برای تغییر نام در شناسنامه باید چه کرد؟

اقتصادآنلاین – طه سراج‌الحق؛ طبق آنچه سازمان ثبت احوال در پورتال خود اعلام کرده، متوسط مدت زمان بررسی برای تغییر نام، حداکثر یک هفته است و صرفا یک بار نیاز به مراجعه حضوری دارد.

طبق ماده ۲۰ قانون ثبت احوال کشور، انتخاب نامهایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می‌شود و همچنین عناوین و القاب و نامهای زننده و مستهجن یا نامتناسب با جنسیت، ممنوع است. همچنین تشخیص نامهای ممنوع با شورایعالی ثبت احوال است و این شورا نمونه های آن را تعیین و به سازمان ثبت احوال اعلام می‌کند.

انتخاب نام در مورد اقلیت‌های دینی شناخته شده در قانون اساسی تابع زبان و فرهنگ دینی آنان است و ذکر سیادت در اسناد سجلی ساداتی که سیادتشان در اسناد سجلی پدر یا جد پدری مندرج باشد یا سیادت آنان با دلایل شرعی ثابت شود، الزامی است؛ مگر کسانی که خود را سید ندانند یا عدم سیادت آنان شرعاً احراز شود.

این نامها قابل تغییرند:

۱ - نامهایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می گردد مانند عبداللات و عبدالعزی (لات و عزی نام دو بت در مکه معظمه دوران قبل از اسلام است)

۲ - اسامی مرکبی که عرفا یک نام محسوب نمی شوند مانند سعیدبهزاد، شهره فاطمه، حسین معروف به کامبیز و ...

۳ - عناوین اعم از عناوین لشکری یا کشوری یا ترکیبی از اسم و عنوان مانند سروان، سرتیپ، دکتر، شهردار یا سروان محمد، شهردار علی  و ...

۴ - القاب اعم از ساده و مرکب مانند ملک الدوله، خان یا شوکت الملک، حاجیه سلطان و سلطانعلی

۵ - اسامی زننده و مستهجن یعنی نامهایی است که بر حسب زمان، مکان یا مورد بدلایل و جهات زیر برای دارنده آن زننده و مستهجن باشد و مراتب به تأیید شورای عالی برسد .

نامهایی که معرف صفات مذموم و مغایر با ارزشهای والای انسانی است مانند گرگ، قوچی و ...

نامهایی که با عرف و فرهنگ غالب و مقدسات مذهبی مردم مغایر باشد مانند لات، خونریز، چنگیز و  ...

نامهایی که موجب تحقیر اشخاص بوده یا معنای لغوی آن در جامعه قابل پذیرش نباشد مانند صد تومانی، گت آقا، کنیز، گدا و ...

اسامی نامتناسب با جنس مانند ماشاءالله برای اناث یا انتخاب نام اشرف یا اکرم برای افراد ذکور

۶ - حذف کلمات زاید و غیر ضروری در نام اشخاص مانند قلی، غلام، گرگ، زلف و قوچ

۷ - تصحیح اشتباهات املایی در نام اشخاص که بدلیل عدم آشنایی مامور با لهجه ها و الفاظ و معانی محلی یا ناشی از تلفظ اظهارکننده پیش آمده مانند زهراب به سهراب و یا منیجه به منیژه و ...

۸ - هم نام بودن فرزند با پدر یا مادر در یک خانواده

۹  - هم نام بودن برادران یا خواهران در یک خانواده

۱۰ - تغییر نامها از صورت عربی به شکل فارسی از قبیل رحمن به رحمان، اسمعیل به اسماعیل، اسحق به اسحاق و  ...

۱۱ - تغییر نام کسانی که با تأیید مراجع ذیصلاح به دین مبین اسلام مشرف می شوند .

۱۲ - تغییر نام کسانی که نام آنها اسامی ایام هفته باشد

۱۳ - تغییر نام کسانی که تغییر جنسیت داده و دادگاه صالحه حکم به تغییر نوع جنس در اسناد سجلی و شناسنامه آنان صادر کرده است.

۱۴ - پیشوند «عبد» خاص اسامی و صفات ذات پروردگار است و در سایر موارد متقاضی می تواند تقاضای حذف آن را کند.

چه کسانی می توانند درخواست تغییر نام را ارائه کنند؟

هر یک از اشخاص زیر با رعایت موارد نامهای قابل تغییر می توانند با مراجعه به ادارات ثبت احوال نسبت به درخواست تغییر نام اقدام کنند :

۱ - اشخاص ۱۸ سال به بالا

۲ - افراد کمتر از ۱۸ سال که دارای حکم رشد باشند

۳-  پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود برای فرزندان کمتر از ۱۸ سال

۴- سرپرست قانونی (قیم، امین، وصی) برای افراد صغیر و محجور با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد.

چه مدارکی برای تغییر نام نیاز است؟

۱ - اصل شناسنامه و دو برگ تصویر آن

۲ - تکمیل فرم درخواست تغییر نام

۳ - پرداخت هزینه متعلقه طبق تعرفه جاری

به کجا باید مراجعه کرد؟

برای تغییر نام کلیه ادارات ثبت احوال سراسر کشور آمادگی دریافت مدارک یاد شده را در ساعات و ایام اداری دارند. ضمنا تنظیم و تسلیم درخواست تغییر نام در غیر از محل صدور شناسنامه بلامانع است که در این گونه موارد پس از پذیرش درخواست و ارسال آن به اداره ذیربط (محل صدور شناسنامه) و طرح در هیات حل اختلاف اقدام لازم صورت می گیرد و نتیجه جهت اطلاع متقاضی به اداره ارسال کننده اعلام خواهد شد.

با توجه به اینکه درخواست تغییر نام باید در هیات حل اختلاف اداره ذیربط (محل صدور شناسنامه) مطرح و نسبت به آن با رعایت قوانین و مقررات مربوطه اتخاذ تصمیم شود، موافقت با تغییر نام مورد درخواست موکول به رای صادره از سوی هیات حل اختلاف خواهد بود .

 پس از دریافت رای هیات حل اختلاف در صورتی که با تغییر نام موافقت شده بود، درخواست اجرای رای می شود و برای تعویض شناسنامه با نام جدید اقدام خواهد شد. اگر هم با تغییر نام موافقت نشده بود، متقاضی می تواند ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ رای نسبت به دادگاه محل اقامت خود مراجعه و اعتراض کند.

آیا تغییر نام مذهبی امکان پذیر است؟

در قانون هیچ منعی برای تغییر نام مذهبی وجود ندارد و افرادی که دارای نام مذهبی هستند نیز می توانند برای تغییر نام اقدام کنند اما ثبت احوال مقرراتی برای تغییر نام ها بخصوص در نام های مذهبی دارد؛ آن هم شرط «فراوانی بیشتر نام انتخابی» است. بدین معنا که باید نامی که فرد انتخاب می کند از نام اول او فراوانی بیشتری داشته باشد. مثلا کسی اگر بخواهد می تواند نام خود را از «جعفر» به «علی» تغییر دهد اما برعکس آن امکان پذیر نیست.

البته در عمل، این مقرره هم در برخی موارد اجرا نمی شود و مراجع قضایی چنانکه اخیرا هم رایی در این زمینه صادر کرده اند، حکم به تغییر نام از اسامی مذهبی به غیرمذهبی داده اند از جمله تغییر نام طاهره به بهاره، عزیزه به عسل و حسین به پیمان.