گرانی فرآورده های نفتی با تنش در اوکراین
افزایش تنش در کشورهای اروپای شرقی زمینه صعود قیمت فرآورده های نفتی در بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران را به وجود آورده است، به نحوی که قیمت پایه عرضه لوب کات روزهای گذشته به رکورد تاریخی خود در این بازار که مربوط به نیمه اکتبر بود، نزدیک شد.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از دنیای‌اقتصاد، در این شرایط با توجه به وضعیت بازارهای جهانی احتمال افزایش نرخ آن در هفته‌‌‌های بعد وجود دارد؛ هرچند تعدیل نرخ ارز متاثر از سیگنال‌‌‌های احیای برجام سرعت‌‌‌گیری در این مسیر خواهد بود.
صعود نرخ انرژی در بازارهای جهانی به اوج‌‌‌گیری مجدد بهای لوبکات در بازار داخلی منجر شد. این در حالی بود که پس از نیمه آبان‌ماه که نرخ قیمت پایه عرضه لوبکات سبک در بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران به رکورد تاریخی 12هزار و 960تومان رسیده بود، بهای این محصول رو به کاهش گذاشت و تا 10هزار و 700تومان در نیمه دی‌ماه عقبگرد قیمتی داشت. اما در ادامه، نرخ پایه این محصول به مسیر رشد نرخ بازگشت و ظرف دو هفته ابتدایی بهمن‌ماه این رشد قیمتی شتاب بیشتری به خود گرفت.
لوبکات ماده اولیه مصرفی در تولید روغن‌موتور است؛ به نحوی که تخمین زده می‌شود حدود 85درصد ماده مصرفی در تولید روغن‌موتور، لوبکات است. به این ترتیب صعود نرخ لوبکات به شکل مستقیم بر هزینه‌‌‌های تولید روغن‌موتور که محصولی مصرفی میان عموم افراد جامعه است، اثرگذار می‌شود.
بهای پایه لوبکات (ماده اولیه تولید روغن‌‌‌پایه) در بورس‌کالای ایران بر اساس میانگین جهانی نرخ فروش دو هفته قبل HSFO (نفتکوره سولفور بالا) در ضریبی مشخص (رقمی نزدیک به ۹/ ۰× ۱۵/ ۱) با احتساب میانگین نرخ ارز نیمایی تعیین می‌شود. بنابراین نوسانات نرخ ارز در کشور و تغییرات بهای نفت در بازار جهانی و به‌‌‌‌‌‌‌‌‌طور مشخص قیمت HSFO بر قیمت پایه لوبکات در بورس کالای کشور اثرگذار می‌شود.
صعود نرخ نفتکوره سولفور بالا به بیشترین نرخ ظرف دوسال اخیر در نیمه اکتبر 2021 مهم‌ترین دلیل رکوردشکنی قیمتی لوبکات در رینگ فرآورده‌‌‌های نفتی بورس‌کالای ایران بود. پس از نیمه اکتبر، بهای این محصول وارد مسیر کاهشی شد و این موضوع از تضعیف قیمت پایه آن در بازار داخل نیز حمایت کرد. این روند تعدیل نرخ تا روزهای ابتدایی دسامبر ادامه یافت که اثرگذاری آن بر عقبگرد قیمت پایه لوبکات در بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران کاملا مشهود است.
ظرف روزهای اخیر مجددا نرخ پایه لوبکات در بورس‌کالای ایران افزایشی شده که نمود این رشد نرخ ظرف دوهفته اخیر به‌مراتب بیشتر بوده است. سیگنال‌‌‌های جهانی مهم‌ترین دلیل صعود قیمت پایه لوبکات (ماده اولیه تولید روغن‌موتور) در بازار ظرف روزهای اخیر بوده است. در شرایطی که نرخ نفت در بازارهای جهانی در حوالی رکورد هفت‌سال اخیر خود نوسان دارد، افزایش بهای انواع فرآورده‌‌‌های نفتی در بازارهای جهانی امری غیر‌قابل اجتناب است.
سرنوشت بازار روغن با شدت گرفتن تنش در اروپای شرقی
در حالی که برتری تقاضا نسبت به عرضه با توجه به تصمیمات کاهش تولید نفت از سوی اوپک‌پلاس باعث شد بهای نفت در بازارهای جهانی طی سال 2021 فراتر از پیش‌بینی‌‌‌ها افزایش داشته باشد، بروز و شدت گرفتن تنش میان روسیه و اوکراین در هفته‌‌‌های ابتدایی سال 2022 به 90دلاری شدن نرخ هر بشکه نفت برنت در ماه ژانویه 2022 منجر شد.
