تاثیر کرونا بر مبتلایانِ آلزایمر

درحالی که اگر شرم از ابراز بیماری وجود نداشته باشد، می‌توانیم بیماری را زودتر تشخیص داده و درمان را آغاز کنیم. هر یک سال تشخیص زودهنگام سبب می‌شود پنج سال مشکلات ناشی از بیماری آلزایمر به تعویق افتد که همین امر سبب می‌شود فرد زندگی با کیفیت‌تری را تجربه کند. باید بدانیم بیماری آلزایمر تنها بیماری یک فرد نیست بلکه با تاثیراتی که بر جامعه دارد می‌توان گفت بیماری یک جامعه است.

البته باید میان بیماری آلزایمر و دمانس تفاوت قائل شویم. دمانس نوعی اختلال قابل برگشت در حافظه است که به دلایل مختلفی نظیر کم‌کاری یا پرکاری تیروئید، افسردگی، مصرف‌ داروهای موثر بر روی مغز و... به وجود می‌آید. تشخیص و درمان به موقع دمانس می‌تواند به قابل برگشت بودن بیماری کمک شایانی کند، اما بروز بیماری آلزایمر غیرقابل برگشت بوده و درمان قطعی نیز ندارد، اما می‌توانیم با درمان زودهنگام آن را تا حد زیادی کنترل کنیم و بروز اختلالات ثانویه بیماری را به تعویق اندازیم.

اهمیت پیگیری و آغاز درمان این بیماری از آنجا اهمیت می‌یابد که بنابر اعلام وزارت بهداشت زوال عقل در حال حاضر هفتمین علت اصلی مرگ و میر در بین همه بیماری‌ها و یکی از علل عمده ناتوانی و وابستگی سالمندان در سطح جهان است.

در این راستا، معصومه صالحی_مدیرعامل انجمن آلزایمر ایران با اشاره به شعار امسال روز جهانی آلزایمر مبنی بر « دمانس را بشناس و اهمیت تشخیص زودهنگام»، گفت: هر یکسال تشخیص زودهنگام بیماری ۵ سال مشکلات ناشی از بیماری را به تعویق می‌اندازد.

وی درباره مشکلات و تاثیرات ناشی از کرونا بر مبتلایان به دمانس و آلزایمر، اظهار کرد: کووید۱۹ سبب کاهش ارتباطات اجتماعی شده است و از طرفی خود بیماری کرونا نیز بر سیستم‌های اعصاب محیطی و مغز نیز اثرگذار است. مبتلایان به آلزایمر و دمانس در این یک سال و نیم اخیر بسیار کمتر از منزل خارج شدند و ارتباطات بسیار کمتری داشتند و حتی اگر خودشان هم به کرونا مبتلا نشده باشند تحت تاثیر عوارض ناشی از شیوع آن بودند.

وی افزود: بر اساس تحقیقات انجمن جهانی آلزایمر ابتلا به دمانس و همچنین تاثیر کووید بر دمانس بسیار زیاد است که در آینده مشخص خواهد شد. بنابراین تا حد امکان باید با رعایت پروتکل‌های بهداشتی با سالمندان ارتباط داشته باشیم و بتوانیم آنها را به اماکن خلوت ببریم و ارتباط بیشتری با آنها داشته باشیم تا مقداری بیشتر در ارتباط با سایرین باشند.

او با تاکید بر اینکه اقدامات شرح داده شده و ارتباط گرفتن با سالمندان یا مبتلایان به دمانس باید با دقت زیادی صورت گیرد، اظهار کرد: این توصیه از آن جهت گفته می‌شود که ممکن است این افراد علاوه بر دمانس به سایر بیماری‌های زمینه‌ای هم مبتلا باشند. مرکز توانبخشی ذهنی انجمن ما پس از کرونا تعطیل یا نیمه تعطیل شده است و به همین دلیل می‌بینیم که متاسفانه بیماری در بخشی از مراجعه کنندگان ما پیشرفت داشته است و حتی در رختخواب افتاده‌اند.

وی افزود: در مواردی ممکن است استرس ناشی از کرونا سبب اختلال شناخت و دمانس موقت در سالمندان شود ولی اگر بیماری در وجودشان از قبل آغاز شده باشد و زمینه‌هایی داشته باشند، شیوع کرونا هم می‌تواند سبب تشدید بیماری آنها شود.

صالحی در پاسخ به این سوال که چه اقداماتی می‌تواند از ابتلا به دمانس جلوگیری کند، تصریح کرد: تغییر سبک زندگی مهمترین عامل برای جلوگیری از ابتلا به آلزایمر است. چاقی عامل موثر دیگری برای ابتلا به آلزایمر است که با افزایش استفاده از غذاهای فست فود، چرب، عدم فعالیت جسمی و... بیش از گذشته دیده می‌شود. بنابراین تاجایی که ممکن است باید به تغذیه و فعالیت بدنی دقت شود. از سوی دیگر مصرف دخانیات نیز که سبب مختل شدن خون‌رسانی در مغز می‌شود و عامل موثر دیگری برای ابتلا به دمانس و آلزایمر است. انجام روزی نیم ساعت ورزش برای سالمندان بسیار مهم است.

وی با اشاره به اینکه احتمال افسردگی در سالمندی نسبت به دوره‌های دیگر زندگی افزایش می‌یابد، گفت: با فوت همسر، دور شدن فرزندان، تغییر محل زندگی و ... که سبب تنهایی سالمند می‌شود، احتمال بروز آلزایمر قوت می‌گیرد. معمولا افراد پس از بازنشستگی نیز ممکن است به افسردگی مبتلا شوند که توصیه اکید ما جذب این افراد در کارهای گروهی بویژه کارهای خیریه است تا فرد احساس رضایت از خود داشته و شاد شود. در عین حال باید ذخایر مغزی را افزایش دهند ‌و سعی کنند چیزهای جدیدی مانند شعر، هنر و زبان جدید یاد بگیرند و یا پازل و جدول حل کنند.

او درباره نقش وراثت در بروز آلزایمر، گفت: وراثت حداکثر ۱۰ تا ۱۵ درصد در بروز آلزایمر تاثیرگذار است اما افرادی که در خانواده، فرد مبتلا به آلزایمر دارند، سعی کنند فرزندانشان را از کودکی با سبک زندگی سالم بزرگ کنند، سعی کنند به سر فرزندشان ضربه نخورد، از انداختن کودک و نوزاد به بالا و گرفتن او خودداری کنند تا به مغز ضربه‌ای وارد نشود. از سوی دیگر بروز افسردگی در جوانی و یا سالمندان عاملی برای ابتلا به دمانس خواهد بود.

وی در ادامه تاکید کرد: ۵۲ میلیون مبتلا به دمانس در جهان داریم ‌و اکنون نزدیک به یک میلیون نفر مبتلای به دمانس در ایران داریم که پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۵۰ تعداد مبتلایان به دمانس در جهان به ۱۳۹ میلیون نفر و در ایران نیز به بیش از ۳ میلیون نفر برسد.

او در پایان گفت: یکی از دستاوردهای مهم کشور تصویب سند ملی دمانس در بازه ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۵ است که حدودا ۵ سال در وزارت بهداشت پیگیر آن بودیم و امسال خوشبختانه به دانشگاه‌های علوم پزشکی ابلاغ شد و اکنون ایران سی و ششمین کشور در جهان است که دارای سند ملی دمانس شده است.