تأمین غذای ۷۰۰میلیونی همسایگان ممکن است؟ / فرصت تکرار اشتباه گذشته را نداریم
جهان با شتاب بسیاری به سوی تغییر اقلیم پیش می‌رود. از نتایج تغییر اقلیم افزایش دمای زمین است که کشاورزی را برای بسیاری از کشورها با شرایط خشک و نیمه خشک آب و هوایی مانند ایران محدود می‌کند. اغلب کشورها با برنامه‌ریزی در تلاش برای حفظ امنیت غذایی خود در سال‌های پیش‌رو هستند. در این میان برخی در کشور ما همچنان اصرار بر افزایش صادرات مواد غذایی با فشار به منابع آب و خاک کشور دارند.
اقتصاد آنلاین - سپیده قاسمی؛ چندی پیش یکی از نماینده مجلس شورای اسلامی در دیدار با اعضای کمیسیون کشاورزی، محیط‌زیست و منابع‌طبیعی، عنوان کرد: ۱۰ درصد آنچه در این سال‌ها در حوزه صنعت، سرمایه‌گذاری شده است در کشاورزی نشده است چرا که ایران به دلیل شرایط اقلیمی این ظرفیت را دارد که بتواند جمعیت ۷۰۰ میلیونی همسایگان خود را از انواع محصولات کشاورزی تأمین کند.
وی ضمن انتقاد از بی‌توجهی به حوزه کشاورزی ظرفیت‌ها و ظرفیت حوزه کشاورزی گفت: شناخت این ظرفیت‌ها و قابلیت‌ها، مغفول مانده است.
این در حالی است که کارشناسان معتقدند، منابع مهم تولید محصولات کشاورزی یعنی آب و خاک کشور در شرایط بحرانی قرار دارد و در زمانی که با تغییر اقلیم قرار بر بدتر شدن شرایط این منابع مهم تولید است، بیش از هر چیز باید به دنبال راهکارهای مناسب برای حفظ آنچه باقی مانده است باشیم و امنیت غذایی کشور که با امنیت ملی گره خورده است را برای آیندگان تامین کنیم.
قاسم پیشه ور، رییس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی ایران، در گفت‌وگو با اقتصاد آنلاین، با انتقاد از نگاه کوتاه مدت به موضوع مهم تامین امنیت غذایی کشور، اظهار کرد: در سال‌های اخیر اشتباهات زیادی در سیاستگذاری‌های حوزه کشاورزی داشته‌ایم که نتیجه آن نابود شدن منابع تولید بود که تجدید آنها سخت یا ناممکن تولید است.
وی ادامه داد: متاسفانه با اینکه درحال‌حاضر نتیجه این سیاستگذاری‌های غلط با فرسایش خاک و از دست رفتن منابع آبی جلوی دیدگان مااست، همچنان بر ادامه سیاست‌های غلط گذشته اصرار داریم.
پیشه ور با تاکید بر اینکه برای جبران اشتباهات گذشته فرصتمان اندک است، افزود: سرعت تغییرات اقلیم از حرکت ما بسیار بیشتر است و فرصت برای تکرار اشتباهات گذشته را نداریم و باید با برنامه‌ریزی‌های کوتاه مدت و میان مدت و بلند مدت برای حفظ امنیت غذایی کشور تلاش کنیم.
وی از نمونه برنامه‌های کوتاه مدت که می‌توان برای جبران اشتباهات گذشته به کار گرفت را شتاب دادن به استفاده از روش‌های نوین آبیاری در سراسر کشور عنوان کرد.
پیشه ور گفت: برنامه‌های کوتاه مدت باید فارغ از اینکه منطقه مورد نظر در تقسیمات کشوری پر آب یا خشک است انجام شود، چرا که درحال‌حاضر تمامی کشور با مشکل تامین منابع آبی مواجه است.
به گفته وی مناطق شمالی کشور که جزء مناطق پر آب کشور دسته بندی می‌شوند، با کم آب یا خشک شدن منابع آب جاری مانند رودخانه‌ها و چشمه‌ها مواجه شده‌اند و برای تامین آب شرب مجبور به زدن چاه هستند.
پیشه ور تصریح کرد: این شرایط برای مناطق خشک و نیمه خشک کشور بدتر است و در برخی از آنها تامین آب شرب نیز با سختی انجام می‌شود.
