سومین رییس در هفت هفته! / سوناک بیش از تراس دوام می آورد اما اقامت طولانی او در خانه شماره ۱۰ داونینگ بعید است

اقتصادآنلاین – اکرم شعبانی؛ به گزارش اکونومیست، آقای سوناک وعده یک برنامه تحول آفرین را نمی‌دهد. وظیفه او حفظ اعتبار مالیه بریتانیا، سرکوب تورم و پایان دادن به چرخه بحرانی است که حزب محافظه‌کار را درگیر کرده است. آقای سوناک پنجمین رهبر حزب از زمان همه‌پرسی برگزیت در سال ۲۰۱۶ است. او با استعفای بوریس جانسون از کابینه خود در ماه جولای به سرنگونی نفر سوم کمک کرد چرا که رسوایی پیرامون آقای جانسون بیش از حد غیرقابل تحمل بود. لیز تراس که در کمپین رهبری تابستان پیروز شد، پس از ۴۴ روز مصیبت بار در ۲۰ اکتبر استعفای خود را از سمت نخست وزیری اعلام کرد، او را در رقابت‌ها شکست داده بود.

آقای سوناک در بیانیه‌ای سخت از مقر حزب گفت: بریتانیا کشور بزرگی است اما شکی نیست که ما با چالش اقتصادی عمیقی روبرو هستیم. ما اکنون به ثبات و وحدت نیاز داریم و من نزدیک کردن حزب و کشور را در اولویت کاری خود قرار خواهم داد. اگر او بتواند کار خود را آنقدر حفظ کند که محافظه‌کاران را به چیزی بدتر از یک شکست متوسط در انتخابات عمومی بعدی هدایت نکند، خوب عمل کرده است. یک اکثریت کوچک محافظه‌کار جای تعجب خواهد داشت. حزب محافظه‌کار در نظرسنجی‌ها با اختلاف بیش از ۳۰ امتیاز از حزب کارگر عقب است. بر اساس نظرسنجی یوگاو، سر کر استامر رهبر حزب کارگر، ۳۸ تا ۲۹ درصد نخست وزیر بهتری محسوب می‌شود. سر کر در ۳۸۹ حوزه انتخابیه بهتر از آقای سوناک با ۱۲۷ حوزه انتخابیه رتبه بندی شده است.

آقای سوناک اگرچه وظایفش پر از دردسر است، اما با حمایت وارد دفتر می‌شود. او که یک طرفدار کنترل بودجه برای کنترل تورم است، در کمپین تابستانی هشدار داده بود که بسته کاهش مالیات بدون بودجه خانم تراس در زمان جهش تورم یک افسانه است. اگرچه خانم تراس به این نصیحت گوش نداد و «مینی بودجه» بدنام او از کاهش مالیات بدون بودجه باعث فروش شدید پوند و بدهی‌های دولتی شد که منجر به کناره‌گیری و افول سریع او شد. با آشکار شدن پیروزی آقای سوناک، قیمت اوراق قرضه دولتی بریتانیا به شدت افزایش یافت.

اولین انتخاب او این خواهد بود که تصمیم بگیرد آیا جرمی هانت را که توسط خانم تراس به عنوان وزیر خزانه داری منصوب شد تا خسارات ناشی از بودجه تراس را جبران کند یا خیر، در سمت خود حفظ کند یا خیر. (کریسپین بلانت یکی از حامیان آقای سوناک گفته است باید به سرعت تصمیم بگیرد که آیا به آن جدول زمانی پایبند باشد یا خیر.)

آقای سوناک که فرزند یک پزشک و داروساز هندی الاصل است، اولین نفر در کشوری است که هرگز نخست وزیر سیاه‌پوست یا آسیایی نداشته است. این برای بسیاری از حزب محافظه‌کار مایه افتخار است. حزب کارگر، که تا به حال تنها توسط مردان سفیدپوست رهبری شده است، می‌داند که در این زمینه از محافظه‌کاران عقب است.

اما آسیب پذیری بزرگ آقای سوناک این واقعیت است که در زمانی که حزب او و کشور، با سرنوشت بازندگانش بسیار سرزنده‌تر شده‌اند، یکی از برندگان جهانی شدن است. او با همسرش آکشاتا مورتی که پدرش شرکت غول فناوری اینفوسیس را تاسیس کرد، در حین تحصیل در رشته ام‌بی‌ای در دانشگاه استنفورد آشنا شد. او برای چند دوره در بانک گلدمن ساکس و صندوق تامینی تی‌سی‌آی کار می‌کرد. در اوایل سال جاری مشخص شد که خانم مورتی برای اهداف مالیاتی «غیر مقیم» بوده و آقای سوناک تا همین اواخر دارای گرین کارت آمریکا بود که اجازه اقامت دائم در آن کشور را می‌داد. منتقدان او هر دو رویداد را از نظر سیاسی ساده لوحانه و پاسخ او به بررسی دقیق منافع مالی و تجاری خانواده‌اش را به طرز شگفت آوری انتقاد برانگیز می‌دانستند. او در آن زمان با اشاره به تهاجم کریس راک کمدین گفت: هم ویل اسمیت و هم من همسرانمان مورد حمله قرار گرفتند – حداقل من برنخاستم تا به کسی سیلی بزنم.

