اسفرزه؛ گیاه شفابخش در طب سنتی

به گزارش اقتصاد آنلاین، گیاه اسفرزه نوعی گیاهی علفی و یکساله، بدون ساقه و یا دارای ساقه‌های کوتاه و برگ‌های باریک است. این گیاه نوک تیز با سه رگبرگ سراسری در جهت طول برگ، گل‌های کوچک آن به صورت سنبله‌های استوانه‌ای یا تقریباً مدور به طول ۵/۱ تا ۳ سانتی متر دارد که در راس دمگل ظاهر می‌شود و محتوی دانه‌هایی به رنگ قهوه‌ای مایل به زرد هستند.

ارتفاع این گیاه به ۱۰ تا ۳۵۵ سانتی متر می‌رسد.  میوه این گیاه پوشینه، شکوفا، دو خانه و محتوی معمولاً یک دانه کوچک، لغزنده و به رنگ قهوه‌ای در هر خانه است.

گیاه اسفرزه به حالت خودرو روی چمن‌های خشک، چراگاه ها، مزارع رها شده، علف زارها، کنار راه‌ها و جویبار‌ها و بیابان‌های بایر دیده می‌شود.

در آمریکا از گیاه اسفرزه دارو‌های ملینی، چون Metamucil تهیه میگردد که ملین خوبی است دانه بسیار سختی است که تقریبا در غالب مناطق دنیا می‌روید و در ردیف مفیدترین، موثرترین و بی ضررترین و در عین حال ملایم‌ترین ملین‌های گیاهی است که از قرن‌ها پیش برای لینت مزاج تجویز شده است، اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد که دانه‌های اسفرزه برای کاهش کلسترول و قند خون نیز موثر است.

در حدود ۳۰ درصد پوشش دانه اسفرزه را یک ماده جاذب آب تشکیل می‌دهد که موسیلاژ نامیده می‌شود و پس از خیس شدن و جذب آب، لعاب می‌دهد و هر دانه ۱۰ برابر حجم خودش متورم می‌شود و به شکل لعابی ژلاتینی درمی آید و این لعاب است که منشاء شفابخشی آن در موارد اسهال و یبوست است.

پژوهش‌های دانشمندان نشان می‌دهد که یک قاشق مرباخوری تخم اسفرزه که ۳ بار در روز خورده شود و هر بار اقلا دو لیوان آب ولرم با آن نوشیده شود، اثر محسوسی در تخلیه و رفع یبوست دارد.

خواص اسفرزه در یک نگاه کوتاه

نرم کننده شکم

 ضد زخم روده و معده

 ضد حرارت و عطش

 ضد اسهال ساده و خونی

 ضد خونریزی سینه

 نشاط آور

 ضد تب و لرز

خواص درمانی گیاه اسفرزه

گیاه اسفرزه را در آب بریزید و بگذارید بماند و دائم به جای آب خوردن از آب آن میل کنید، اگر دائم جرعه جرعه نوشیده شود گرفتگی صدا که از گرمی و حرارت باشد را برطرف می‌سازد، در موارد کاهش درد و رفع خارش و قطع خونریزی بواسیر نافع است.

گیاه اسفرزه را با عناب در آب بچسبانید و آب آن را صبح ناشتا بخورید و با آب آن بدن را هم بشویید خارش قسمت‌های زنانه یا واژینال را برطرف می‌سازد.

آب دم کرده گیاه اسفرزه  را بنوشید، مدر است و برای سوزاک مفید است.

۲۰ گرم از گیاه اسفرزه  را در یک لیوان آب جوشانده و ۴ روز تکرار شود دافع سنگ کیسه صفرا است.

اگر گیاه اسفرزه را با تخم شربتی و خاکشیر (هر کدام ۱۰۰ گرم) ترکیب و هر روز یک قاشق سوپخوری آن را در ۲ لیوان آب حل و مصرف کنیم برای رفع خارش تن و تصفیه خون و باز شدن اشتها مفید است.

