بهترین پاسخ برای پرسش های عجیب و غریب کودکان
در‌حالی که فرزندتان از مدرسه تعطیل شده، در ترافیک سنگین مسیر خانه گیر کرده‌اید و فکر می‌کنید برای ناهار چه چیزی تهیه کنید ناگهان فرزند ۷ساله‌تان با صدای بلند می‌پرسد: «مامان چرا آسمون آبیه؟»
سوالات سخت کودکان و بهترین واکنش والدین
به گزارش اقتصاد آنلاین، در‌حالی که فرزندتان از مدرسه تعطیل شده، در ترافیک سنگین مسیر خانه گیر کرده‌اید و فکر می‌کنید برای ناهار چه چیزی تهیه کنید ناگهان فرزند ۷ساله‌تان با صدای بلند می‌پرسد: «مامان چرا آسمون آبیه؟» شما که همیشه کودکان را به یادگیری علم تشویق می‌کردید و آرزو داشتید برای یک بار هم که شده به جای پرسیدن قیمت سی‌دی بازی، یک سوال درسی از شما بپرسد، اکنون از پاسخ دادن به این سوال ساده عاجز مانده‌اید اما شاید دانستن این موضوع که تقریبا اکثر والدین پاسخ روشنی برای این سوالات ندارند، اندکی باعث آرامش شما شود.
اینها سوالاتی است که واقعا ذهن کودکان را مشغول می کند اما بزرگ‌ترها پاسخ روشنی برای آن ندارند. فرزند شما اینها را به‌صورت موضوعات عادی روزمره نمی‌پذیرد و باید جواب روشنی دریافت کند که قانع شود. اگر شما هم از دست سوالات بی‌شمار و بی پاسخ کودک‌تان کلافه‌اید و نمی‌دانید چه پاسخی باید بدهید، پیشنهاد می‌کنم این مطلب را با دقت بخوانید.
مطالعات چه می‌گوید؟
محققان انگلیسی با انجام مطالعاتی روی ۲هزار و ۵۰۰خانواده متوجه شدند بسیاری از والدین امروزی نمی‌توانند پاسخ سوالات علمی و حتی تعداد زیادی از سوالات معمولی کودکان خود را بدهند. این مطالعات همچنین نشان داد فقط یک‌سوم والدین به‌دنبال یافتن پاسخ دقیق برای سوالات کودکان‌شان می‌افتند و متاسفانه بقیه یا دروغ می‌گویند یا با دادن یک جواب بی‌ربط به همه چیز پایان می‌دهند.
وقتی جواب را نمی‌دانیم
با اینکه امروزه ندانستن جواب سوالات کودکان کاملا طبیعی است اما تقریبا ۵۰درصد از پدر و مادرها از گفتن کلمه «نمی‌دانم» احساس خجالت می‌کنند و حتی ممکن است احساس حماقت به آنها دست بدهد. اما باید بدانید زمانی که صحبت از دانش و علوم جدید می‌شود، معمولا کودکان امروزی اطلاعات بسیار بیشتری نسبت به پدر و مادر خود دارند. امروزه اطلاعات کودکان به‌قدری افزایش پیدا کرده که ۲۶درصد والدین معتقدند سواد آنها از فرزندان دبستانی‌شان کمتر است و در خیلی از موارد مانند کامپیوتر و اینترنت در مقایسه با بچه‌های‌شان هیچ چیزی نمی‌دانند.
پیشرفت تکنولوژی، جا ماندن والدین
پیشرفت تکنولوژی، استفاده از وسایل ارتباط جمعی مدرن مانند کامپیوتر، سی‌دی‌های آموزشی و تغییرات زیادی که در محتوای کتاب‌های درسی به‌وجود آمده باعث شده کودکان امروزی نسبت به والدین خود اطلاعات به‌روزتری داشته باشند و در بسیاری از مواقع سوالاتی فراتر از سواد پدر و مادر خود بپرسند. جالب این‌جاست که یک‌پنجم والدین در این مواقع آرزو می‌کنند کاش بیشتر درس می‌خواندند یا مطالعه بیشتری می‌داشتند تا هیچ‌وقت در این وضعیت قرار نمی‌گرفتند.
جواب چه سوالاتی را نمی‌دانیم
از مجموع سوالاتی که معمولا کودکان می‌پرسند و والدین از دادن یک پاسخ روشن به آنها عاجزند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: «چرا آب دریا شور است؟ خدا کجاست؟ نوزادان چگونه متولد می‌شوند یا بی‌نهایت به چه معناست؟»
البته سوالات ریاضی و علمی بیشتر از همه برای پدر و مادرها دردسر درست می‌کنند به‌طوری که نزدیک به ۵۸درصد از آنها نمی‌توانند سوال ساده‌ای مانند دلیل آبی بودن رنگ آسمان را جواب بدهند. زمانی که از والدین پرسیده می‌شود: «انرژی برق چگونه ساخته می‌شود؟» بیش از ۶۷درصد از آنها دلیل آن را نمی‌دانند.
