مذاکره مستقیم با آمریکا ممکن است / به مذاکرات خوشبین هستیم
ایران پیشنهاد کرده است که کنگره آمریکا در مورد تعهد خود به توافق هسته‌ای با تهران «بیانیه سیاسی» صادر کند، چرا که مذاکرات در وین برای احیای این توافق به یک مقطع حساس رسیده است.
اقتصادآنلاین – اکرم شعبانی؛ به گزارش فایننشال تایمز، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران در یک مصاحبه اختصاصی با فایننشال تایمز اعلام کرد که واشنگتن نتوانسته به درخواست ایران برای تضمین اینکه هیچ طرفی قادر به ترک توافق نباشد، پاسخ دهد؛ درست همانطور که ایالات متحده در زمان دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری پیشین آمریکا در سال ۲۰۱۸ خروج از توافق را اعلام کرد، اکنون تهران خواهان آن است که همه تحریم‌های اعمال شده توسط ترامپ لغو شود.
امیرعبداللهیان با استفاده از واژه برجام گفت: اصولا افکار عمومی در ایران به دلیل خروج آمریکایی‌ها از برجام نمی‌تواند سخنان یک رییس دولت را به عنوان تضمین بپذیرند، چه رسد به آمریکا.
کارشناسان بر این باورند که ارائه تضمین‌های حقوقی مورد نیاز تهران برای دولت بایدن عملا غیرممکن است. اما امیرعبداللهیان گفت که به مذاکره کنندگان ایران گفته است که به طرف های غربی پیشنهاد کنند «حداقل مجلس‌ها یا روسای مجالس آنها از جمله کنگره آمریکا می‌توانند در قالب بیانیه‌ای سیاسی پایبندی خود به توافق و بازگشت به اجرای برجام را اعلام کنند.»
جو بایدن رییس‌جمهوری آمریکا تلاش دارد تا توافق ۲۰۱۵ را احیا کند که بر اساس آن ایران موافقت کرد در ازای کاهش تحریم‌ها فعالیت هسته‌ای خود را محدود کند. اما در حالی که مذاکرات غیرمستقیم بین تهران و واشنگتن در وین در حال انجام است، مقامات آمریکایی و اروپایی بارها هشدار داده‌اند که با توجه به دستاوردهای هسته‌ای ایران از سال ۲۰۱۹ تاکنون، زمان برای نجات این توافق در حال پایان است.
بایدن اعلام کرده که اگر ایران موافقت کند تا پیشرفت‌های سریع خود در برنامه هسته‌ای سه سال گذشته را بازگرداند، آمریکا به توافق بازخواهد گشت؛ این در حالی است که ایران در طول سه سال گذشته غنی سازی اورانیوم را به بالاترین سطح خود و نزدیک به درجه تسلیحات هسته‌ای رسانده است.
امیرعبداللهیان عنوان کرد: تعهدات ایران به اندازه یک فرمول ریاضی روشن است. کاملا واضح است که ما قرار است چه کاری انجام دهیم و چگونه این اقدامات از طریق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (ناظر هسته‌ای سازمان ملل) تایید می‌شود. بنابراین طرف مقابل نمی‌تواند نگرانی داشته باشد. اما ما در درجه اول نگران ضمانت‌هایی هستیم که آمریکا برای اعلام آنها عقب نشینی نمی‌کند.
امیرعبداللهیان با ابراز ناامیدی تهران از موضع واشنگتن درحالی که هفته‌ها مذاکرات در وین در معرض خطر توقف قرار دارد، تاکید کرد: ما در این مدت با مشکلات مواجه بوده‌ایم چرا که طرف مقابل فاقد ابتکار عمل جدی است.
تحلیل‌گران ایرانی بر این باورند که تندروها از زمان پیروزی ابراهیم رییسی در انتخابات ماه ژوئن، کنترل همه بازوهای دولت را در دست گرفته‌اند، تنها در صورتی می‌توانند با احیای این توافق موافقت کنند که بتوانند ادعا کنند این یک نسخه بهبود یافته از توافق ۲۰۱۵ است.
بسیاری از تندروها نسبت به حسن روحانی رییس جمهوری وقت ایران انتقاد داشتند که زمانی دولت او توافق را با دولت اوباما، بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین امضا کرد و در نهایت توافق ضعیفی را پذیرفت.
