گذشت یک سال از تصادف مرگبار اسکانیا

شاید بتوان گفت تصادف سال گذشته دو اتوبوس اسکانیا در آزادراه تهران-قم‌ یکی از دردناک‌ترین سوانح رانندگی در بخش ناوگان عمومی جاده‌ای بود. ‌ساعت 22:45 روز 18 شهریور ماه بود که حادثه تصادف دو اتوبوس اسکانیا در آزادراه تهران-قم جان 44 تن از هموطنان‌ را گرفت. اتوبوسی که از اصفهان به سمت تهران می‌آمد در کیلومتر 28 آزاد‌راه تهران ـ قم دچار مشکل شده و پس از دو پوسته و پاره شدن لاستیک سمت چپ اتوبوس (سمت راننده)، کنترل خودرو از دست راننده خارج شده و این اتوبوس با سواری هوندا آکورت که در باند سبقت عبور می‌کرد، برخورد می‌کند. اتوبوس مذکور پس از برخورد به سواری آن را به سمت جلو رانده و خود پس از برخورد به گاردریل و عبور از آن، به باند مقابل می‌رود و ‌بیش از 100 متر در باند مقابل حرکت می‌کند و پس از آن با اتوبوس اسکانیایی که از تهران به سمت اردکان یزد در حرکت بود، تصادف می‌کند. پس از این تصادف متأسفانه هر دو اتوبوس شعله‌ور می‌شوند و همین آتش گرفتن اتوبوس‌ها، موجب افزایش تلفات این سانحه می‌شود. 44 مسافر این دو اتوبوس به نحوی در آتش سوختند که حتی اجساد آنها توسط نزدیکانشان هم قابل شناسایی نبود، حادثه‌ای دلخراش که دل بسیاری از مردم را به درد آورد، رئیس جمهوری بلافاصله پیام تسلیت داد و اعلام کرد به زودی با تشکیل کمیته ویژه جوانب وقوع این تصادف و علت اصلی بروز این حادثه مشخص می‌شود. تأکید مقام معظم رهبری بر پیگیری علت این حادثه در کنار دستور رئیس‌جمهور برای بررسی این سانحه و مأمور شدن وزرای راه، بهداشت، صنعت و وزیر کشور برای تشکیل جلسه کارشناسی درباره علل وقوع این تصادف، نشان از اهمیت بررسی علل وقوع این حادثه داشت تا حداقل در موارد مشابه بعدی، چنین فاجعه‌ای رخ ندهد. همان زمان بود عباس آخوندی که به تازگی زمام وزارت راه و شهرسازی را در دست گرفته بود در این‌باره اعلام کرد: هیئتی سه نفره مستقل از همه دست‌اندرکاران جاده‌ای را مأمور کرده‌ام که گزارش مستقلی در این‌باره تهیه کنند؛ این هیئت سه پیرمرد با تجربه هستند که سال‌ها در حوزه ایمنی و ترافیک ایران کار کردند که در این‌باره گزارش مستقلی برای من تهیه کرده‌اند. با این حال روز‌ها گذشت و خبری از علل وقوع این سانحه و مقصران بروز این حادثه نشد. بعد از وقوع این سانحه، حوادث مشابه زیادی درباره آتش‌ گرفتن اتوبوس‌های اسکانیا در ناوگان عمومی جاده‌ای کشور رخ داد که ظاهراً اغلب به دلیل وجود مشکلات فنی در سیستم اتوبوس‌های اسکانیا، خطای راننده و عیوب احتمالی جاده بود، از آتش‌سوزی اتوبوس اسکانیا در هفت‌گل گرفته تا آتش گرفتن این نوع اتوبوس در جاده شمال و مشهد. در این راستا خبرگزاری فارس آن زمان اعلام کرد که باید شرکت سازنده اسکانیا در قالب فراخوان نسبت به رفع مشکل فنی اتوبوس‌های اسکانیا موجود در ناوگان اقدام کند؛ این گزارش با تیتر «اتوبوس‌های اسکانیا کماکان حادثه‌آفرین/ لزوم فراخوان سازنده برای رفع نقص فنی» روز 23 آذرماه 92، روی خروجی خبرگزاری فارس قرار گرفت. به هر حال پیگیری‌ها درباره علت وقوع این حادثه و جلوگیری از بروز موارد مشابه بعدی چندان نمودی نداشت، البته هر از گاهی در جلسات کمیسیون ایمنی راه‌ها درباره این حادثه مباحثی مطرح می‌شد اما به نتیجه نمی‌انجامید. تا اینکه پس از گذشت حدود 10 ماه از علت وقوع حادثه، روز 9 تیرماه امسال بود که وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد: در جلسه کمیسیون ایمنی راه‌ها تصمیم گرفته‌ایم به شرکت سازنده اسکانیا اعلام کنیم برای رفع عیب اتوبوس‌های اسکانیا موجود در ناوگان فراخوان دهد. عباس آخوندی گفته بود که‌: عنوان شد‌ شرکت عقاب افشان که تولید کننده اتوبوس‌های اسکانیا در ایران است، تعهدات مکتوبی را به پلیس ارائه کرده است تا سیستم برق رسانی، سوخت رسانی و استحکام نگهدارنده‌های صندلی های خودرو اسکانیا را تغییر و ارتقا دهد.