توکن‌های غیرمثلی یا NFT چیست؟/ آثار منحصر به فرد در بستر بلاکچین

اقتصاد آنلاین - شیرکو سهرابی؛ بعد از تب داغ بازار رمزارزها و محبوبیت روزافزون بیت‌کوین در جامعه جهانی به تدریج حوزه‌های مختلف رمزارز توسعه بیشتری پیدا کردند و تا کنون توانستند توجه‌ها و سرمایه زیادی را به سمت خود جلب کنند. از جمله این پروژه‌ها می‌توان به بازی‌ها، خرید و فروش‌های مجازی یا متاورس، فروش آثار هنرمندان، فوتبالیست‌ها یا هر هنر و شغل دیگری در قالب NFT، میم کوین‌های محبوب و ... از حوزه‌های جدید رمزارزها هستند که این روزها به گوش می‌رسد. در ادامه این گزارش به بررسی NFTها و چگونگی کاربرد آن‌ها اشاره می‌شود.

 برای اینکه بخواهیم مفهوم NFT را متوجه شویم، بهتر است در ابتدا کارکرد خود بیت‌کوین را بررسی کنیم.

قطعا می‌دانید که بیت‌کوین یک پول دیجیتالی یا رمزارز است که دارای بیشترین ارزش بازاری بوده و افراد می‌توانند از آن برای خرید و فروش در بازار کالا و خدمات، خرید و فروش و سرمایه‌گذاری رمزارز مانند طلا و دیگر دارایی‌های باارزش و نهایتا به عنوان یک وسیله پرداخت استفاده کنند. همان‌طور که می‌دانید شما هنگام قرض دادن مقداری پول به دوست خود انتظار این را ندارید که دقیقا همان اسکناس را به شما بدهد  بلکه چیزی که انتظار می‌رود و اهمیت دارد، این است پولی که در نهایت به شما بازپرداخت می شود، از لحاظ ارزش برابر با مقدار قبلی باشد. یعنی اگر شما 100 دلار به دوست خود داده باشید، دوست شما می‌تواند 100 دلار اسکناس دیگر را به شما بدهد حتی می تواند آن را در قالب دو 50 دلاری به شما بدهد. یعنی پول پرداختی را به واحد های کوچکتری تقسیم کند.

هدف از تمام مطالب مذکور درک این مفهوم بود که بیت‌کوین و دیگر رمرزارزها با خاصیت پرداخت، دقیقا ویژگی های پول را دارند و شما می توانید بیت‌کوین را به واحدهای کوچک تر تا مینی بیت‌کوین تقسیم کنید و همچنین می توانید در ازای 1000 بیت‌کوین دو 500 بیت‌کوینی دریافت کنید یا اگر بیت‌کوین را به شخصی انتقال بدهید طرف مقابل می تواند یک بیت‌کوین دیگر (نه لزوما همان بیت‌کوینی که شما به دوست خود داده اید) به شما پس بدهد.

این خاصیت هم شکلی، قابل معاوضه بودن  و اجماع پذیری بیت‌کوین را  Fungible (قابل تعویض) می گویند یعنی تمام ارزهای مشابه بیت‌کوین، توکن های  قابل تعویض نامیده می‌شوند.

در مقابل اخیرا توکن هایی به وجود آمده اند که به آنها توکن های غیر قابل تعویض (NFT) می گویند. لازم است اشاره شود  NFT مخفف non-fungible token است. بنابراین می توان گفت این توکن ها دقیقا نقطه مقابل بیت‌کوین و دیگر رمزارزها قرار دارند. یعنی کاملا غیر قابل تعویض بوده، به واحدهای کوچکتری تقسیم نمی شوند و بسیار کمیاب هستند.  حالا که با مفهوم توکن های قابل تعویض یا مثلی و توکن های غیر قابل تعویض یا غیرمثلی آشنا شدیم لازم است دلیل به وجود آمدن NFT را با ذکر یک مثال توضیح دهیم.

