روسیه اوکراین را از دست خواهد داد؟

اقتصادآنلاین-موسی حسن‌وند؛ روسیه قرن‌هاست که از سمت غرب مورد هجوم قرار گرفته و مهم‌ترین دلیل آن جغرافیای این کشور است. پوتین می‌خواهد روابط نظامی، سیاسی و اقتصادی بین اوکراین و غرب را کاهش دهد. او متوجه شده که این هدف تنها از طریق مذاکره امکان‌پذیر نیست. اما روسیه اهرم‌های غیرنظامی زیادی ندارد و با اهرم‌های فعلی نظیر تامین انرژی اروپا، ناتو سیاست درهای باز خود را تغییر نخواهد داد. پوتین تصور می‌کند که غرب تلاش دارد اوکراین را به الگویی برای تغییر در منطقه، از جمله روسیه تبدیل کند. رئیس جمهور روسیه هم که از گزینه‌های اقتصادی برای متوقف کردن ناتو محروم است، شمشیر را از رو بسته است. خصوصا که تهدیدات غربی به زعم پوتین فقط متوجه اوکراین نیست و در سال اخیر متوجه بلاروس و قزاقستان هم شده است. اما پوتین نیازی به اشغال اوکراین ندارد. در واقع تمرکز روسیه بر این است که اوکراین در سیاست‌های خود مبنی بر پیوستن به ناتو شکست بخورد. هدف روسیه احتمالا صدمه زدن به اوکراین است. از سال ۲۰۱۴ بیش از سیصدهزار اوکراینی نوعی آموزش نظامی دیده‌اند و مقامات آمریکایی به متحدان خود گفته‌اند که پنتاگون و سیا هر دو از شورش مسلحانه حمایت خواهند کرد.

حمله روسیه به نفع غرب است؟

در مقابل، غرب برای اوکراین نخواهد جنگید. زیرا بسیار بیشتر از روسیه به نتیجه دیپلماتیک و تحریم متکی است. تازه شاید در حمله روسیه به اوکراین ذینفع هم باشد. در واقع به نظر می‌رسد آمریکا با فضاسازی سنگین رسانه‌ای تلاش دارد که روسیه را به حمله تحریک کند. چون حمله روسیه به اوکراین می‌تواند ناتو را دوباره تحت رهبری و هژمونی ایالات متحده که در زمان ریاست جمهوری ترامپ تضعیف شده بود، متحد کند. این برای آمریکا که اتحاد با اروپا در ناتو را مساله‌ای استراتژیک می‌بیند بسیار حیاتی است. علاوه بر اینکه کشورهای اروپای شرقی و مرکزی را دلگرم‌تر خواهد کرد. حسن بعدی حمله روسیه برای آمریکا این خواهد بود که می‌تواند آلمان را وادارد به لغو قرارداد خط لوله نورد استریم ۲ کند. لغو این قرارداد می توان اروپا را مشتری بالقوه گاز آمریکا و متحدانش کند. همچنین، آلمان ملزم به ساخت تاسیسات بندری تازه و بسیار گران برای واردات گاز ایالات متحده شده که در این صورت مازاد عرضه گاز طبیعی ایالات متحده را دریافت خواهد کرد. اگر روسیه به اوکراین حمله کند، بهانه بسیار مشروعی برای آمریکا ایجاد می‌کند که اعزام نیرو و ارسال تسلیحات پیشرفته به منطقه بالتیک و شرق اروپا را گسترش دهد. همچنین حمایت بیشتر از مولداوی می‌تواند دایره نفوذ ایالات متحده را در اروپای مرکزی وسعت ببخشد. حاکمان این کشورها نیز به دلیل قرار گرفتن در سایه تهدید دائمی روسیه از این موضوع استقبال می‌کنند. اما مجتمع‌های نظامی-صنعتی آمریکا بزرگترین برنده جنگ در اوکراین خواهند بود. جنگ نیابتی در اوکراین بهانه مناسب برای افزایش هزینه‌های دفاعی ایالات متحده را ایجاد خواهد کرد. هزینه‌های دفاعی آمریکا به تنهایی ۷۷۸ میلیارد دلار است و جنگ در اوکراین پروژه‌های جدیدی برای پیمانکاران نظامی تعریف می‌کند که این بودجه را مصرف کنند. بیش از همه مشغول شدن روسیه به اوکراین و طولانی شدن جنگ در این کشور، این فرصت را در اختیار آمریکا می‌گذارد که فشار را بر متحدان روسیه در جهان، خصوصا در آمریکای جنوبی و خاورمیانه افزایش دهند. همچنین کشور چین به عنوان متحد روسیه، فشارهای بیشتری را از جانب آمریکا تحمل خواهد کرد. برای همین عجیب نیست که آمریکا علاقمند باشد که از اوکراین یک باتلاق جدید برای روسیه بسازد. در مقابل پوتین مجموعه‌ای از گزینه‌ها را برای دستیابی به اوکراین بی‌طرف یا ناتوان طراحی کرده است. اما اساس رویکرد او قدرت نظامی-سایبری روسیه است. پوتین فعلا تهدید کرده که از این قدرت برای تضمین تسلیم اروپا و ایالات متحده استفاده کند، شرایطی که ممکن است با توجه به وضعیت شرح داده شده، پایدار نباشد. در این شرایط حتی پیروزی هم گران تمام خواهد شد. چون آمریکا شرایطی ایجاد خواهد کرد که اوکراینی‌ها بجنگند و خسارت‌های بزرگ به روسیه وارد کنند. و این برای روسیه که در این جنگ تنهاست، بسیار سخت خواهد بود. این را اضافه کنید به تحریم‌های بسیار سنگین که توسط آمریکا و متحدان اروپایی‌اش اعمال خواهد شد و البته از دست دادن همیشگی اوکراین، چرا که روسیه دیگر نمی‌تواند دولت‌ها و افکار عمومی در اوکراین را با خود همراه کند و این کشور را به دامن آمریکا هل خواهد داد.

مرزهای روسیه کجا تمام می‌شود؟

اما ماجرا برای روسیه همین‌جا تمام نمی‌شود. در سال ۲۰۱۶ و در جریان یک برنامه تلویزیونی، ولادیمیر پوتین از یکی از کودکان حاضر در برنامه پرسید: «مرزهای روسیه کجا پایان می‌یابد؟» کودک اهل روسیه در پاسخ گفت: «مرزهای روسیه در تنگه برینگ با ایالات متحده پایان می‌یابند.» آقای پوتین در حالی که کودک را به آغوش کشیده بود، گفت: «مرزهای روسیه، هیچ کجا پایان نمی‌یابد.» اگر چه بلافاصله حرفش را تغییر داد و گفت «این شوخی بود» اما واقعیت این است که هر شوخی نشانی از واقعیت را در خود دارد.