در برابر این سوال: «نوزادان چگونه به دنیا می‌آیند؟» نیز والدین سعی می‌کنند با دادن پاسخ‌هایی مانند خدا آن را پشت در ما گذاشته است یا ما آن را پیدا کرده‌ایم کودک کنجکاو خود را قانع کنند.
سوالاتی در‌مورد خدا و سرنوشت انسان‌ها بعد از مرگ هم از‌جمله مواردی هستند که بسیاری از والدین را به دردسر می‌اندازد. برای مثال زمانی که یک کودک از پدر خود می‌پرسد: «برای مادربزرگ بعد از مرگ چه اتفاقی می‌افتد؟» نزدیک به 40درصد از والدین این‌گونه به فرزندشان جواب می‌دهند: «او پیش خدا رفته.» یا «مادربزرگ اکنون در بهشت است.» یا «او تبدیل به یک فرشته شده و همیشه در حال نگاه کردن به توست.»
می‌توانیم دروغ بگوییم؟
با این که در بسیاری از مواقع والدین در جواب سوالات کودک خود دروغ می‌گویند، اما سعی کنید هیچ‌گاه به این شکل جواب کنجکاوی‌های فرزندان خود را ندهید. در سنین پایین کودکان همه چیز را به دقت به ذهن خود می‌سپارند و جواب‌های غلط شما ممکن است تا مدت‌ها در یاد آنها باقی بماند. از سوی دیگر بعد از اینکه آنها جواب درست را پیدا کردند ممکن است شما را دروغگو بدانند و حتی اعتمادشان را به شما برای همیشه از دست بدهند.
در بسیاری از موارد این سوالات به دلیل کنجکاوی کودکان نیست، بلکه آنها باید برای انجام تکالیف خود جواب آنها را پیدا کنند. در این هنگام است که دیگر پدر و مادرها نمی‌توانند با جواب‌های ساختگی کودک خود را دست به سر کنند زیرا او به زودی پاسخ حقیقی را پیدا خواهد کرد.
در برابر سوالات کودکان چه کنیم؟
کارشناسان معتقدند بهترین کار برای والدین این است که همراه با فرزندشان برای پیدا کردن پاسخ درست تلاش کنند. به این ترتیب نه تنها ارتباط بین پدر و مادر و فرزندان بهتر می‌شود بلکه این کار حالتی مشابه با بازی پیدا می‌کند و باعث تشویق بیشتر کودکان به یادگیری می‌شود. اگر والدین به استفاده از کامپیوتر آشنایی داشته باشند، اینترنت می‌تواند یکی از بهترین منابع برای رسیدن به پاسخ درست باشد؛ خواندن کتاب‌های درسی بچه‌ها هم کمک زیادی به کسب اطلاعات بیشتر در مورد کنجکاوی‌های فرزندتان می‌کند.
چرا کودک مرتب سوال می‌کند؟
در یک مطالعه دانشمندان سعی کردند چگونگی واکنش نشان دادن کودکان را به نوع جوابی که دریافت می‌کنند بررسی کنند. آنها متوجه شدند زمانی که کودکان در برابر سوال خود توضیح مفصل دریافت می‌کنند بسیار راضی‌تر از زمانی هستند که یک جواب کوتاه می‌گیرند. این نوع جواب‌ها آنها را ترغیب می‌کند تا سوالات بیشتری مطرح کرده و به خوبی خود را با موضوع درگیر کنند.
اما زمانی که پاسخ آنها همراه با توضیح نباشد، آنها احساس رضایت نمی‌کنند و به همین دلیل باز هم سوال خود را مطرح می‌کنند یا همان سوال را به شکل دیگری از والدین خود می‌پرسند.
دست از سرتان بر نمی‌دارد
اگر فکر می‌کنید با دادن یک پاسخ سریع، فرزندتان دست از سر شما برمی‌دارد، بدانید که سخت در اشتباهید. کودکان بعد از دریافت پاسخ از شما در مورد آن فکر می‌کنند و حتی آن را با دوستان هم سن و سال خود هم در میان می‌گذارند. بنابراین از این که کودک شما برای پرسیدن یک سوال تکراری به شما مراجعه کند، اصلا تعجب نکنید.
هدف کودکان از سوال پرسیدن
هدف کودکان زیر 5سال از پرسیدن سوال، فقط صحبت‌کردن در مورد موضوعات مختلف است. شاید او اصلا به‌دنبال پیداکردن جواب واقعی سوالات خود نباشد و حتی سوال خود را درک نکند اما با این‌کار او فرصت پیدا می‌کند مهارت‌های گفتاری خود را تقویت کند.