روسیه یکی از تولیدکنندگان اصلی انرژی در دنیاست. این کشور رتبه اول تولید گاز طبیعی دنیا و سهم بسزایی در تولید نفت خام دارد. در این شرایط موسسات بین‌‌‌المللی نسبت به صعود قیمت نفت به بیش از 100دلار با آغاز درگیری نظامی میان دو کشور هشدار داده‌‌‌اند. در عین حال ظرف هفته گذشته موسسه «جی‌پی‌مورگان» پیش‌بینی کرد که درگیری میان روسیه و اوکراین می‌‌‌تواند بهای هر بشکه نرخ نفت را تا 50دلار افزایش دهد.
نرخ فرآورده‌‌‌های نفتی نیز همراستا با بهای نفت نوسان دارد. در این شرایط صعود نرخ نفت به اوج‌‌‌گیری قیمت نفتکوره منجر شده است. البته نفتکوره به دو زیرگروه نفتکوره سولفور بالا و نفتکوره سولفور پایین طبقه‌‌‌بندی می‌شود که نفتکوره سولفور بالا معیار تعیین قیمت پایه عرضه لوبکات در بورس کالای ایران است.
نفتکوره علاوه بر مصرف به‌‌‌عنوان خوراک پتروشیمیایی‌‌‌ها، سوخت اصلی کشتیها نیز هست. تا پیش از سال 2020 نفتکوره سولفور بالا و پایین به شکل معمول به‌‌‌عنوان سوخت کشتی مورد استفاده قرار می‌‌‌گرفت؛ اما با توجه به افزایش سختگیری‌‌‌های زیست‌‌‌محیطی در سال‌های اخیر محدودیت‌های جدی در زمینه استفاده از نفتکوره سولفور بالا به وجود آمده که این موضوع زمینه سقوط نرخ نفتکوره سولفور بالا را در سال 2020 به وجود آورد و بر قیمت لوبکات در بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران نیز اثرگذار شد.
در این زمان انتظار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌رفت سوخت نفتکوره سولفور بالا به حاشیه رانده شود؛ اما چنین نشد. با تصویب و اجرایی شدن این قانون بر میزان تقاضا برای VLSFO (نفتکوره سولفور پایین) افزوده شد و به این ترتیب، فاصله قیمتی میان این دو سوخت افزایش پیدا کرد. افزایش فاصله قیمتی میان HSFO و VLSFO کشتیها را به نصب اسکرابر (تصفیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌کننده درجای گوگرد) ترغیب کرد. به این ترتیب کشتیها این امکان را پیدا کردند که با نصب اسکرابر همچنان از سوخت HSFO استفاده و در عین حال قوانین IMO را رعایت کنند.
در حال حاضر مجددا فاصله نرخ نفتکوره سولفور بالا و سولفور پایین زیاد شده است. در این شرایط نصب اسکرابر و استفاده از نفتکوره سولفور بالا توجیه اقتصادی بیشتری پیدا می‌کند و این موضوع باعث افزایش تقاضا برای نفتکوره سولفور بالا به‌‌‌عنوان سوخت کشتیها می‌شود. به این ترتیب باید منتظر استمرار روند رو به رشد قیمتی در این بخش بود.
نرخ ارز به کمک روغن می‌‌‌آید؟
نرخ ارز نیمایی، سیگنال دیگر اثرگذار بر قیمت پایه عرضه لوبکات در بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران است. این سیگنال ظرف هفته‌‌‌های اخیر نوسانی محدود اما کاهشی داشته است.
در شرایطی که احتمال به نتیجه رسیدن مذاکرات وین قوت بیشتری به خود گرفته، احتمال افت بیشتر نرخ ارز در هفته‌‌‌های بعد وجود دارد و این موضوع سیگنالی کاهشی برای قیمت‌های پایه در هفته بعد است. با وجود این، در حال حاضر تعدیل نرخ ارز به مراتب کم‌‌‌اثرتر از صعود قیمت‌های جهانی بوده و از این منظر نمی‌‌‌توان به اثرگذاری آن چندان امید داشت.
