تنفس زیر سایه گوگرد و مازوت

اقتصادآنلاین-نوا ذاکری؛ شاخص آلاینده‌ی گازی دی‌اکسید گوگرد، در پنج‌شنبه‌ی گذشته به 101 واحد رسید و در روزهای گذشته نیز به تدریج بر میزان غلظت این آلاینده که منشأ آن احتراق سوخت‌های مایع همچون مازوت و گازوئیل با استاندارد پایین‌تر از یورو4 است، افزوده شد.

 غلظت گودگرد موجود در ترکیبات مازوت و گازوئیل که غیر استاندارد هستند، بسیار بالاست که پس از احتراق با اکسیژن واکنش نشان داده و گاز سمی دی‌ اکسید گوگرد را منتشر می‌کنند.طبق موضوع ماده ۲ قانون هوای پاک، تولید و توزیع ۷۰ میلیون لیتر بنزین یورو ۴ در روز منوط به عدم تجاوز سقف میزان مصرف بنزین کشور از ۸۵ میلیون لیتر در روز است اما آمارها نشان می‌دهند که در سه ماه تابستان هم 1401 مصرف بنزین 21 درصد در مقایسه با مدت مشابه پارسال افزایش داشته است که این آمار مشخصاً قانون هوای پاک را نقض کرده است.

سازمان محیط زیست بازوهای اجرایی‌ خود را از دست داده

اگرچه روی کاغذ قانونی به نام قانون هوای پاک داریم، اما عملاً از چیزی به نام هوای پاک محرومیم! این روزها نفس کشیدن در تهران و بسیاری از شهرهای بزرگ، به کاری سخت تبدیل شده است. مردم تهران، البرز و شهرهای دیگری نظیر اهواز، هر روز خود را با سردرد و سرفه آغاز می‌کنند و در ادامه‌ی روز هم وضعیت به همین منوال سپری می‌شود.

به نظر می‌رسد اجرایی شدن قانون هوای پاک بر عهده‌ی سازمان محیط زیست است؛ سازمانی که در سال‌های اخیر و در موضوعات مختلف، نه تنها نقش اجرایی نداشته بلکه بیشتر به یک سازمان دکوری بدل شده که عملاً بازوهای اجرایی خود را از دست داده است؛ در همین مورد قانون پاک شاهدیم که زور کارخانه‌ها و صنایع بزرگ بر زور سازمان محیط زیست می‌چربد که اگر غیر از این بود، مردم امروز مجبور به استشمام این هوای آلوده‌ی بسیار آلوده نبودند.

قوه‌ی قضاییه برای اجرای قانون پاک ورود کند

قانون هوای پاک، قانون جامع و کاملی است که در آن به مسائل مختلف از جمله خودرهای فرسوده، استفاده از خودروهای برقی به جای بنزین‌سوزها تأکید شده. همچنین این قانون وظایفی را بر عهده‌ی وزات نفت، وزارت صنعت، وزارت راه و شهرسازی، وزارت نیرو، وزات علوم، وزارت کشور و... نیز قرار داده؛ در واقع این قانون به طور جامع، تمام بدنه‌ی دولت را به گونه‌ای درخصوص هوای پاک موظف کرده است اما انتظاری که از اجرا شدن این قانون می‌رفته تاکنون جامه‌ی عمل نپوشیده است.

سوده نجفی، رئیس کمیته سلامت شورای شهر تهران طی سخنانی از قوه‌ی قضاییه خواسته با سازمان‌های متخلف که قانون هوای پاک را اجرا نکرده و عزم جدی برای اجرای این قانون ندارند، برخورد کند.

به اعتقاد او یکی از دلایل اجرایی نشدن قانون هوای پاک، کمبود بودجه است. او دراین خصوص بیان کرده: « به عنوان مثال در این قانون بر تعویض خودروهای فرسوده و یا استفاده از خودروهای برقی به جای خودروهای بنزین سوز تاکید شده است. از سوی دیگر به تغییر نوع سوخت صنایع بزرگ و آلاینده اشاره شده که این تغییر هزینه‌هایی به همراه دارد که همین امر سبب شده تا قانون هوای پاک در اجرا مشکلاتی به همراه داشته باشد.»

مازوت سوزی، آخرین راه نیروگاه‌ها برای جبران کمبود گاز

آلودگی هوا دلایل متعددی دارد که مجموع آن‌ها، وضعیت این روزها را می‌سازد اما در این میان، مازوت سوزی یکی از نقش‌های کلیدی است. با سرد شدن هوا و آغاز فصل زمستان، برای تأمین گاز خانگی، گاز در برخی نیروگاه‌ها قطع یا کم می‌شود و همین مسأله، نیروگاه‌ها را مجبور به استفاده از مازوت به جای گاز می‌کند که دارای آلایندگی‌های فراوانی است و اساساً یکی از مهم‌ترین دلایل آلودگی هوا در فصل زمستان، همین سوزاندن مازوت توسط نیروگاه‌ها است.