کودکان بین 6 تا 9سال اغلب در‌مورد موضوعات جدید سوال می‌کنند و به‌دنبال یافتن جواب چراهای بسیاری هستند که در ذهن‌شان شکل گرفته است. موضوعاتی که در مدرسه مطرح می‌شوند یا گفت‌وگوهای والدین با یکدیگر از جمله عواملی هستند که حس کنجکاوی کودک را برمی‌انگیزد. درباره کودکان بین 10 تا 15سال، بسیاری از سوالات از رسانه‌های گروهی مانند تلویزیون یا اینترنت سرچشمه می‌گیرد.
تعداد زیادی از کودکان در این سنین در حال گذراندن دوره بلوغ هستند و طبیعی است که کنجکاوی‌های آنها در این‌باره به بالاترین حد ممکن برسد.
لقمه آماده به فرزندمان ندهیم
از طریق پرسش و پاسخ و حتی بعضی اوقات به عمل تبدیل کردن پرسش ها می توانیم میزان سوال کردن را تنظیم کنیم. زمانی که کودک از ما می پرسد یک گیاه چطور رشد می کند، می توانیم یک گیاه را نشان دهیم و از او بپرسیم به نظر تو گیاهان چطور رشد می کنند؟ یعنی سوال را با سوال جواب دهیم. اینطوری به آنها کمک می کنیم به جای پاسخ آماده، برای یافتن پاسخ تلاش کنند و تفکرشان فعال شود.
تعدادی از رایج‌ترین سوالاتی که کودکان از پدر و مادرشان می‌پرسند:
1. چرا بعضی موقع‌ها هنگام روز هم ماه در آسمان پیداست؟
2. آیا فضایی‌ها وجود دارند؟
3. وزن زمین چقدر است؟
4. هواپیماها چگونه پرواز می‌کنند؟
5. پرنده‌ها یا زنبورها در زمستان کجا می‌روند؟
6. رنگین کمان از چه چیزی درست شده است؟
7. چرا قسمتی از دنیا روز و قسمتی دیگر شب است؟
8. چرا پیاز اشک ما را در می‌آورد؟
9. چرا ما پلک می‌زنیم؟
10. چرا آسمان آبی است؟
و اما پاسخ‌ها؛
۱. ماه بر اثر تابش نور خورشید به سطح آن روشن می‌شود و به همین دلیل است که ما می‌توانیم آن را در شب ببینیم اما گاهی اوقات به‌دلیل موقعیت خاصی که ماه، خورشید و زمین در فضا دارند، ماه نور خورشید را هنگام روز هم به سمت ما بازمی‌تاباند و ما می‌توانیم آن را روشنایی روز هم ببینیم.
۲. هیچ‌کس نمی‌داند!
۳.وزن کره زمین ۶,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ کیلوگرم است. (البته لازم نیست این عدد را برای کودک‌تان توضیح بدهید، همین‌که این تعداد صفر را ببیند خودش متوجه می‌شود که زمینی که ما روی آن زندگی می‌کنیم بسیار سنگین است)
۴. در هواپیماها بال‌ها به شکل خاصی طراحی شدند که هوا را به زیر خود هدایت کرده و باعث وارد آمدن نیرویی به سمت بالا به هواپیما شده و آن را به سمت آسمان می‌برد.
۵. در این فصل زنبورها دیگر پرواز نمی‌کنند و پرنده‌ها هم در دسته‌های پرجمعیت به قسمت‌های گرم‌تر زمین مهاجرت می‌کنند.
۶. نور خورشید بعد از برخورد با قطرات آب معلق در هوا به رنگ‌های گوناگون تجزیه می‌شود و در این هنگام است که شما رنگین‌کمان را می‌بینید. دقیقا به همین دلیل است که معمولا رنگین‌کمان بعد از بارش باران در آسمان ظاهر می‌شود.
۷. به دلیل آن‌که زمین به شکل کروی است، نور خورشید فقط می‌تواند نیمی از آن را روشن کند. به همین دلیل، همیشه قسمتی از زمین روشن است و قسمت دیگر در تاریکی شب به سر می‌برد.
۸. در پیاز یک ماده شیمیایی وجود دارد که پس از بریده‌شدن آن، این ماده به سرعت با هوا ترکیب شده و پس از برخورد با سطح بیرونی چشم آن را تحریک می‌کند. این تحریک همراه با سوزش است و منجر به خارج شدن اشک از داخل چشم می‌شود.
۹. هر زمانی‌که ما پلک می‌زنیم، مخلوطی از روغن‌ها و ترشحات مخاطی بر سطح چشم پراکنده می‌شود تا از خشکی آن جلوگیری شود. با این‌کار همچنین می‌توان از ورود اجسام خارجی به داخل چشم و نورهای آزاردهنده جلوگیری کرد.
۱۰. نور خورشید از رنگ‌های زیادی تشکیل شده اما زمانی‌که به ذرات هوا برخورد می‌کند، ما فقط رنگ آبی را می‌بینیم.
