بهینه سازی در مصرف گاز خانگی با تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها
محمدرضا اکبری گفت: ایران جزو کشورهای پرمصرف گاز در جهان محسوب می شود و بعد از آمریکا و روسیه در رده سوم قرار دارد. بهترین راهکار برای بهینه سازی مصرف در بخش خانگی، واقعی کردن قیمت گاز برای مشترکان پرمصرف از طریق تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها است تا با اصلاح قیمتی این افراد به سمت اصلاح مصرف خود بروند.
به گزارش خبرنگار اقتصادآنلاین، امروزه انرژی تبدیل به یکی از کالاهای استراتژیک در سراسر جهان شده به گونه‌ای که مدیریت مصرف آن از اهمیت زیادی برخوردا است و هدررفت آن در هیچ جای جهان پذیرفتنی نیست. کشورهایی که گاز ندارند، این ماده ارزشمند را با هزینه گزاف از دیگر کشورها وارد می‌کنند و در مصرف آن نهایت دقت را به عمل می‌آورند. به طوری که در بسیاری از کشورها استفاده از شوفاژ گازی منسوخ شده و از برق، ذغال سنگ و یا چوب برای گرمایش استفاده می‌کنند. اما از آنجاییکه این ماده ارزشمند در کشور ما به وفور در دسترس است و با قیمت بسیار پایینی در اختیار مردم قرار می‌گیرد، به راحتی هدر داده می‌شود. هر متر مکعب گاز در جهان با قیمت بسیار بالایی به مردم فروخته می شود، در حالی که در ایران بسیار ارزان در اختیار مردم قرار دارد و این تفاوت فاحش مشکل ساز شده است.
در حال حاضر، هزینه تولید گاز مصرفی نیز از مصرف کنندگان دریافت نمی‌شود. شاید به همین دلیل است که مشترکان پرمصرف که جزو طبقات مرفه جامعه هستند، دلیلی برای مدیریت مصرف خود نمی‌بینند و مصرفی 5 برابر مشترکان کم مصرف را به ثبت می‌رسانند.
آمارها نشان می‌دهند که مشترکان پرمصرف اغلب جزو طبقات مرفه جامعه هستند. این مشترکان با سوءمصرف گاز طبیعی به کسری تراز آن در ماه‌های سرد سال دامن می‌زنند و قطع گاز صنایع را موجب می‌شوند. ضرری که قطع انرژی مورد نیاز صنایع به اقتصاد کشور می‌زند، غیر قابل جبران است. به عقیده‌ی برخی، پرمصرف‌های گاز باید هزینه این خسارت را بپردازند.
محمدرضا اکبری، کارشناس حوزه انرژی مجمع تشخیص مصلحت نظام در ارتباط با لزوم مدیریت مصرف گاز طبیعی در کشورمان به اقتصادآنلاین گفت: ایران جزو کشورهای پرمصرف گاز در جهان محسوب می‌شود و بعد از آمریکا و روسیه در رده سوم قرار دارد. به طور کلی، ایران مصرف بالایی به لحاظ گاز طبیعی دارد و این موضوع در زمستان مشکل ساز است زیرا مصرف بخش خانگی در این فصل چند برابر می‌شود. با توجه به اینکه تراز تولید و مصرف گاز در ماه‌های سرد سال به هم می‌خورد، مجبور می‌شویم گاز صنایع را قطع کرده تا بتوانیم نیاز بخش خانگی را برطرف کنیم. این امر به تعطیلی صنایع منجر می‌شود یا آن‌ها را به سمت استفاده از سوخت مایع سوق می‌دهد.
او ادامه داد: هر دوی آن‌ها هزینه‌ی قابل توجهی برای کشور دارد و صدمات زیادی به اقتصاد ملی ما وارد می‌کند. سال قبل تقریباً بیش از 10 میلیارد دلار سوخت مایع در نیروگاه‌های ما به خاطر کسری گاز سوزانده شد که عدد قابل توجهی است. این رقم معادل یک سوم درآمد کشور از محل صادرات نفت است. استفاده از سوخت مایع به جای گاز طبیعی، آلودگی زیست محیطی دارد و عملکرد دستگاه‌هایی را که برای کار با گاز تنظیم شده‌اند و از سوخت مایع استفاده می‌کنند، کاهش می‌دهد. از سوی دیگر، هزینه‌های تعمیر و نگهداری دستگاه‌ها نیز افزایش می‌یابد. تمامی این‌ها به معنی تحمیل هزینه‌های قابل توجه به کشور بر اثر ناترازی گاز است.
او با اشاره به اینکه اتلاف انرژی زیادی در کشورمان داریم اظهار کرد: بخش زیادی از این هدررفت در بدنه‌ی دولت اتفاق می افتد. تکنولوژی وسایل گازسوز در ایران پایین است و همین امر به افزایش اتلاف گاز منجر می‌شود. دولت می‌تواند در این زمینه نقش مهمی ایفا کند و با بهبود عملکرد وسایل گاز سوز از هدررفت انرژی جلوگیری کند. اتلافی که در شبکه تولید و توزیع گاز اتفاق می‌افتد نیز قابل توجه است. روابط مالی ضعیفی که در حوزه‌ی انرژی در کشور طراحی شده، اتلاف انرژی بالایی را به وجود آورده است.
اکبری افزود: ساختار روابط مالی فعلی مبتنی بر یارانه‌هاست. شرکت‌های تولید و توزیع کننده و پالایشگاهی، نفعی از صرفه‌جویی در مصرف انرژی در کشور نمی‌برند. لازم است تحولی جدی در حوزه تعرفه گذاری و روابط مالی در کشور در حوزه انرژی رخ دهد. باید از یک نظام قیمت گذاری منطقی در طول زنجیره تولید انرژی بهره ببریم و اگر قرار است یارانه‌ای اختصاص داده شود در انتهای زنجیره باشد.
اکبری در پایان تأکید کرد: در این امر شکی نیست که باید پرمصرف‌ها هزینه‌ی بالاتری برای گاز مصرفی خود بپردازند و تعرفه گذاری پلکانی می‌تواند روش خوبی برای اخذ هزینه گاز مشترکان باشد. اما مسئله مهم این است که بخش زیادی از اتلاف انرژی در بدنه دولت اتفاق می‌افتد و برای آن باید چاره اندیشی کرد. تعرفه گذاری پلکانی در افزایش عدالت اقتصادی در کشور قطعاً تأثیرگذار است. این روش در اقصا نقاط جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد و مزایای زیادی دارد. کسانی که مصرف بالایی دارند باید هزینه گاز را به صورت آزاد پرداخت کنند. اگر بخواهیم بر اساس استانداردهای جهانی قیمت گاز را محاسبه کنیم، هر متر مکعب از آن 15 هزار تومان خواهد بود در حالی که چیزی در حدود 5 هزار تومان از مشترکان دریافت می شود. بنابراین، امکان سه برابر شدن هزینه گاز مصرفی مشترکان پرمصرف وجود دارد. بهترین راهکار برای بهینه سازی مصرف در بخش خانگی، واقعی کردن قیمت گاز برای مشترکان پرمصرف از طریق تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها است تا با اصلاح قیمتی این افراد به سمت اصلاح مصرف خود بروند.
