زمستانی سرد برای پرونده احیای برجام / مساله چهارم مدنظر آژانس به کجا رسید؟

اقتصادآنلاین ـ پرستو بهرامی راد؛ پرونده احیای برجام روزهای تاریکی را طی می‎کند. حتی هیئت اعزامی به وین برای حل مسئله موضوع پادمانی نیز با دست خالی به تهران برگشته است.

مذاکرات برای احیای برجام متوقف شده هرچند وزارت خارجه ایران می‌گوید تبادل پیام‌ها ادامه دارد، برنامه ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای حل و فصل اختلاف‌های پادمانی برای چندمین بار در یک سال و نیم اخیر طبق نقشه حرکت نکرده است.

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بعد از مذاکره با هیات ایرانی در وین مدعی شده به نتایج ملموسی با تهران نرسیده است.

کنعانی در پاسخ به سوال اقتصادآنلاین درباره ادعاهای مطرح شده در خصوص مکان‌های مورد ادعای آژانس گفت: ادعاهای مطرح شده عمدتاً مربوط به مسائل گذشته و موضوعاتی است که در سال ۲۰۰۳ و قبل از آن مطرح شد. همان زمان گزارشات فنی لازم توسط ایران داده شده و بازرسی‌های لازم و همکاری حداکثری بین ایران و آژانس انجام و توافق برجام امضا شد. طرح مباحث گذشته خلل در اجرای برجام است. آژانس بیش از ۱۵ بار گزارش بازرسی‌های خود در ایران را منتشر و بر صلح آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران تأکید کرده است. طرح ادعاهایی از این دست بهانه‌ای برای عدم اجرای توافقات در چارچوب برجام است. گره زدن توافق به موضوعات فنی آژانس اقدام غیرسازنده‌ای است. ایران برای اقدام سازنده همکاری و مذاکرات فنی با آژانس را ادامه می‌دهد و امیدوار است آژانس فارغ از فشارهای معدودی از کشورها در چارچوب مذاکرات فنی مسائل مورد نظر خود را با ایران حل و فصل کند.

این درحالی است که بعد از دست خالی بازگشتن هیئت ایرانی از وین برخی منابع خبری از احتمال صدور قطعنامه علیه ایران در نشست آتی شورای حکام سخن می‌گویند. رویترز نوشته است که آمریکا به همراه بریتانیا، فرانسه و آلمان در نامه‌ای مشترک از شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواسته‌‌اند با تصویب قطعنامه‌ای از ایران بخواهد که به صورت «ضروری و فوری» درباره منشا اورانیوم کشف‌شده در سه سایت اعلام‌نشده خود توضیح دهد. پیش‌نویس این قطعنامه نیز روز جمعه در آستانه برگزاری نشست فصلی‌شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به ۳۵ عضو این شورا ارسال شده است؛ نشستی که روز چهارشنبه (۲۵ آبان) آغاز شده است.

اما سوال اصلی این است که مشکل آژانس با فعالیت‎های هسته‎ای ایران چیست؟ سه مکان مورد نظر آژانس سایت یا مکانی در ورامین، تورقوزآباد در حومه تهران و در مریوان در استان کردستان هستند. یک سوال دیگر هم آژانس درباره فعالیت آزمایشگاه جابربن حیان داشت که بعد از بررسی‌های اولیه در اوایل سال ۱۴۰۱ آژانس درباره این مکان و سوالاتش قانع شد اما در حالی که تصور می شد این موضوع حل شده، مدیرکل آژانس در یکی از سخنرانی‌های خود مجددا سوالاتی را درباره این موضوع طرح کرد. بنابراین مساله چهارم به شکلی مبهم هم‌چنان روی میز است.

با این حال طبق خبر رویترز، ایران با سفر بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی موافقت کرده است. این خبر نیز توسط ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه مورد تایید قرار گرفت. شاید این سفر بتواند گره‎هایی از پرونده پر گره پادمانی ایران را باز کند. 

این شرایط در حالی است که انتخابات میان‌دوره‌ای ایالات متحده با پیروزی دموکرات‎ها در سنا به پایان رسیده است و این می‎تواند خبر خوبی برای پرونده برجام باشد. اما  همزمان در اسراییل نیز بنیامین نتانیاهو مخالف سرسخت هرگونه مذاکره و مصالحه با ایران مکلف به تشکیل کابینه شده است که می‎تواند زنگ‎های خطر را برای احیای برجام به صدا در آورد. 

پرونده احیای برجام روزهای سردی را پست سر می‎گذارد و معلوم نیست قطار مذاکرات به مقصد انتهایی می‎رسد یا خیر؟ باید دید که آیا با سفر گروسی به تهران مشکلات پادمانی حل خواهد و راه برای توافق هموارتر می‎شود یا خیر؟