نگاهی به صنعت پلاستیک در تایلند
تایلند یکی از معدود کشورهای دارای منابع نفت (حدود ۳/ ۰میلیارد بشکه) و گاز (۲/ ۰ تریلیون متر‌مکعب) منطقه آسهآن است که تا چند دهه پیش اقتصاد آن بیشتر وابسته به بخش‌های توریسم، کشاورزی و شیلات بود، ولی به‌سرعت توانست در صنایع مختلفی از جمله نساجی و پوشاک، دخانیات، سیمان، لوازم الکتریکی و الکترونیکی، رایانه و تجهیزات آن، مبلمان، پتروشیمی، خودرو و قطعات آن پیشرفت کند. هرچند با تغییر معادلات بین‌‌المللی در سال‌های اخیر، صنایع این کشور در بخش‌های الکترونیک و نساجی تا حدودی با رکود مواجه شده است، اما در صنایع پتروشیمی توانست رشدی چشمگیر را تجربه کند.
به گزارش اقتصادآنلاین، جواد قیصریان فرد کارشناس صنعت پتروشیمی در دنیای اقتصاد نوشت؛ گزارش ۲۰۲۰ انجمن صنعت شیمیایی اروپا (CEFIC) نشان می‌دهد این کشور با فروش حدود ۵/ ۲۶میلیارد دلار محصولات شیمیایی و پتروشیمیایی و کسب سهم ۷/ ۰درصدی از تجارت جهانی، در جایگاه دوم منطقه آسهآن بعد از سنگاپور، نهم آسیا و بیست و دوم جهان قرار دارد.
صنعت پتروشیمی تایلند با ساخت اولین مجموعه بزرگ پتروشیمی با نام ان‌‌پی‌‌سی یک ((NPC-I طی دهه۸۰ میلادی به‌منظور پاسخگویی به نیاز داخلی و بازار این کشور پایه‌‌‌‌گذاری شد.
موج بعدی حرکت این صنعت بین سال‌های ۱۹۸۹ تا ۲۰۰۴ همراه با آزادسازی تجارت و ورود بخش‌خصوصی و ساخت مجموعه بزرگ پتروشیمی ان‌‌پی‌‌سی۲ (NPC-II) بود که در این دوره نه‌تنها نیاز به واردات مورد نیاز داخل کاهش یافت، بلکه باعث ارتقای ظرفیت‌‌های بازاریابی بین‌‌المللی این کشور به‌صورت قابل‌توجه شد.
موج سوم پتروشیمی از سال ۲۰۰۴ شروع و توسعه و برنامه‌‌ریزی آن با مدیریت دولت تایلند تاکنون ادامه یافته است. شرکت پی‌‌تی‌‌تی گلوبال‌کمیکال تایلند (PTT Global Chemical) با ۵۴درصد سهم بازار و شرکت اس‌‌سی‌‌جی کمیکالز (SCGChemicals) با ۲۹درصد سهم، بازیگران اصلی فعال در بخش پتروشیمی این کشور هستند که برای به‌دست آوردن مزیت‌‌های رقابتی در تولید و بازاریابی محصولات پتروشیمی با سرمایه‌‌گذاری مستمر در صنایع داخل و خارج از این کشور فعالیت می‌کنند.
PTT با صنایع بالادستی همانند حفاری نفت، تولید گاز طبیعی، پالایش نفت و تولیدکنندگان محصولات پایه و میانی پتروشیمی از طریق همکاری با شرکت‌های بزرگ جهانی مانند داوکمیکال و اکسون‌موبیل در ارتباط است و گروه اس‌‌سی‌‌جی بیشتر در توسعه صنایع پاییندست پتروشیمی و صنایع مرتبط با آن فعالیت دارد.
بر اساس گزارش انستیتو پلاستیک تایلند (PITH) در سال ۲۰۱۸ صنعت پتروشیمی این کشور با تولید ۴/ ۱۲ میلیون تن محصول بالادستی، ۷/ ۷ میلیون تن کالای واسطه‌‌ای و ۸/ ۱۱ میلیون تن محصول پایین‌‌دستی در مجموع با تولید ۳۲ میلیون تن محصول بزرگ‌ترین تولیدکننده در منطقه آسهآن و شانزدهمین کشور در جهان بود.
۶۸درصد از کل خوراک مصرفی صنعت پتروشیمی این کشور نفتا و مابقی را میعانات گازی و گاز تشکیل می‌دهد. بیش از ۸۰درصد از تولیدات بالادستی و میانی پتروشیمی به‌عنوان خوراک در فرآیندهای پاییندست استفاده می‌شود. مصرف‌کنندگان اصلی محصولات پایین‌‌دستی در تایلند بخش صنایع بستهبندی (۳۸درصد)، نساجی (۱۸درصد)، خودرو (۱۲درصد)، الکترونیک (۱۱درصد) و سایر (۲۱درصد) هستند.
