ضیافت قطری ها برای مهمان ایرانی پس از ۱۰ سال

اقتصاد آنلاین،‌-محبوبه فکوری؛ سیدابراهیم رییسی دوشنبه هفته جاری برای شرکت در اجلاس سران کشورهای صادرکننده گاز جهان عازم دوحه قطر خواهد شد. این سفر که به دعوت امیر قطر صورت گرفته،‌ پس از ده سال به سرانجام خواهد رسید و در کنار حضوری که رییس جمهور ایران در این اجلاس خواهد داشت، مذاکراتی هم با همتای قطری خود در حوزه همکاری های اقتصادی، سیاسی و ورزشی به عمل خواهد آورد. 

مروری بر آنچه که طی سنوات گذشته بر تجارت دوجانبه ایران و قطر گذشته به خوبی نشان می دهد که دو کشور همواره علاقمند به همکاری و گسترش مناسبات تجاری بوده اند؛ هر چند که بررسی ظرفیتها و پتانسیل-های موجود میان دو کشور به خوبی نشان می دهد که این حجم از روابط تجاری به هیچ عنوان شایسته طرفین نیست.

بررسی های آماری نشان می دهد از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا پایان دی ماه، ۹۶۷ هزار و ۵۰۳ تن کالای ایرانی به ارزش ۱۱۷ میلیون و ۱۳۱ هزار دلار به قطر صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۳ درصد کاهش را به لحاظ ارزشی نشان می دهد؛ این در حالی است که واردات ایران از قطر نیز در همین مدت، با کاهش ۵ درصدی مواجه بوده و به گواه آمارها،‌به ۷ میلیون و ۲۳۷ هزار دلار رسیده است. 

نکته حایز اهمیت آن است که دو کشور به خصوص در حوزه تامین مواد غذایی زمینه های مختلف همکاری را پیش رو دارند و همین امر،‌فرصتهای بیشتری را پیش روی تجار دو کشور قرار می دهد. واقعیت آن است که در عرصه تجارت خارجی، ایران طی سال های گذشته با تعداد محدودی از کشورهای دنیا تجارت کرده است و اغلب کشورهایی که در میان ۵ کشور اول مقصد صادراتی ایران قرار گرفته اند، عمدتا نامشان در فهرست ۵ شریک اول وارداتی هم قرار گرفته است. 

این در حالی است که در حوزه تجارت با کشورهای همسایه ایران ضعیف ترین عملکرد را ظرف سنوات گذشته داشته و هیچگاه با ظرفیت تمام وارد مراودات تجاری با ۱۵ کشور همسایه خود نشده است. 

در این میان قطر هم به عنوان یکی از کشورهای عربی که مواضع سیاسی سازگارتری با ایران دارد،‌ هنوز در فهرست شرکای برتر تجاری ایران قرار نگرفته و همین امر نشان می دهد که از زمینه های خوب سیاسی دو کشور برای اهداف اقتصادی هیچگاه استفاده نشده است؛ هر چند توسعه تجارت ایران با همسایگان یکی از سیاست های قطعی دولت سیزدهم است که برای تحقق آن باید بسیاری از موانع را پشت سر گذاشت و نسبت به بسیاری از رویکردهای مخل تجارت خارجی، حساس شد و راه را هموار کرد.

آنگونه که آمارهای رسمی گمرک جمهوری اسلامی ایران می گوید، در فاصله زمانی دولت ششم تا دوازدهم بالغ بر ۱۶میلیون و ۷۵۸هزار و ۸۹۶تن کالا به ارزش دو میلیارد و ۸۷۰ میلیون و ۱۴۶هزار و ۳۰۱ دلار کالا بین ایران و قطر تبادل شده از این میزان، سهم صادرات ۱۵میلیون و ۷۶۱هزار و ۳۴۶تن به ارزش دو میلیارد و ۲۷۳میلیون و ۵۴۶هزار و ۶۱۰دلار و سهم واردات ۹۹۷ هزار و ۵۵۰ تن به ارزش ۵۹۶ میلیون و ۵۹۹ هزار و ۶۹۱ دلار بوده است که این رقم برای ۲۸ سال متمادی، رقم چندان مناسبی نیست.