رییس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی ایران درباره راهکارهای میان مدت نیز اظهار کرد: در میان مدت می‌توان به اصلاح الگوی کشت پرداخت و با بکارگیری ابزارهای مختلف، کشاورزی را مطابق با توان و ظرفیت هر منطقه پیش برد.
پیشه ور یادآور شد: نبود الگوی کشت مناسب موجب شده در مناطق خشک کشت محصولات آب‌بر انجام شود و با این کار فشار بر منابع تولید چند برابر شود.
وی یکی از مثال‌های الگوی کشت غلط را کشت محصولات صیفی مانند در استان خشک یزد عنوان کرد و افزود: محصولات صیفی از محصولات آب‌بر هستند و کشت آنها در استان‌های خشک و بدون آب مانند یزد کاملا غیر منطقی و غیر قابل پذیرش است.
پیشه ور یادآور شد: کشور روسیه یکی از کشورهای جهان با منابع آبی غنی است، اما حتی این کشور نیز با در نظر گرفتن تغییرات اقلیمی با اصلاح الگوی کشت، برداشت آب از منابع آبی مانند برخی از رودخانه‌های خود را محدود کرده است.
رییس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی ایران یکی از برنامه‌های بلند مدت را تغییر مکان صنایع بزرگ آب‌بر کشور برشمرد.
پیشه ور گفت: درحال‌حاضر صنایع بزرگ آب‌بر کشور مانند صنایع فولاد در مناطق مرکزی کشور قرار گرفته‌اند، این مناطق بدون استثناء در حال تجربه کم‌آبی یا بی‌آبی هستند و حضور آنها کشاورزی منطقه را نیز تحت تاثیر قرار داده است.
وی معتقد است اگر این صنایع در آینده نزدیک منتقل نشوند مانند کشاورزی زمین‌گیر خواهند شد.
پیشه ور با اشاره به دریاهای شمال و جنوب کشور، پیشنهاد داد: دولت از هم اکنون برنامه‌ریزی لازم برای جابه‌جایی صنایع بزرگ آب‌بر به جوار دریاهای شمال و جنوب کشور را انجام دهد.
وی شرایط خاک در کشور را بحرانی تر از آب توصیف کرد و گفت: ایران با رتبه یک جهانی فرسایش خاک نمی‌تواند در سیاستگذاری‌ها و تصمیمات حوزه کشاورزی اشتباه کند و بیش از این ثروتی که برای هر تشکیل هر سانتیمتر آن سال‌ها نیاز است را از دست بدهد.
پیشه ور اضافه کرد: با شرایط اقلیمی کشور ما برای تشکیل یک سانتیمتر خاک به ۱۰۰ سال زمان نیاز است که این موضوع ضرورت حفاظت از منابع موجود را نشان می‌دهد.
رییس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی ایران تصریح کرد: با وضعیت منابع آب و خاکی کشور و با توجه به سرعت تغییر اقلیم، در صورت اجرای تمام برنامه‌های عنوان شده، باز هم ما در آینده در تامین امنیت غذایی دچار چالش جدی خواهیم شد.
پیشه ور گسترش تجارت محصولات کشاورزی را به شرطی معقول دانست که توازن بین تجارت آب مجازی برقرار شود.
وی در توضیح بیشتر اظهار کرد: با توجه به منابع تولید در کشور، ما در توسعه تجارت محصولات کشاورزی نیازمند آن هستیم که محصولات کم آب بر را صادر و محصولات پر آب بر را وارد کنیم تا در تجارت آب مجازی برای کشور به توازن برسیم.
پیشه ور به مجلس و دولت توصیه کرد: از نگاه غیر کارشناسی و مقطعی به کشاورزی پرهیز کنند و با برنامه‌ریزی درست حفظ امنیت غذایی و در نهایت امنیت ملی کشور را مورد توجه قرار دهند.
بر اساس این گزارش، با سرعت کنونی تغییر اقلیم و شرایط بحرانی منابع تولید محصولات کشاورزی در کشور، دیگر نه جایی برای اظهار نظر‌های غیر کارشناسی است و نه فرصتی برای اشتباه در سیاستگذاری‌ها و تصمیمات! هر چند سال‌ها پیش باید قدم‌های حساب‌شده‌ای برای تولید محصولات کشاورزی و امنیت غذایی برداشته می‌شد، اما اکنون نیز می‌توان برای آنچه باقی مانده درست برنامه‌ریزی کرد و امید به آینده داشت.
