کدام کشورها عامل رشد جمعیت جهان هستند؟
سازمان ملل انتظار دارد که جمعیت جهان تا ماه نوامبر سال جاری میلادی، یعنی کمتر از ۵ ماه دیگر، به ۸ میلیارد نفر برسد و تا پایان این قرن از ۱۰ میلیارد نفر فراتر رود.
اقتصادآنلاین – عاطفه حسینی؛ به گزارش اکونومیست، پس از آنکه ایلان ماسک، ثروتمندترین فرد جهان، سال گذشته صاحب دوقلو شد با انتشار توییتی نوشت: «کاهش نرخ زاد و ولد، بزرگترین خطری است که تمدن بشری تاکنون با آن مواجه بوده است.»
بر اساس گزارش جمعیت سازمان ملل در رابطه با نرخ زاد و ولد و جمعیت جهان که روز گذشته (دوشنبه ۲۰ تیر) منتشر شد، علی‌رغم اینکه نرخ زاد و ولد و جمعیت برخی از کشورها در حال کاهش است، اما پیش‌بینی می‌شود که جمعیت جهان در ۱۵ نوامبر سال جاری میلادی به ۸ میلیارد نفر برسد. در بهترین حالت نیز جمعیت جهان تا اواسط دهه ۲۰۸۰ به ۱۰.۴ میلیارد افزایش خواهد یافت و تا پایان قرن در همان حدود باقی خواهد ماند.
نرخ باروری جهانی در سال گذشته میلادی ۲.۳ درصد کاهش یافت و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۵۰ این رقم به ۲.۱درصد برسد. همچنین پیش‌بینی می‌شود که تعداد نوزادان از ۱۳۴ میلیون در سال ۲۰۲۱ به ۱۳۸ میلیون در سال ۲۰۴۵ افزایش یابد. از سوی دیگر، در سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۹، امید به زندگی تقریباً به میزان نه سال افزایش یافته و به ۷۲.۸ رسیده است.
بر اساس آمارها، در دهه ۱۹۵۰ هر زن به طور متوسط ۵ فرزند به دنیا آورده است. اما با گسترش شهرنشینی و مهاجرت خانواده‌ها از مناطق روستایی به شهرها و همچنین دسترسی بیشتر زنان به تحصیلات دانشگاهی و روش‌های پیشگیری از بارداری، نرخ زاد و ولد روندی کاهشی در پیش گرفت.
همچنین سیاست‌ها و اولویت‌های کشورهای مختلف، تاثیری چشمگیر بر جمعیت کشورها داشته است. برای مثال در ۴۰ سال گذشته، در بنگلادش، همزمان با افزایش نرخ سواد و اشتغال زنان، نرخ باروری و زاد و ولد آنها از بیش از ۶ درصد به حدود دو درصد کاهش یافته است. این درحالی است که در همین بازه زمانی در پاکستان، که زمانی بنگلادش بخشی از آن بود، میزان سواد زنان با سرعت کمتری افزایش یافته و میزان باروری آنها در مقایسه با زنان در بنگلادش، افزایش یافته است.
بخش دیگری از گزارش جدید جمعیت سازمان ملل به این پرسش پاسخ داده است که در سال‌های آینده، رشد جمعیت در کدام مناطق و کشورها اتفاق خواهد افتاد.
یکی از مهمترین دلایل کاهش جمعیت جهان این است که نرخ زاد و ولد در چین بیش از انتظار، کاهش یافته است. علاوه بر کاهش نرخ زاد و ولد و افزایش طول عمر در اکثر مناطق جهان، ایجاد تغییر در ساختار سنی کشورها به تغییرات مهمی منجر خواهد شد. انتظار می‌رود هند در سال آینده جایگزین چین به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور جهان شود. بنابراین جمعیت آسیای شرقی از جمله چین، به زودی کاهش خواهد یافت اما آسیای جنوبی از جمله هند به رشد جمعیتی خود ادامه خواهد داد.
از سوی دیگر، اروپا از سال گذشته کاهش جمعیتی خود را آغاز کرده است. بر اساس پیش‌بینی‌ها، تا پایان قرن جاری جمعیت آلمان کمتر از ۷۰ میلیون نفر، یعنی کمتر از دهه ۱۹۵۰ خواهد شد. البته کارشناسان جمعیتی این نکته را مطرح می‌کنند که در سال‌های آینده در کشورهای صنعتی و ثروتمند، رشد جمعیت ناشی از مهاجرت خواهد بود.
برخلاف اروپا، جمعیت قاره آفریقا به این دلیل که جمعیت این منطقه هنوز جوان است، رشد چشمگیری خواهد داشت. سهم کشورهای جنوب صحرای آفریقا از جمعیت جهان، از یک هفتم کنونی به بیش از یک پنجم تا سال ۲۰۵۰ افزایش خواهد یافت.
در گزارش جمعیت سازمان ملل ذکر شده است که تنها هشت کشور از جمله جمهوری دموکراتیک کنگو، مصر، اتیوپی، هند، نیجریه، پاکستان، فیلیپین و تانزانیا بیش از نیمی از افزایش جمعیت مورد انتظار جهان را تا سال ۲۰۵۰ تشکیل خواهند داد.
همچنین در این گزارش اشاره شده است که بلایای طبیعی و انسانی، تأثیر پایدار کمی بر میزان تولد و مرگ و میر دارند. پاتریک گرلند، مسئول مقابله با سازمان ملل توضیح داده است که اعضای سازمان ملل پیامدهای تاثیرات برخی از فجایع امروزی از جمله همه‌گیری کرونا و جنگ اوکراین را کوتاه‌مدت ارزیابی کرده‌اند که البته تاثیری بلندمدت بر جمعیت جهان نخواهد داشت.
کارشناسان سازمان ملل هشدار داده‌اند که توصیه‌هایی مانند هشدار ایلان ماسک که پدر ۹ فرزند است را باید جدی گرفت زیرا کاهش نرخ زاد و ولد مشکلات متعددی به وجود خواهد آورد. اما به این نکته مهم نیز اشاره شده است که رشد سریع جمعیت در برخی مناطق، به ویژه در کشورهایی که وضعیت اقتصادی متزلزل دارند و نرخ بیکاری در آنها بالا است، عواقب بسیاری به بار خواهد آورد. در این گزارش به عنوان مثال به آنگولا اشاره شده است، کشوری که در آن جمعیت از دهه ۱۹۷۰ سالانه ۳ درصد افزایش یافته است، اما در مقابل تعداد افرادی که با کمتر از ۱.۹۰ دلار در روز زندگی می‌کنند از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۸ بیش از دو برابر شده است.