آمارها نشان می دهند که در فاصله سال های ۷۲ تا ۷۵ و در دولت ششم، ۲۹۷هزار و ۸۲۴تن کالا به ارزش ۸۵میلیون و ۹۴هزار و ۲۲۸دلار به قطر صادر و ۱۵۸هزار و ۲۷۹تن کالا به ارزش ۴۶میلیون و ۳۴۲هزار و ۵۸۹دلار وارد شده است این در حالی است که این اعداد و ارقام به ترتیب در دولت هفتم، ۸۵۲ هزار و ۲۰۴ تن کالا به ارزش ۷۱میلیون و ۳۴۸هزار و ۹۳۲دلار صادرات و ۳۸هزار و ۳۴ تن کالا به ارزش ۲۵میلیون و ۱۷۳هزار و ۹۲۴ دلار نیز واردات بوده است. 

همچنین در دولت هشتم نیز تجارت ایران با قطر، کمی بهبود یافته؛ به نحوی که صادرات به یک میلیون و ۲۶۱هزار و ۳۱۴ تن و به ارزش ۱۳۵ میلیون و ۶۳۴ هزار و ۳۹۳ دلار و واردات به ۳۶۴هزار و ۹۹ تن به ارزش ۱۳۳میلیون و ۹۷۵ هزار و ۵۱۸ دلار بوده است.

در این میان، دولت نهم را شاید بتوان نقطه عطفی در تاریخ روابط تجاری ایران و قطر دانست؛ به نحوی که در این دولت، صادرات با رشد ۱۵۹درصدی همراه شد و رقم آن، به ۳۵۱میلیون و ۴۰۵هزار و ۸۰۰ دلار رسید؛ هر چند به لحاظ وزنی صادرات به ۳ درصد کاهش مواجه شده بود؛ اما به هر حال کالاهای ارزآورتری از ایران به قطر صادر شد.

در عین حال، در دولت های ششم تا دوازدهم نیز در مجموع ۲۷۸ هزار و ۳۸۸ تن کالا به ارزش ۱۶۶میلیون و ۲۵۹هزار و ۱۳۹دلار کالا از قطر به ایران فروخته شده است.

در نهایت نگاهی اجمالی به تجارت ایران و قطر ظرف سنوات گذشته این نکته را نمایان می سازد که در بررسی آمار تجارت ۲۸ساله با قطر در هفت دولت قبل، بالاترین میزان صادرات به این کشور مربوط به سال ۹۶ با یک میلیون و ۶۵۴ هزار و ۸۹۳ تن کالا به ارزش ۲۴۱ میلیون و ۵۰۳ هزار و ۵۴۹ دلار و پایین ترین میزان صادرات به قطر، در سال ۷۶ با ۷۴هزار و ۴۱۱ تن کالا به ارزش ۹ میلیون و ۵۰ هزار و ۱۶۷ دلار بوده است.

همچنین به گواه همین آمارها، بالاترین میزان واردات از قطر نیز درسال ۸۶ با ۹۴ هزار و ۴۷۶ تن کالا به ارزش ۵۷میلیون و ۱۱۰هزار و ۲۸۴ دلار و کمترین میزان واردات نیز مربوط به سال ۷۴ با هزار و ۵۲۰ تن کالا به ارزش یک میلیون و ۲۶۱هزار و ۵۷۳ دلار بوده است.

نکته حایز اهمیت در این میان رقابت های جام جهانی و تلاش قطر برای فراهم ساختن زیرساختهای لازم برای این مسابقات است که زمینه همکاری خوبی را برای صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی ایران رقم می زند و بنابراین به نظر می رسد که با توجه به ضرورت صدور ضمانتنامه ها و پشتیبانی های دولت در عرصه انجام صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران در سایر بازارهای جهانی، به نظر می رسد سفر پیش روی رییس جمهور می تواند یاری رسان این دسته از صادرکنندگان باشد؛ به خصوص اینکه توان فنی و مهندسی ایران در عرصه های مختلف جهانی به دنیا ثابت شده بوده و مسایل تحریم در سنوات گذشته سبب شده تا این شرکتها از نقش آفرینی در بازارهای جهانی به دور بمانند.