در سال ۲۰۱۹ تولید رزین‌‌های پلاستیکی در این کشور با ۲/ ۰درصد افزایش نسبت به سال ۲۰۱۸ به بیش از ۹ میلیون تن رسید و واردات این مواد با ۸/ ۷درصد کاهش ۳/ ۲ میلیون تن بوده است.
۵۶درصد از رزین‌‌های پلاستیکی تولیدی صادر و مابقی به‌عنوان خوراک در صنایع پلاستیک داخلی استفاده شد. همچنین در این سال حجم صادرات رزین‌‌های پلیمری با ۵درصد افزایش به ۱/ ۷ میلیون تن و ارزش صادرات با ۹/ ۱۰درصد کاهش به ۱/ ۹ میلیارد دلار نسبت به سال ۲۰۱۸ رسید. مهم‌ترین بازارهای صادراتی هدف این محصولات چین (۳۱درصد)، ژاپن (۱۰درصد)،اندونزی (۱۰ درصد)، ویتنام (۹درصد) و هند (۸ درصد) هستند.
وجود صنایع پتروشیمی و مزید دسترسی به طیف وسیعی از رزین‌‌های پلاستیکی در مقایسه با سایر کشورهای رقیب منطقه آسهآن، زمینه بسیاری خوبی را برای توسعه صنایع پلاستیک در این کشور فراهم کرده است. همچنین توجه به امر تحقیق و توسعه و تولید محصولات با کیفیت و مبتنی بر نیازهای بازار داخلی باعث ارتقای جایگاه این صنعت در جهان شده است به‌نحوی‌که این صنعت در حال‌حاضر یازدهمین صادرکننده بزرگ پلاستیک در جهان و دومین کشور بزرگ در منطقه آسهآن پس از سنگاپور است.
همچنین این صنعت با ایجاد ارتباط قوی بین بخش بالادست پتروشیمی و صنایع پاییندست و مصرف‌کننده‌های نهایی و کسب سهم ۴/ ۴درصد از تولید ناخالص داخلی، امروزه تبدیل به بخش جدایی‌ناپذیر و مهم اقتصاد این کشور شده است.
بر اساس گزارش انستیتو‌پلاستیک تایلند (PITH) در سال۲۰۱۹ بیش از ۲۸۰۰واحد تولیدکننده مصنوعات پلاستیکی (۸۷درصد SMEها و ۱۳درصد صنایع بزرگ) با تولید سالانه نزدیک به ۵ میلیون تن محصول به ارزش ۷۶۴میلیارد بات در این کشور فعالیت می‌کنند که اکثر آنها شرکت‌های تایلندی (۵/ ۸۳درصد)، ژاپنی‌‌ها (۵/ ۷درصد) و چینی‌‌ها (۲/ ۱درصد) هستند.
عمده این صنایع در مناطق مرکزی بهویژه در کلان‌شهر بانکوک، ساموت پراکان و ساموت ساخون (۵/ ۸۱درصد)، شرق (۴/ ۱۱درصد) و شمال‌شرقی (۱/ ۳درصد) این کشور واقع شده‌‌اند.
به لحاظ ارزش، صنایع بستهبندی با ۱/ ۲۴درصد سهم با ارزش‌‌ترین گروه کالایی بوده و پس از آن لوازم الکترونیکی و الکتریکی (۲۳درصد)، مصالح ساختمانی (۴/ ۱۱درصد)، قطعات خودرو (۱/ ۱۱درصد) و لوازم پزشکی (۳/ ۷ درصد) به ترتیب در جایگاه‌های بعدی قرار دارند و بر اساس حجم فروش داخلی صنایع بستهبندی بیشترین میزان و پس از آن لوله‌ها و رابط‌‌ها و فیلم‌‌های پلاستیکی قرار گرفته‌اند.
۸۰درصد از پلاستیک تولیدی کشور تایلند در بازار داخلی در دو حوزه اصلی استفاده می‌شود. بخش اول بازار مصرف‌کننده نهایی که تقاضای مصرف‌کننده‌ها را مستقیما از طریق تولید کالا‌هایی مانند ظروف آشپزخانه، کیسه و سفره پلاستیکی برآورده می‌کند و بخش دوم تامین‌کنندگان صنایع مصرف‌کننده نهایی که شامل پنج بازار عمده بستهبندیهای پلاستیکی، لوازم الکترونیکی و الکتریکی، مصالح ساختمانی، قطعات خودرو و لوازم پزشکی است و ۲۰درصد باقی‌مانده در قالب محصولات پلاستیکی کم‌ارزشی نظیر اقلام بستهبندی، فیلم‌‌ها و ورق‌‌های سلولی و غیرسلولی و وسایل خانگی صادر می‌شود.