با وجود دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت در سال 2021، درخصوص جلوگیری از سوزاندن مازوت، ایران همچنان در این حوزه پیشرو است. سال گذشته ۱۶ نیروگاه برای تأمین سوخت خود از ابتدای آبان شروع به مازوت سوزی کردند و در همان دوره مجید چگنی، مدیرعامل، در واکنش به مازوت سوی صنایع ونیروگاه ها گفته بود: «در شرایط اضطراری تمام تلاش خود را بر استفاده از گاز خواهیم گذاشت اما اگر شرایط سخت شود، به ‌ناچار باید از سایر سوخت‌های مایع نیز در نیروگاه‌ها استفاده شود.»

محمدجواد اشرفی، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان، امروز در جمع خبرنگاران به مازوت سوزی در نیروگاه رامین اهواز اشاره کرده و گفته: « متاسفانه هیچ سیستمی برای کنترل آلاینده‌های ناشی از سوخت مازوت در نیروگاه رامین اهواز تعبیه نشده است و در هر صورت باید برای مدت محدود این شرایط آلودگی را بپذیریم.»

او همچنین اظهار کرده: « متاسفانه بیش از هفت ماه است که بنزین یورو ۴ در خوزستان توزیع نمی‌شود و با توجه به شرایط جوی خوزستان و فعالیت مراکز نفتی، یکی از مطالبات اصلی سازمان حفاظت از محیط زیست از وزارت نفت، توزیع سریع بنزین یورو ۴ در تمام جایگاه‌های سوخت استان خوزستان است.»

بنزین غیر استاندارد نباید در اختیار مصرف‌کننده قرار گیرد

محمدعلی خطیبی، مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران، در گفت‌وگو با اقتصادآنلاین با بیان اینکه باید مجموعه دلایل آلودگی هوا را در کنار یکدیگر بررسی کنیم گفت: از آن‌جهت که در فصل زمستان با کمبود گاز مواجه می‌شویم، صنایع به ناچار سوخت مایع می‌سوزانند ما سال‌های قبل هم مسأله‌ی مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها را داشتیم اما شاهد چنین هوای آلوده‌ای نبودیم.

او درخصوص گوگرد موجود در گازوئیل بیان کرد: گازوئیلی که به مصرف‌کننده داده می‌شود دارای استانداردهای موجود است و پیش از آنکه به دست مصرف کننده برسد تست می‌شود. زمانی که نفت پالایش می‌شود یک مقدار مواد در آن وجود دارد که اگر مقدارش بالاتر از استانداردهای موجود نباشد، مانعی ایجاد نمی‌کند ما اگر بیشتر باشد برای خودرو و برای هوا مضر است.

خطیبی اضافه کرد: سازمان تست از این مواد نمونه می‌گیرد و استاندارد آن‌ها را تأیید می‌کند که اگر چیزی خارج از استاندارد باشد نباید اجازه‌ی پخش بگیرد.

مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به خوردهای فرسوده بیان کرد: یکی دیگر از دلایل آلودگی هوا، خودروهایی هستند که کیفیت لازم را ندارند و اگر بهترین بنزین را هم در اختیار آن‌ها قرار دهید بد می‌سوزانند و آلایندگی ایجاد می‌کنند. خودرهای فرسوده مسأله‌ی مهمی است که باید مورد بررسی قرار بگیرد.

خطیبی در پایان سخنان خود اظهار کرد: این وضعیت دلایل متعددی دارد و قضاوت درستی نیست که بخواهیم یک دلیل را پررنگ کنیم و سایر دلایل را نادیده بگیریم. علل آلودگی هوای این روزها باید با تحقیقات علمی اثبات شود و قضاوت‌ها باید براساس تحقیقات باشد.  

بی توجهی به آلودگی هوا عواقب جبران ناپذیری خواهد داشت

آلودگی هوا مسأله‌ای نیست که به سرعت بر روی انسان‌ها اثر بگذارد اما عوارض بلندمدت آن ترسناک و غیر قابل جبران است و بی توجهی به آن، تأثیرات مخرب و طولانی مدتی بر سلامت جسم و روان افراد می‌گذارد.

سال 1400، آلودگی هوا جان بیش از 6هزار نفر را گرفت و در طولانی مدت‌ این تعداد بیشتر هم خواهد بود.

باید این موضوع هرچه سریع‌تر تفهیم شود که مسأله‌ی آلودگی هوا یکی از مهمترین مسائل مملکت است که با بی توجهی‌های مداوم به آن، امروز شاهد چنین وضعیتی هستیم که نفس کشیدن مشکل شده است.

این موضوعی است که باید همه‌ی ارکان دولت در راستای بهبود آن بکوشند که در رأس همه‌ی آن‌ها نیز وزارت نفت و وزارت صنعت و معدن ایستاده‌اند. وزارت نفت با توسعه‌ی میادین گازی باید گاز بیشتری تولید کند و همچنین مردم با صرفه‌جویی در فصول سرد، اجازه‌ی مازوت‌سوزی را به نیروگاه‌ها ندهند. اما اینکه آیا عزم اجرای قانون هوای پاک در بدنه‌ی دولت دیده می‌شود یا خیر، خود مثنوی هفتاد من کاغذ است.