اندکی پس از از سرگیری مذاکرات در اواخر سال گذشته – پس از وقفه پنج ماهه روی کار آمدن دولت رییسی – مقامات آمریکایی و اروپایی تیم مذاکره کننده وی را متهم کردند که از سازش‌های قبلی در توافق توسط دولت میانه روی حسن روحانی صرفنظر کرده است.
دیپلمات‌ها و تحلیل‌گران می‌گویند که مذاکرات با میانجیگری اتحادیه اروپا در هفته‌های اخیر سازنده‌تر بوده است. یک مقام ارشد آمریکایی ماه گذشته اعلام کرد که مذاکرات ژانویه از «فشرده‌ترین مذاکرات» بوده و افزود که «ما پیشرفت‌هایی را در کاهش فهرست اختلافات به اولویت‌های کلیدی همه طرف‌ها داشتیم» اما همزمان همین مقام هشدار داد که به دلیل پیشرفت‌های هسته‌ای ایران «فقط چند هفته برای دستیابی به توافق باقی مانده است.»
موضوع مهم دیگر برای ایران، میزان کاهش تحریم‌هاست که هر توافقی فراهم می‌کند. امیرعبداللهیان گفت که ایران می‌خواهد این مذاکرات به «لغو کامل» تحریم‌ها منجر شود. او گفت که با این حال چالش این بود که دولت بایدن تنها مایل به به حذف تحریم‌های اقتصادی مجاز توسط ترامپ بود.
امیرعبداللهیان همچنین تصریح کرد: این تمام چیزی نیست که ما به دنبال آن هستیم. تحریم‌های یکجانبه و ناعادلانه ترامپ علیه اشخاص حقیقی و حقوقی در ایران به اتهام برنامه موشکی، مسائل منطقه‌ای و یا حقوق بشر قابل قبول نیست. این نیز یکی از چالش‌هایی است که روی میز مذاکره در وین باقی مانده است.
ترامپ با تحریم ده‌ها مقام ارشد ایرانی، دفتر آیت الله علی خامنه‌ای رهبر ایران و بنیادهای مذهبی، تهران را خشمگین کرده است. او همچنین سپاه پاسداران، نیروی قدرتمند امنیتی دولتی را به عنوان یک سازمان تروریستی معرفی کرده است.
امیرعبداللهیان عنوان کرد: مقامات آمریکایی «پیام‌های زیادی» برای گفت‌وگوهای مستقیم با ایران ارسال کرده‌اند اما هر گونه اقدامی را در این زمینه منتفی دانستند. وزیر امور خارجه گفت: آخرین پاسخ ما به آمریکایی‌ها و واسطه‌ها این بود که هر گونه گفت‌وگو، تماس و مذاکره مستقیم با آمریکا هزینه‌های بسیار زیادی برای دولت من در پی خواهد داشت. اگر چشم انداز روشن و امیدوار کننده‌ای برای دستیابی به یک توافق خوب با تضمین‌های پایدار پیش روی خود نداشته باشیم، آمادگی ورود به روند گفت‌وگوهای مستقیم با آمریکا را نداریم.
وی افزود: تهران به آمریکا اعلام کرده است که اگر «نیت واشنگتن واقعی است، قبل از انجام هر گونه گفت‌وگو و تماس مستقیم باید گام‌های عملی و ملموسی در این راستا بردارید.» او گفت که این امر می‌تواند شامل آزاد کردن میلیاردها دلار، پول‌های نفتی ایران باشد که به دلیل تحریم‌های ترامپ یا دستور اجرایی رییس‌جمهوری برای لغو برخی از تحریم‌ها در بانک‌های مرکزی کشورهای دیگر بلوکه شده‌اند.
علیرغم اینکه رهبران ایران در روزهای اخیر با زبان سختی صحبت می‌کنند، امیرعبداللهیان گفت که «ما به طور کلی خوشبین هستیم.» وی تاکید کرد: ما همچنین از یک توافق خوب در کوتاه‌ترین زمان استقبال می‌کنیم اما این توافق باید از حقوق مردم ایران حمایت کند.