‌ به هر حال روز شمار زمان گذشت و باز خبری از علت وقوع حادثه آزادراه تهران-قم نشد تا اینکه باز خبرگزاری فارس دست به کار شد و موضوع را واکاوی کرد. بعد از وقوع این سانحه، در کنار بررسی‌های ابعاد حادثه توسط ارگان‌‌های مختلف دست‌اندرکار جاده، بنا به درخواست بازماندگان و خانواده متوفیان این حادثه، در نامه‌ای با سربرگ قوه قضائیه و دادسرای عمومی و انقلاب قم، 9 نفر از کارشناسان خبره در این عرصه‌ مأمور شدند تا جوانب مختلف وقوع این حادثه را بررسی کنند که‌‌ این خبر برای اولین بار روی خروجی خبرگزاری فارس قرار گرفت. این نامه به امضای باقی‌پور، بازپرس شعبه دوازدهم دادسرای عمومی و انقلاب قم رسیده بود، همچنین رونوشت نامه مذکور به معاون سیاسی و امنیتی دادستان کل کشور بود. ‌این گروه 9 نفر پس از پایان بررسی‌های خود، در گزارشی 20 صفحه‌ای ‌برابر قرار صادره علل وقوع و عوامل تشدیدکننده و مقصران حادثه را اعلام کردند، در این گزارش هیئت 9 نفره، ‌وزارت راه و شهرسازی، سازمان استاندارد، شرکت خودروساز عقاب‌افشان و راننده اتوبوس اسکانیا، به عنوان مقصران حادثه معرفی شدند. ‌در این نظریه کارشناسی درباره علل وقوع حادثه شهریورماه در آزادراه تهران-قم آمده است: ‌‌1- بی‌احتیاطی و نقض مفاد ماده 119 آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی از جانب راننده اتوبوس با شماره انتظامی (978 ع 25 ایران 23) به علت تغییر مسیر و تجاوز به چپ. 2- عدم رعایت ضوابط فنی و ایمنی و نقص ساختار اتوبوس‌های 4212 کلاسیک موضوع تصادف به دلیل عدم رعایت استحکام لازم در استقرار صندلی‌های مسافران، نقص ایمنی در مخزن سوخت (عدم رعایت ظرفیت، ضخامت ورق و استقرار مناسب) و نقص ایمنی درب عقب (باز نشدن در مواقع اضطراری) به استناد تبصره 3 ماده 14 قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی از جانب شرکت عقاب افشان. 3- عدم رعایت نظامات دولتی به استناد تبصره 3 ماده 14 قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی از جانب وزارت راه و شهرسازی به دلیل نداشتن مقاومت و استحکام لازم حفاظ‌های میانی برای گروه «M3» (وسایل نقلیه سنگین مسافری و از این قبیل) به علت نقص مؤثر راه در تصادف. 4- عدم رعایت نظامات دولتی و نقض مواد 3 و 4 قانون اصلاح قوانین و مقررات مؤسسه تحقیقات صنعتی ایران مصوب دوم اسفندماه 1371 از جانب سازمان ملی استاندارد ایران به علت عدم تدوین مناسب استانداردها، عدم نظارت، عدم انطباق استانداردها به طور دقیق و فرایندی در زمان تولید و ناکافی بودن استانداردهای ایمنی و عملکردی در صنعت خودرو و به ویژه خودروهای عمومی مثل اتوبوس.‌ در گام بعد خبرگزاری فارس پا را فراتر نهاد و در گفت‌وگو با سرتیم بررسی این سانحه، اعلام شد که احکام مقصران، صادر شده است، علاوه بر صدور وثایق میلیاردی برای سازمان استاندارد و شرکت عقاب‌افشان، احتمال صدور حکم جلب برای مقامات وزارت راه نیز در این پرونده وجود دارد. بنابراین گزارش به هر حال پس از پیگیری‌های تیم 9 نفره کارشناسی بررسی این حادثه، غیر از راننده اتوبوس اسکانیا که در حادثه جان باخته است، 2 ارگان دولتی (وزارت راه و سازمان استاندارد) و شرکت سازنده اتوبوس (عقاب‌افشان) به عنوان 3 مقصر دیگر بروز این حادثه معرفی شده‌اند. با وجود انتشار این اخبار و معرفی مقصران حادثه توسط خبرگزاری فارس، هیچ یک از ارگان‌های دولتی و شرکت سازنده توضیحاتی در این‌باره به مردم ارائه ندادند و ترجیح دادند در سکوت بمانند. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از فارس، به هر حال قطعاً معرفی رسمی مقصران وقوع حادثه، گره‌ای از مشکلات خانواده‌هایی که عزیزان خود را در این سانحه از دست داده‌اند باز نمی‌کند اما قطعاً مرهمی بر درد دل آنها خواهد بود. مهم‌تر از آن و در توجیه دلیل منطقی و علمی لزوم یافتن مقصران بروز یک حادثه و دلایل وقوع یک سانحه، جلوگیری از تکرار اشتباهات و تخلفات، رفع عیوب احتمالی جاده و رفع عیوب فنی خودرو و تعیین استاندارد‌های لازم و دقیق برای ناوگان عمومی مسافری جاده‌ای است تا از بروز موارد مشابه بعدی و رخ دادن حادثه‌ای دیگر ممانعت شود.