براساس گزارش Trademap صادرات محصولات پلاستیکی این کشور با ۲درصد افزایش حجم به ۲/ ۱میلیون تن و از نظر ارزش با کاهش ۹/ ۲درصدی به ۲/ ۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ رسید. بازارهای اصلی صادراتی کشورهای منطقه آسهآن (۷/ ۳۰ درصد)، ژاپن (۲/ ۱۹ درصد) و ایالات‌متحده (۵/ ۱۲درصد)، اروپا (۷ درصد) و چین (۶ درصد) به ترتیب بر حسب ارزش بودند و حجم واردات محصولات پلاستیکی با ۹/ ۶درصد افزایش به ۹/ ۰میلیون تن به ارزش ۹/ ۴ میلیارد دلار رسید که نسبت به سال ۲۰۱۸ تقریبا بدون تغییر ماند و محصولات وارداتی به این کشور را بیشتر محصولات بستهبندی (۱۶درصد)، فیلم‌‌های غیرسلولی (۴/ ۱۴درصد) و فیلم‌‌های خود‌چسب (۳/ ۱۰درصد) تشکیل می‌دهد که بر حسب ارزش بیشتر از کشورهای چین (۳/ ۳۶ درصد)، ژاپن (۶/ ۲۱ درصد) و منطقه آسهآن (۷/ ۱۴درصد) است.
ارزیابی ساختار هزینه تولید محصولات پلاستیکی نشان می‌دهد که نوسان قیمت نفت‌خام و گاز طبیعی می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر هزینه‌ها و رقابت تولیدکنندگان داشته باشد و همچنین کل هزینه‌های انرژی و نیروی کار به نوع تکنولوژی مورد استفاده و محصولات تولید‌شده بستگی دارد.
در این کشور به‌طور کلی حدود ۷۰درصد مواد خام (به‌عنوان مثال، رزین‌‌های پلاستیکی)، ۱۰تا۱۵درصد نیروی کار، ۸درصد انرژی و ۷تا۱۲درصد مربوط به سایر عوامل، هزینه‌های تولید را در صنایع پلاستیکی تشکیل می‌دهند. به‌عنوان نمونه در صنایع بستهبندی نظیر گونی، ساک و کیسه‌های پلاستیکی، هزینه اولیه مربوط به رزین‌‌های پلیمری ۵۰ تا ۸۰درصد هزینه‌های تولید است و چون این صنایع نیاز به استفاده از تکنولوژی تولید پیشرفته‌‌تر و ماشین‌آلات گران‌‌تر دارند، بالطبع هزینه‌های استهلاک و بهره نسبتا بالایی خواهند داشت.
با پایان یافتن بحران کرونا پیش‌بینی می‌شود اقتصاد تایلند تا سال ۲۰۲۳ میانگین رشد سالانه ۵/ ۲ تا ۴درصد را ثبت و تقاضا برای محصولات پلاستیکی این کشور در بازارهای داخلی و هم بازارهای صادراتی به میزان ۲الی۳درصد افزایش یابد.همچنین در تایلند زباله‌های پلاستیکی به درستی مدیریت نمی‌شوند و این کشور تنها ۶/ ۱۷درصد از رزین‌‌های پلاستیکی کلیدی را در سال۲۰۱۸ بازیافت کرد که پیامـــدهای اقتصادی و زیست‌محیطی جدی دارند.
این کشور در سال ۲۰۱۸ با تولید ۸۸/ ۲ میلیون تن زباله پلاستیکی در جایگاه ششم جهان قرار گرفت. سقوط در تولید و تجارت صنعت پلاستیک بهویژه در نیمه اول سال ۲۰۲۰ که تقاضای کلی برای محصولات پلاستیکی کاهش یافت، چشمگیر بود. هرچند که در بخش اقلام یک‌بار مصرف، بهویژه تجهیزات پزشکی، PPE و بستهبندی مواد غذایی چنین نبود، چرا‌که همه‌‌گیری باعث افزایش شدید تقاضا برای تجهیزات پزشکی شده بود و با تعطیلی رستوران‌‌ها در بسیاری از کشورها، تقاضا برای خدمات تحویل غذا در منزل افزایش یافت.
در این سال، در مجموع ۶۵/ ۰ میلیون تن محصولات پلاستیکی تولیدی این کشور در بازار داخلی توزیع شد که نسبت به سال ۲۰۱۸ حدود ۸/ ۰درصد کاهش داشته و این کاهش بیشتر در گروه فیلم‌‌های پلاستیکی، کیسه‌های پلاستیکی و کالاهای خانگی محسوس بود. با این حال برخی محصولات نظیر انواع بطری‌‌ها، جعبه‌ها و کیسه‌ها و همچنین لوله‌ها و کانکتورهای مورد استفاده در بخش ساخت‌و‌ساز دارای روند حرکتی تولید مثبت و همراه با افزایش فروش بودند. در بازار داخلی این کشور لوازم پزشکی، کفش و تجهیزات‌ایمنی در مجموع با ۶/ ۱۸درصد از ارزش کل بازار، ۳ محصول برتر به لحاظ ارزش هستند و این در حالی است که محصولات بستهبندیهای پلاستیکی به‌رغم داشتن ۲۵درصد سهم حجمی، کمترین ارزش واحد را در این بازار دارند.
