چرخه باطل مداخله دولتی و تورم / قیمت گذاری دستوری ۱۴۳۲کالا در آرژانتین
آلبرت انیشتین در تعریف دیوانگی گفته است: تکرار مداوم یک کار و انتظار نتیجه‌ای متفاوت. به نظر می‌رسد دولت پرونیست آرژانتین این قانون ساده را همان اندازه گیج‌کننده می‌داند که دیگران نظریه نسبیت عام را.
اقتصاد آنلاین - اکرم شعبانی؛ به گزارش اکونومیست نوزدهم اکتبر روبرتو فلتی وزیر جدید تجارت داخلی آرژانتین فرمانی صادر کرد که بر اساس آن تا ژانویه ۲۰۲۲ قیمت ۱۴۳۲ محصول از پخش پنیر تا کرم‌های اصلاح صورت تعیین شده است. ضمیمه ۸۸۱ صفحه‌ای این فرمان حداکثر قیمت هر محصول را در ۲۴ استان کشور تا آخرین پزوی آن مشخص کرده است.
اما دلیل این کار چیست؟ قیمت‌ها به شکل غیرمنتظره‌ای تا ۳.۵ درصد در ماه سپتامبر یا ۵۳ درصد طی ۱۲ ماه گذشته افزایش داشته و ارقام ماه اکتبر قرار است تنها سه روز پیش از انتخابات مهم میان‌دوره‌ای پارلمان منتشر شود. در ماه سپتامبر، ائتلاف حاکم از باخت در انتخابات مقدماتی که بخشی از انتخابات اصلی بود، شوکه شد. درسی که کریستینا فرناندز دی کرشنر معاون قدرتمند رئیس‌جمهوری که از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۵ مقام اول را در این کشور داشت، گرفت این بود که مداخله دولت در اقتصاد خیلی کم بوده است. کنترل‌های فلتی به ائتلاف حاکم این امکان را می‌دهد که افزایش قیمت‌ها را متوجه کسب و کارها کند.
فدریکو استورزنگر رئیس سابق بانک مرکزی آرژانتین می‌گوید: هیچ منطق اقتصادی وجود ندارد، تمام اینها بر اساس ارتباطات و سیاسی است. خود دولت دلیل آن است که آرژانتین بالاترین تورم را در بین بزرگترین اقتصادهای جهان دارد – به استثنای ونزوئلا که دولتش به کنترل قیمت‌ها اعتیاد دارد – و پس از روی کار آمدن در دسامبر ۲۰۱۹ تعرفه‌های خدمات و نرخ بهره در این کشور محدود شده بود. اما عدم دستیابی به یک توافق با صندوق بین‌المللی پول باعث عدم دسترسی به منابع اعتباری بین‌المللی در این کشور شد. بنابراین کسری مالی امسال که حدود ۴ درصد تولید ناخالص داخلی است، عمدتا از طریق چاپ پول تامین شده است. استورزنگر همچنین خاطرنشان کرد: پول چاپ شده برای خرید کالاهای دیگر هزینه می‌شود و در نهایت افزایش تورم را به دنبال خواهد داشت.
آرژانتین پیشتر هم این مسیر را پیموده است. تمایل پرونیسم به حمایت گرایی، یارانه‌ها و پایین نگه داشتن نرخ ارز به این معنی است که آرژانتین از کسری مالی مزمن و کمبود ارز به شدت رنج می‌برد. در اواخر سال ۲۰۱۳، با کاهش رونق کالایی و کاهش دوباره دلار، دولت خانم فرناندز کنترل‌های قبلی خود را بر قیمت‌ها، ارز خارجی و حرکت سرمایه تشدید کرد. رکود و تورم بالاتر با اکراه دنبال شد و پرونیست‌ها در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۵ در برابر مائوریسیو ماکری از حزب راست میانه متحمل شکست شدند.
پس چرا همان دستورالعمل اشتباه دوباره به کار گرفته می‌شود؟ قرائت کرشنریستاها این است که آنها در سال ۲۰۱۵ فقط متحمل شکست خفیفی شدند. آنها نماینده گروه‌هایی هستند که از حمایت خاص برخوردارند از جمله صنعت‌گران، یا آنهایی که با یارانه‌ها (فقرا) تسکین می‌یابند. به زعم آنها این کنترل قیمت‌ها نوعی ثبات را تضمین و از ابرتورم جلوگیری می‌کند.
اگرچه این ثبات مصنوعی هزینه‌هایی به دنبال دارد: اقتصاد آرژانتین از سال ۲۰۰۸ تاکنون تقریبا هیچ رشدی نداشته است. حداقل در طول هشت سال از ده سال گذشته، دستمزدها کمتر از تورم افزایش یافته است. حتی پیش از دوران شیوع کرونا، آرژانتینی‌ها هر روز نسبت به روز قبل فقیرتر می‌شدند. درباره کسانی هم که توانایی ارسال پول به خارج از کشور را دارند؛ در افشای اخیر اسناد پاندورا، آرژانتین از نظر تعداد ذینفعان شرکت‌های فراساحلی پس از روسیه و بریتانیا در مقام سوم قرار داشت.
آیا دولت می‌تواند کنترل خود را تا انتخابات بعدی ریاست جمهوری در سال ۲۰۲۳ حفظ کند؟ با روند افزایش تورم، قیمت دلار در بازار سیاه به دو برابر نرخ رسمی افزایش یافته است. محبوبیت آلبرتو فرناندز رئیس‌جمهوری نیابتی که توسط خانم فرناندز تعیین شده بود، به دلیل مدیریت نادرست در دوران همه‌گیری کرونا کاهش یافته است (از بین رفتن محبوبیت او به دلیل شکستن قرنطینه خانگی برای برگزاری جشن تولد همسرش بوده است) و در نتیجه این موارد، شکست در انتخابات ماه آینده یک ضربه دیگر به بدنه حزب خواهد بود.
لوییس سکو اقتصاددان خاطرنشان می‌کند که دوره‌های ابرتورم گذشته زمانی رخ داد که دولت پس از شکست در انتخابات میان‌دوره‌ای ضعیف شده بود. اما ممکن است هنوز راهی برای نجات وجود داشته باشد، به خصوص اگر دولت با صندوق بین‌المللی پول به توافق برسد. حتی در صورتی که این توافق به‌دست نیاید و کسری مورد انتظار سال آینده یعنی ۴ درصد تولید ناخالص داخلی با چاپ پول بیشتر تامین شود، میزان تورم نباید خیلی بیشتر از امسال باشد.
سوال بزرگ این است که آیا آرژانتینی‌ها بالاخره از سیاست‌های شکست خورده کرشنریستایی خسته شده‌اند؟ ماکری کنترل دولتی قیمت‌ها را لغو کرد و باعث رشد کوتاه مدت اقتصاد شد اما برای اصلاح دولت بسیار کند عمل کرد و همین مسئله باعث کاهش ارزش پزو و کاهش دیرهنگام کسری بودجه شد. ماکسیمو کرشنر پسر سیاستمدار فرناندز معاون رئیس‌جمهوری، در این ماه عنوان کرد: مردم نمی‌توانند ریاضت بیشتری را متحمل شوند.
به نظر می‌رسد سیاست‌های او ادامه آهسته‌تر اما اجتناب ناپذیر روند فقر را بدون هیچ امیدی به رشد اقتصادی ارائه می‌دهد و ممکن است روزی آرژانتینی‌ها متوجه این موضوع شوند.
