تابستان سال آینده با کم آبی شدید مواجه می شویم

اقتصادآنلاین-پرهام کریمی؛ تغییرات آب و هوایی و بارش های کم در سال آبی 99 موجب شد تابستان 1400، کم آبی و کمبود ذخایر آبی سدها به معضل اصلی مسئولان امر برای مدیریت بحران و توزیع آب در نقاط کشور بدل شود. البته در این شرایط بود که به دلیل انتقال آب از استان هایی که خود دچار کم آبی بودند و مدیریت نادرست روند توزیع آب در نقاطی از کشور همچون اصفهان شاهد اعتراضات مردمی باشیم.    

نکته قابل توجه و مهم در امر مدیریت آب که در کشوری با شرایط اقلیمی کشورمان، انتظار مدیریتی در کلاس جهانی و هوشمند می رفت، ثمربخش نبودن راهکارهای مقطعی و کوتاه است که بیانگر ضرورت حرکت به سمت برنامه‌های بلندمدت، بدون توجه به اتمام دوران مدیریتی و ایجاد کارنامه تبلیغاتی است.

در میان همه مشکلاتی که مردم مناطق محروم و کم برخوردار برای دسترسی به آب آشامیدنی با آن دست و پنجه نرم می کنند، باید از بین رفتن گونه های گیاهی و جانوری را نیز در نظر بگیریم که متعلق به آیندگان کشور است و با طرح های کوتاه مدت و تبلیغاتی نمیتوان میراثی برای آیندگان بجا گذاشت.

برای درک بهتر موضوع کم آبی در کشور به بررسی مسائل آبی دو استان مرکزی و خراسان رضوی می‌پردازیم.

استان مرکزی واقع در قلب ایران با اقلیمی نیمه خشک نیز در سال زراعی جاری با کاهش ۴۴ درصدی بارندگی مواجه بوده و باید گفت امسال یکی از دشوارترین شرایط آبی را دارد و بیش از ۲ هزار و ۸۰۰ واحد تولیدی کوچک، متوسط و بزرگ و بخش مهمی از کشاورزی در این دیار با تنش آبی مواجه هستند. در این استان تا تابستان و بنا به اظهارات سید علی آقازاده استاندار مرکزی آبرسانی به ۳۰ روستای این استان به صورت سیار انجام می شود.

میزان بارش‌ها در زمستان گذشته در این استان ۹۰ درصد کاهش داشته و در بهار امسال نیز بارش‌ها کمتر از حد انتظار بوده و ذخیره آبی این استان به شدت تحلیل رفته است و بر اساس گزارش اداره مدیریت بحران سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی کاهش بارندگی و حاکمیت خشکسالی در این استان امسال هشت هزار و ۴۰۰ میلیارد ریال خسارت به حوزه کشاورزی وارد کرده است.

در خراسان رضوی هم پدیده خشکسالی و تداوم آن همراه با تنش‌های دمایی از زمستان پارسال تاکنون بر کشت و برداشت محصول زعفران تاثیر منفی داشته است. حجم بارش در این استان به میزان ۶۷ درصد نسبت به پارسال کمتر شده است.

میزان ذخایر آبی سدهای این استان بیش از ۱۰۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش یافته است و تنها ۳۵ درصد از مخازن سدها آب دارد که این میزان در مدت مشابه سال گذشته ۷۲ درصد بود. از دیگر مشکلات این استان تامین نهاده های دامی است که در این رابطه مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی اعلام کرده است که در کنار تورم و گرانی که تاکنون دامنگیر تولیدکنندگان بوده است امسال پدیده خشکسالی نیز به گونه دیگری بر این قشر فشار آورده است.

اما خشکسالی تنها بر استانها و کشاورزیشان تاثیر منفی نگذاشته است بلکه نابودی گونه های جانوری نیز از عواقب بسط معضل کم آبی در کشور است.

بنابر اعلام حسن اکبری مدیرکل محیط زیست خراسان جنوبی کم آبی و شدت اثرات خشکسالی در سال جاری به گونه‌ای است که ۶۰ درصد چشمه‌های حیات وحش استان خشک شده و کم آبی شدید حیات وحش و جانوران منطقه را بیش از هر زمان دیگری تهدید می کند.

کوهستانی مدیر حفاظت محیط زیست نهبندان در این رابطه می گوید: امسال به دلیل خشکسالی‌های شدید، حیات وحش و پرندگان در حاشیه اراضی کشاورزی، شهرها، روستاها و حتی محورهای مواصلاتی به صورت مکرر مشاهده می‌شوند و علت اصلی آن کمبود علوفه در مناطق و استفاده از پسماند غذای انسانی است.

جمعیت آهوی ایرانی که در یک قرن اخیر به دلایل متعدد رو به کاهش گذاشته و اکنون پناهگاه حیات وحش موته، پارک ملی، پناهگاه حیات وحش قمیشلو، پارک ملی و حیات وحش کلاه قاضی در استان اصفهان، بیشترین شمار آهوی ایرانی را به خود اختصاص داده است اما خشکسالی امان این آهوان را بریده و از شمار بیش از ۱۹ هزار راس آهوی دشت و بیابان اصفهان، معلوم نیست چه تعداد جان سالم به در ببرند.

کاهش نزولات آسمانی و بارش ها در سال های اخیر همچنین باعث شده عشایر هم از این معضل در امان نباشند به گونه ای که بر اساس اعلام فضل الله آذرفر مدیرکل امور عشایر کهگیلویه وبویراحمد تنش آبی جمعیت ۷۰ هزار نفر عشایر این استان که در هشت ایل بومی و سه ایل غیربومی با ۱۳ زیست‌بوم سکونت دارند را تهدید می کند.

در کنار تمامی این مشکلات آنچه که کمتر به آن توجه شده آن است که خشکسالی بی سابقه و برداشت های غیر اصولی آبهای زیرزمینی خطر فرونشست زمین را افزایش داده است بنابر اظهارات کارشناسان زمین شناسی زمانی که خشکسالی روی می دهد به ناچار برداشت آب افزایش و نسبت برداشت از تغذیه آبخوان های زیرزمینی بیشتر می شود و پدیده افت آب اتفاق می افتد.

حسن علی حسین زاده نماینده سازمان زمین شناسی در شمالشرق کشور نیز در این رابطه اظهار داشت: فرونشست زمین در بیشتر استان‌های خشک کشور اتفاق افتاده و استان خراسان شمالی هم متاثر از این پدیده در دشت قاضی مانه و سملقان و سنخواست اسفراین شاهد این پدیده بوده ایم و با وجود خشکسالی های اخیر احتمال فرونشست در سایر دشت ها نیز وجود دارد.

اما اینها فقط گوشه ای از مشکلات و مصاعبی است که کشورمان با آن روبرو است و طبق تجربه با برنامه های کوتاه مدت و بی حاصل نمیتوان از این دوران عبور کرد.

صحبتهایی همچون کمبود بارش دیگر نمینواند توجیه خوبی برای مشکلات ایجاد شده و ادامه طرح های بی حاصلی هخمچون استحصال آبهای ژرف یا انتقال آب از مازندران به رشت باشد و حالا مسئولان خارج از تلاش برای ایجاد کارنامه های تبلیغاتی باید به فکر روش های نوینی که در دنیا در حال اجراست باشند حتی اگر ثمرات آن طرح قرار باشد پس از دوران ریاستشان به بار بنشیند.