هر روز صبح، ظهر و شب هر بار یک قاشق شربت خوری از گیاه اسفرزه را در یک فنجان آبجوش بریزید بعد با نبات شیرین نموده بخورید، اسهال خونی را درمان می‌کند، از خونریزی زیاد و قاعدگی جلوگیری می‌کند.

  گیاه اسفرزه را بو دهید و هر روز بخورید، اسهال‌های طولانی و مزمن را درمان می‌کند.

لعاب گیاه اسفرزه  را دائم در گلو قرقره کنید و هم جرعه جرعه بخورید، گلودرد را درمان می‌کند و اگر آب آن را در دهان نگه دارید برفک و سوختگی و طاول و زخم‌های دهان رادرمان می‌کند.

گیاه اسفرزه  را بکوبید، بعد با سرکه خمیر نموده و هر روز صبح و شب روی محل ضماد بگذارید سالک را درمان می‌کند.

گل ختمی کوبیده را و با لعاب گیاه اسفرزه  مخلوط کنید و بر پیشانی بمالید. سردردی که از آفتاب باشد را تسکین می‌دهد.

تذکر؛ توجه شود که در استعمال داخلی نباید تخم اسفرزه کوبیده شود، زیرا اگر کوبیده و خورده شود خطرناک بوده و خوردن در حدود ۴۰ گرم تخم اسفرزه کوبیده شده سبب سرد شدن بدن و تنگی نفس و آشفتگی و سرانجام منجر به غش و توقف نبض و پس از مدتی احتمالا منجر به مرگ می‌شود؛ لذا در این حالت از دارو‌های قی آور گرم نظیر آب عسل و نمک و یا سایر دارو‌ها استفاده می‌شود.

هشدارهایی درباره مصرف اسفرزه

خاصیت ورم و تولید لعاب زیاد گیاه اسفرزه به عنوان ملین و کاهنده کلسترول و احتمالا پیشگیری سرطان کاربرد دارد، پس اگر گیاه اسفرزه  خورده شود و به قدر کافی آب همراه آن مصرف نشود، روده‌ها ورم کرده و فرد را دچار مشکل می کند

از آنجایی که یبوست ناراحتی عمومی زنان باردار است، اما این افراد باید از خوردن اسفرزه نظیر سایر ملین‌ها پرهیز کنند و برای رفع یبوست از سایر خوراکی‌های غنی از فایبر و الیاف گیاهی مانند سبزیها، دانه‌های غلات، نان سبوس دار  استفاده کنند.

لازم به ذکر است استفاده از گیاه اسفرزه  برای کودکان زیر ۲ سال ممنوع است.

گیاه اسفرزه در نظر حکمای طب سنتی ایران

طبیعت گیاه اسفرزه سرد و‌ تر است و نوع سفید رنگ آن مرغوبتراست که باید در آب ته نشین شود.

دانه‌های لعاب زا گیاه اسفرزه  و خوردن لعاب آن سبب تسکین حرارت و تشنگی می شود و برای تب‌های گرم، غلیان خون و ناراحتی و خشونت سینه و حلق و زبان و سردرد و زخم روده و رفع یبوست روده‌ها که منشاء آن علل صفراوی یا عوارض حاصله از خوردن دارو‌های گرم است بسیار مفید است.

جالب است بدانید که توصیه می شود؛ در تمام موارد فوق لعاب آن به تنهایی و با مخلوط با روغن بادام شیرین خورده می‌شود.

در استعمال خارجی ضماد لعاب اسفرزه مخلوط با سرکه و روغن گلسرخ برای تسکین درد مفاصل گرم، نقرس و نرم کردن ورم‌های بخصوص ورم‌های پشت گوش نافع است و ضماد کوبیده آن با گلاب برای تسکین سردرد و یا روغن بنفشه برای تسکین سردرد‌های گرم و رفع خشکی دماغ و اعصاب نافع است و همچنین برای رشد و نرم کردن مو و جلوگیری از دو تا شدن تار‌های مو بسیار مفید است در مورد مو باید مالیدن ضماد چند روز پی در پی تکرار شود.