او گاهی اوقات به عنوان یک لیبرال اجتماعی تصور می‌شود، شاید به خاطر جوانی، علاقه به «جنگ ستارگان» و حالات هزاره‌ای (در مصاحبه اخیر او خوردن «گلوتن زیاد» را یکی از «بدی‌های» خود توصیف کرد.) با این حال رزومه او مستقیما از بازیگران مرکزی محافظه‌کار است: کالج وینچستر، دانشگاه آکسفورد و حوزه کشاورزی واقعی آبی در ریچموند، یورکشایر شمالی.

او ابتدا در سال ۲۰۱۵ وارد پارلمان شد، سه سال بعد به عنوان دست راست نخست وزیر به کار گرفته شد و در سال ۲۰۱۹، وزیرخزانه‌داری شد. پیشرفت بزرگ او در سال ۲۰۲۰ پس از قطع همکاری آقای جانسون، نخست وزیر وقت با ساجد جاوید ریسی وقت خزانه‌داری رخ داد. آقای سوناک در فوریه همان سال به عنوان جانشین او به خدمت گرفته شد. مشخصات و محبوبیت او زمانی افزایش یافت که یک ماه بعد کووید – ۱۹ بریتانیا را تحت تاثیر قرار داد و او بر یک طرح مرخصی سخاوتمندانه و سریع نظارت کرد. او تا حدودی مدیون حمایت از «خروج» در همه پرسی برگزیت در سال ۲۰۱۶ است که پس از آن، همکاران و رقبای طرفدار «بقا» خود را در بی‌مهری دیدند. تیم بیل، دانشمند علوم سیاسی در کویین مری دانشگاه لندن می‌گوید: برگزیت به آزمونی برای ایمان تبدیل شد که او موفق شد و برتری او سریع‌تر از آن چیزی بود که می‌توانست یا باید می‌بود.

پس از این که او در رقابت‌های تابستانی علیه لیز تراس شکست خورد، جناح راست حزب خود را بیشتر پذیرفت. سوناک متعهد شد که تعداد پناهندگانی را که بریتانیا می‌پذیرد، محدود کند. او در کمپین انتخاباتی تکرار می‌کرد: «من می‌خواهم به این فرهنگ بیدار چپ بپردازم را که به نظر می‌رسد می‌خواهد تاریخ، ارزش‌ها و زنان ما را خنثی کند.» این مساله که این سخنان تا چه اندازه نشان دهنده غرایز واقعی او و تا چه اندازه مصلحت سیاسی است، هرگز روشن نشده است.

تمرکز اصلی او به عنوان نخست وزیر، به خدمت قدیمی او در مالی عمومی بازمی‌گردد. ایجاد تعادل در این حسابها مستلزم اتخاذ برخی تصمیمات عمیقا غیرمحبوب است: افزایش مالیات و کاهش هزینه‌ها در راه است. با این حال، اجماع فزاینده‌ای در حزب وجود دارد که به جز مصیبت‌ها، نمی‌تواند رهبر دیگری را در این سمت از انتخابات کنار بگذارد. تسلط آقای جانسون بر محافظه‌کاران قطعا به میزان قابل توجهی ضعیف شده است. نخست‌وزیر سابق تلاش کرده بود تا شغل قدیمی خود را پس بگیرد و از تعطیلات خود در جمهوری دومینیکن برگشت تا آرای حزبی را که زمانی او را پرستش می‌کردند جمع‌آوری کند، امری که محقق نشد. (رای یایین دانکن اسمیت یکی دیگر از رهبران سابق، «تحقیرآمیز» بود.) آقای بیل می‌گوید: «این نوسانات به این دلیل به وجود آمده که آنها همیشه فکر می‌کردند می‌توانند از شر ایکس خلاص شوند و ایگرگ را وارد کنند.»

طبق قانون، آقای سوناک نیازی به برگزاری انتخابات پیش از ژانویه ۲۰۲۵ ندارد. آقای سوناک پس از برنده شدن در یک مسابقه رهبری که بدون حضور عمومی انجام شد، به خیابان داونینگ نقل مکان کرد. حزب کارگر اصرار دارد که اگر او امیدوار است با هر قدرتی حکومت کند، باید یک انتخابات عمومی برگزار کند. در یک نظرسنجی که در روز تحلیف او توسط یوگاو انجام شد، ۵۶ درصد از مردم موافق بودند که او باید انتخابات زودهنگام برگزار کند. همانطور که او در مسیر حرکت برای پر کردن حفره مالیه به جای مانده توسط خانم تراس است و در نتیجه بحران هزینه زندگی در کشور را تشدید می‌کند، لیست این خواسته‌ها بلندبالاتر هم خواهد شد. نخست وزیر جدید بریتانیا بیشتر از نخست وزیر مستعفی دوام خواهد آورد اما اقامت طولانی مدت او هم در خانه شماره ۱۰ خیابان داونینگ بعید به نظر می‌رسد.