 همه  ایرانی ها صحنه گرفتن توپ رونالدو توسط بیرانوند را به خاطر داشته و با این صحنه خاطره خوبی داریم. و با دیدن ده ها بار این صحنه حس وطن پرستی، شور و اشتیاق ما به عنوان یک ایرانی زیاد می شود.

حالا صاحب این صحنه یعنی آقای بیرانوند می تواند در قالب یک دنیای غیرمتمرکز از این شاهکاری که خلق کرده یادگاری به جا بگذارد، می‌تواند با ساختن یک توکن که فقط مخصوص به او و آن صحنه 30 ثانیه ای بوده یک توکن غیر مثلی که معمولا بر بستر اتریوم است ایجاد کند. این قیبل توکن ها چندین مزیت برای صاحب اثر دارند:

1. صاحب اثر با به مزایده گذاشتن NFT خود می تواند در مرحله اول درآمد قابل توجهی کسب و از آن مهم تر طرفدارن وفا دار خود را پیدا کند.
2. پیدا کردن طرفداران واقعی سبب می شود صاحب اثر به راحتی به آنها دسترسی داشته باشد و عملا یک باشگاه طرفداری برای خود ایجاد کند.
3. هر شخص می تواند در قالب انواع NFT تمام مهارت و دستاوردهای خود را بر بستر غیرمتمرکز بلاکچین ثبت کرده و برای همیشه از آنها کسب درآمد کند.

طبق مثال مذکور می توان گفت هر شرکت، کارآفرین، خواننده و ... می توانند از این خاصیت حوزه بلاکچین استفاده کنند و کسب و کار خود را توسعه دهند.

اگر خوب دقت کنیم همانطور که گفته شد مهم ترین ویژگی NFT ها کمیاب بودن و غیر قابل تعویض بودن آنها است. در مثالی که گفتیم NFT صحنه گرفتن توپ آقای بیرانوند نمی تواند به قسمت های مختلف تقسیم شود چون دیگر ارزش اثر از بین می رود. همچنین نمی توان آن را با هیچ چیز دیگری تعویض کرد چون هر توکن منحصر به فرد است.

در ادامه به طور خلاصه و دقیق مهم ترین ویژگی های یک NFT توضیح داده شده است:

• کمیاب بودن: ارزش توکن‌های غیر قابل معاوضه ناشی از کمیاب بودن آن‌ها است. اگرچه توسعه‌دهندگان NFTها هر اندازه بخواهند می‌توانند از این توکن‌ها بسازند، اما با محدود کردن تعداد آن‌ها، باعث افزایش نادر بودن آن‌ها می‌شوند.
• غیر قابل تقسیم شدن: اگرچه این امر قانون نیست ولی اغلب توکن‌های غیر قابل معاوضه به واحدهای کوچک‌تر تقسیم نمی‌شوند، یا کل یک اثر هنری دیجیتال را خریداری می‌کنید یا اصلا آن را نمی‌خرید.
• دارای اصالت: توکن‌های غیر قابل معاوضه مبتنی بر تکنولوژی بلاک‌چین هستند، بنابراین می‎‌توانید از اصالت NFT خود مطمئن شوید.
• حفظ حق مالکیت: این مورد هم به استفاده‌ی NFT از پلتفرم‌های نامتمرکز اشاره می‌کند که در آن هیچ مالکی داده‌ای را پس از ثبت نمی‌تواند تغییر دهد.
• منحصر به فرد و غیر قابل تعویض بودن: این مورد شاید مهم ترین ویژگی یک NFT باشد به عبارت دیگر شما می توانید یک بیت‌کوین را با بیت‌کوین دیگر عوض کنید ولی در خصوص این توکن ها چنین چیزی وجود ندارد چون فقط یک نسخه از آن NFT که می تواند یک اثر هنری، قطعه موزیک یا هرچیز دیگری باشد وجود دارد. مثلا نمی توان 10 صحنه فوتبال ساخت که بیرانوند توپ رونالدو را مهار کرده است. چون این صحنه خاص یک بار و برای 30 ثانیه و توسط یک شخص اتفاق افتاده است. بنابراین نمی توان یکی دیگر مثل آن ساخت و در نتیجه چیزی برای تعویض وجود ندارد.