چشم انداز جنگ اوکراین بر صنعت پتروشیمی چیست؟
پتروشیمی به عنوان صنعت پایین دست نفت و گاز، از جمله پراستفاده‌ترین محصولاتی است که در زندگی روزمره با آن سر و کار داریم. از لوازم شوینده تا بطری های نوشیدنی و حتی برخی از ظروف و البسه از جمله محصولات تولید شده از پتروشیمی هستند. از همین رو در ادامه نگاهی به بزرگترین تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی در دنیا داریم.
اقتصاد آنلاین – اکرم شعبانی؛ چیـن بـا تولید ۴ میلیون و ۴۰۱ هزار تن محصول پتروشیمی در ماه مارس ۲۰۲۲ همچنان بزرگترین تولیدکننده محصولات پتروشیمی در جهان است، اگرچه این رقم نسبت به تولید ماه دسامبر ۲۰۲۱ که به ۴ میلیون و ۹۳۹ هزار تن رسیده بود کاهش داشته است. به گفته تحلیل‌گران این صنعت، در سال ۲۰۲۱ علیرغم مشکلاتی که در تولید پس از همه‌گیری کرونا وجود داشت، پتروشیمی‌ها مقاومت خود را به اثبات رساندند.
با این وجود چالش‌های غیرمنتظره‌ای از جمله شیوع سویه‌های جدید کرونا، افزایش هزینه کالاها و خدمات و اختلالات زنجیره تامین، باعث افزایش بی سابقه قیمت محصولات پتروشیمی شد. همچنین بنا بر گزارش‌های منتشر شده این صنعت شاهد رشد تقاضای سالم و همچنین حرکت قابل توجهی برای بازیافت پلاستیک و کربن زدایی بوده است.
مطالعات دقیق در این صنعت نشان دهنده پنج عامل و فعالیت کلیدی هستند که این صنعت را در یک سال گذشته تحت تاثیر قرار داده است که شامل بهبود تقاضا و سودآوری، زنجیره تامین بی سابقه و اختلالات تولید، پویایی منطقه‌ای، اقتصادی با تاکید بر بازیافت و حرکت کربن زدایی است که به نوعی چشم انداز این صنعت را تا پایان سال ۲۰۲۲ هم ترسیم می‌کند.
بهبود شدید تقاضا از افزایش حاشیه سود برای اکثر فعالان پتروشیمی حمایت کرده است. علیرغم کاهش اولیه درآمدها در اوایل سال 2020، صنعت پتروشیمی به سرعت رونق گرفت و متعاقباً در یک مسیر رشد صعودی قوی قرار گرفت. در سال 2021، درآمدها بر اساس ارزش بازار برای 100 بازیگر برتر پتروشیمی 50 تا 100 درصد نسبت به سطوح قبل از شیوع کرونا افزایش یافت. میانگین حاشیه درآمدها نیز به حدود 20 درصد افزایش یافت که در مقایسه با حدود 14 درصد در سال 2019 افزایش قابل توجهی داشته است. در حالی که افزایش تقاضا یکی از عوامل رشد حاشیه بود، افزایش قیمت ناشی از اختلال در عرضه و تنگنای بازار نیز در این میان نقش داشت.
اختلالات بی‌سابقه در زنجیره تامین و تولید
یکی از تفاوت‌های فاحش بین سال 2021 و سال‌های قبل، ظهور محدودیت‌های زنجیره تامین قابل توجهی بود که منجر به کاهش تجارت و هزینه‌های حمل و نقل بالا شد. از سه ماهه چهارم 2020، ازدحام مشکلات زنجیره تامین و حمل و نقل، تاثیر منفی بر تولیدات داشت. در نتیجه تنگناهای ایجاد شده، حمل و نقل همه اقلام از جمله پلاستیک که از صنایع پایین دست پتروشیمی محسوب می‌شود، مجبور به رقابت با کالاهای باارزش بالاتر، مانند اسباب بازی‌ها و قطعات مبلمان شد. همین امر منجر به کاهش قابل توجه جریان تجاری و افزایش هزینه‌های حمل و نقل بین مناطق شد. به عنوان مثال در طول این مدت پلی اتیلن با چگالی بالا (HDPE) در معاملات تجاری سال 2021، 30 تا 50 درصد کاهش یافت، در حالی که هزینه حمل و نقل از 100 دلار در هر تن به 500 دلار در هر تن افزایش یافت.
همزمان اختلالات تولید منطقه‌ای هم این مشکل را تشدید کرد. به عنوان مثال در فوریه ۲۰۲۱، وقوع طوفانی در آمریکای شمالی، ظرفیت عرضه اتیلن و پروپیلن را در ساحل خلیج آمریکا محدود کرد و در نتیجه قیمت پلی اتیلن در آمریکای شمالی در سطوح بی سابقه‌ای افزایش یافت و از 1000 دلار در هر تن متریک به حدود 2000 دلار در هر تن متریک افزایش یافت.
محدودیت‌های جریان تجارت نیز باعث شد تا پویایی بازار قطع و قیمت‌ها در مناطق جغرافیایی متفاوت باشند. اگرچه بازار آمریکای شمالی برای پلی اتیلن با مشکلاتی روبرو بود، بازار در شمال شرق آسیا با مساله مازاد عرضه در بازار دست و پنجه نرم می‌کرد.
در نهایت به نظر می‌رسد در سال جدید هم با توجه به ادامه محدودیت‌های زنجیره تامین و ادامه جنگ اوکراین و افزایش قیمت نفت، سودآوری محصولات پتروشیمی مسیر صعودی خود را طی کند.
