجام شود، معلوم نیست. از سوی دیگر هنوز دو طرف در خصوص جزییات توافق نکرده‌اند. شاید بتوان گفت که متن توافق اخیر ایران و آژانس وارد جزئیات اجرایی نشده و فضای سیاسی سطح تعامل را تعیین کرده است.

جلسه شورای حکام تعیین کننده نهایی

در حقیقت با شرایطی که ترسیم شد، نمی‌توان با قطعیت از روند توافق ایران و آژانس صحبت کرد. برهمین اساس باید منتظر جلسه آتی شورای حکام که از فردا آغاز می‎شود، باشیم.

در واقع ایران منتظر است که شرایط جلسات خود با گروسی را در شورای حکام شاهد باشد و بعد تصمیم بگیرد که ادامه همکاری با آژانس مناسب خواهد بود یا خیر.