ناجیان مذاکرات احیای برجام در تکاپو برای توافق

اقتصادآنلاین - پرستو بهرامی راد؛ پس از چندین ماه وقفه در مذاکرات برای احیای برجام، بار دیگر قطار مذاکرات برای احیای برجام از دوحه شروع به حرکت کرد. اما بعد از دو روز مذاکره، جنگ روایت‌ها آغاز شد و  طرفین مذاکرات را بدون نتیجه مشخصی ترک کردند.

بی‌نتیجه ماندن مذاکرات دوحه شرایط را برای پرونده احیای برجام تا حدودی سخت‌تر کرد. با این حال هنوز تلاش‌ها برای ادامه مذاکرات و شکل‌گیری توافق ادامه دارد.

اما در این میان دو گروه از کشورها تلاش مضاعفی را برای انجام واسطه‌گری و کاهش سطح تنش میان تهران و واشنگتن آغاز کرده و برای متقاعد کردن طرفین گام‌هایی نیز برداشته‌اند.

اروپایی‌ها و برخی کشورهای منطقه این روزها تلاش می‌کنند تا با مجاب کردن دو طرف اصلی به ادامه مذاکرات، شرایط را برای احیای توافق پیشین و یا شکل‌گیری یک توافق جدید فراهم کنند. 

کشورهای منطقه به دنبال احیای برجام

پس از پایان مذاکرات دو روزه دوحه شاهد رفت و آمدها و تلاش‌های برخی کشورهای منطقه از جمله قطر و عمان به ایران بوده‌ایم.

قطر در چند ماه اخیر سعی داشته تا نقش پررنگی در مذاکرات احیای برجام ایفا کند. حتی برخی از کارشناسان معتقد هستند که انتقال مذاکرات از  وین به دوحه نشان از  نقش قطر در جریان مذاکرات دارد. چند روز پس از پایان مذاکرات دوحه محمد بن‌عبدالرحمن آل‌ثانی، معاون نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر در سفری به تهران با مقامات عالیرتبه جمهوری اسلامی ایران دیدار کرد. ابراهیم رئیسی رییس جمهوری، حسین امیرعبداللهیان وزیرخارجه و علی شمخانی نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی مقاماتی بودند که وزیر خارجه در این سفر با آنها به گفتگو نشست. بدون شک موضوع اصلی این دیدارها نیز بحث مذاکرات هسته‌ای بوده است.

از سوی دیگر علی باقری‌کنی، معاون سیاسی وزارت امورخارجه چند روز پیش به منظور دیدار و گفت‌وگو با مقامات عمان به این کشور سفر کرد. عمان نیز نقش تاریخی در مذاکرات برجامی داشته و در چند ماه اخیر نیز نقش پررنگ‌تری در روند مذاکرات داشته است.

حتی عراق نیز این روزها سعی دارد واسطه‌ای میان تهران و واشنگتن باشد. در حقیقت برخی کشورهای منطقه نگران به بن‌بست رسیدن مذاکرات هستند و سعی دارند سطح تنش‌هایی را که در چند ماه اخیر میان ایران و آمریکا تشدید شده است کاهش دهند. زیرا با افزایش این تنش و بن بست رسیدن مذاکرات آسیب جدی به امنیت و اقتصاد منطقه وارد می‌شود و این موضوع برای قطر و عراق و دیگر کشورهای منطقه که سعی دارند به ثبات نزدیک شوند می‌تواند نگران کننده باشد.

اروپا نگران شکست مذاکرات برجامی

برخی از کشورهای اروپایی نیز برای احیای توافق میان ایران و آمریکا تلاش می‌کنند و از همین رو مقامات اتحادیه  اروپا نسبت به قبل نقش پررنگ‌تری را به عنوان واسطه پذیرفته‌اند.

جنگ اوکراین و طولانی شدن این جنگ معادلات سیاسی و اقتصادی جهان را تا حدودی بهم زده است. بر همین اساس اروپا با مشکلات جدی روبرو است که بزرگترین مساله قاره سبز هم در بازار انرژی نمودار شده است. به همین دلیل اروپا خواستار بازگشت نفت ایران به بازار جهانی است.

برهمین اساس جوزپ بورل، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای آغاز مذاکرات دوحه به ایران سفر کرد و بعد از پایان مذاکرات دوحه نیز سعی کرد روند مذاکرات را به هر شکلی ادامه دهد. امیرعبداللهیان نیز چندی قبل در یک گفتگوی تلفنی با بورل عنوان کرده بود: آمریکا باید مشخص کند خواهان توافق است یا به دنبال تکرار یک‌طرفه خواسته‌های خود. هر دو، همزمان با هم ممکن نیست.

از سوی دیگر خبرگزاری رویترز مدعی شد که بنابر گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران با آغاز غنی‌سازی اورانیوم توسط سانتریفیوژهای پیشرفته در فردو، میزان غنی‌سازی خود را افزایش داده است. این اخبار چه درست و چه غلط اروپایی‌ها را نگران شرایط هسته‌ای ایران می‌کند. ایران به نقطه گریز هسته‌ای نزدیک شده و همین موضوع باعث به تکاپو افتادن غربی‌ها شده است.

با همه این اوصاف اروپایی‌ها که از شروع مذاکرات احیای برجام، نقش واسطه‌گری داشته‌اند، حال این روزها تلاش بیشتری برای احیای برجام انجام می‌دهند و سعی دارند به هر نحوی توافقی میان تهران و واشنگتن شکل گیرد.

سفر بایدن به منطقه

جو بایدن، رییس جمهوری آمریکا سفری قریب الوقوع به منطقه خاورمیانه خواهد داشت. بسیاری منتظر ننیجه سفر او به خاورمیانه هستند. 

بدون شک این سفر می‌تواند تکلیف مذاکرات را هر چه زودتر روشن کند. برخی معتقد هستند که همزمان با سفر بایدن مذاکرات در دوحه بار دیگر آغاز می‌شود. برخی دیگر معتقد هستند که با سفر بایدن احتمالاً توافقاتی در منطقه شکل می‌گیرد که پایان پرونده برجام اعلام می‌شود.

در حقیقت پرونده قطور برجام روزهای پرتلاطمی را می‌گذراند و هنوز مشخص نیست که پایان این شرایط به کدام سمت حرکت خواهد کرد!