کاهش ۴۵درصدی خرید تضمینی گندم در امسال / مشکل جدی تامین ذخایر استراتژیک گندم از منابع داخلی

به گزارش اقتصادآنلاین، گندم یکی از اصلی‌ترین غذاهای مردم کشور ما بشمار می‌رود، این موضوع را گزارش‌های سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی ملل متحد (فائو) نیز تایید می‌کند. بر اساس گزارش این سازمان سرانه مصرف گندم در ایران ۲.۵ برابر کشورهای در حال توسعه است. قرار گرفتن ایران در بین کشورهای پرمصرف‌ گندم، اهمیت تامین ذخایر استراتژیک این محصول برای حفظ امنیت غذایی کشور را دو چندان می‌کند.

در دولت گذشته کشور توانست بار دیگر خودکفایی در تولید این محصول استراتژیک را برای افزایش امنیت غذایی به‌دست آورد، اما به‌دست آوردن و حفظ این دستاورد آن هم در شرایط تحریم چندان ساده نبود و هزینه زیادی بر دوش دولت گذاشت.

یکی از راهکارهای دولت برای حفظ این دستاورد تعیین قیمت مناسب برای خرید تضمینی محصول از کشاورزان بوده است. قیمت خرید تضمینی هر کیلوگرم گندم در نخستین سال به روی کار آمدن دولت گذشته در سال ۹۲، یک هزار و ۵۰ تومان تعیین شد و اکنون به ۵ هزار تومان رسیده است. در این سال‌ها میزان تولید گندم کشور به ۱۲ تا ۱۴ میلیون تن افزایش یافت و دولت توانست ذخایر استراتژیک کشور را تامین کند. به طور مثال سال زراعی ۹۸ - ۹۹ تولید گندم کشور از مرز ۱۲ میلیون تن گذشت و دولت هشت میلیون و ۲۲۵ هزارتن گندم را از کشاورزان در قالب خرید تضمینی تحویل و برای تامین ذخایراستراتژیک روانه انبارها کرد.

اما در سال ۱۴۰۰ بعد از سال‌ها کشور در تامین ذخایر استراتژیک گندم دچار چالش جدی شده است. بر خلاف آنچه پیش‌بینی می‌شد و به رغم اقدام دولت برای افزایش دوباره نرخ خرید تضمینی گندم در یکسال، میزان خرید تضمینی این محصول برای تامین ذخایر به کمی بیش از نصف سال گذشته رسیده است.

این اتفاق زنگ خطر از دست رفتن بخشی از امنیت غذایی کشور با عدم تامین ذخایر استراتژیک گندم را به صدا درآورده است.

کاهش ذخایر استراتژیک تنها در گندم نیست 

مرتضی سعادتی‌کیا در گفت‌وگو با اقتصاد آنلاین درباره آخرین وضعیت خرید تضمینی گندم و تامین ذخایر استراتژیک این محصول برای کشور، اظهار کرد: تا امروز کشاورزان ۴ میلیون ۵۳۳ هزار و ۷۶۳ تن گندم را در قالب خرید تضمینی تحویل مراکز دولتی داده‌اند.

وی با تاکید بر اینکه میزان گندم تحویلی به مراکز دولتی نسبت به سال گذشته کاهش چشمگیری داشته است، گفت: سال گذشته میزان گندم تحویلی به مراکز دولتی ۸ میلیون ۲۲۵ هزار تن بود، به عبارت دیگر امسال با کاهش ۴۵ درصدی ذخایر روبه رو هستیم که رقم قابل توجهی است.

سعادتی کیا تصریح کرد: هر چند تا پایان آذرماه کشاورزان می‌توانند برای تحویل محصول خود اقدام کنند، اما به نظر می‌رسد از نظر اجرایی به پایان فصل خرید رسیده‌ایم.

به گفت وی؛ میزان تحویل روزانه گندم به مراکز خرید دولتی به ۱۰۰ تا ۱۵۰ تن در روز رسیده است که رقم بسیار ناچیزی است.

سعادتی کیا ارزش گندمی که دولت در قالب خرید تضمینی از کشارزان تحویل گرفته است را ۲۲ هزار و ۸۷۲ میلیارد تومان اعلام کرد.

وی گفت: از این میزان ۲۲ هزار و ۸۷۰ میلیارد تومان آن به کشاورزان پرداخت شده است و می‌توان گفت پرداخت‌ها به روز بوده‌اند.

سعادتی کیا در پاسخ به چرایی کاهش چشمگیر تحویل گندم به مراکز خرید دولتی اظهار کرد: شاید مهم‌ترین دلیل این اتفاق خشکسالی باشد که در امسال اتفاق افتاد و تولید را تحت تاثیر قرار داد.

وی خاطر نشان کرد: از ۶ میلیون هکتار اراضی سطح زیر کشت گندم کشور ۴ میلیون هکتار آن دیم است به این معنی که تولید در آنها وابستگی مستقیم به بارندگی‌ها برای تامین آب مورد نیاز دارد.

سعادتی کیا کاهش چشمگیر تحویل گندم توسط کشاورزان در سالی که ۵۰ درصد کاهش بارندگی را تجربه می‌کند امری بدیهی دانست.

وی با بیان اینکه تاثیر خشکسالی تنها بر کاهش تحویل گندم اثر نداشته است، افزود: در سایر محصولات استراتژیک مانند دانه‌های روغنی نیز شاهد این اتفاق هستیم.

سعادتی کیا گفت: در تحویل دانه روغنی کلزا به مراکز دولتی کاهش ۵۲ درصدی و دانه روغنی گلرنگ کاهش ۱۲ درصدی در امسال داشته‌ایم.

خروج گندم از مسیر خرید دولتی

 اما علی قلی ایمانی، نایب رییس بنیاد ملی گندمکاران ایران، علاوه بر خشکسالی عامل دیگری را نیز در کاهش تحویل گندم به دولت موثر می‌داند.

وی در پاسخ به چرایی کاهش تولید قابل توجه تحویل گندم به مراکز دولتی، گفت: ما قبلا پیش‌بینی‌ کرده بودیم که تحویل گندم مراکز خرید دولتی برای تامین ذخایر استراتژیک کاهش خواهد داشت. 

وی داد: امسال عوامل متعددی وجود دارد که در تحویل گندم به مراکز خرید دولتی دخیل بودند.

ایمانی یکی از این عوامل تاثیرگذار را گرانی بذر عنوان کرد و افزود: با توجه به اینکه قیمت خرید هر کیلوگرم گندم از کشاورزان ۵ هزار تومان و قیمت بذر ۸ هزار تومان است، این تفاوت قیمت موجب می‌شود گندمکاران بخشی از تولید خود را به عنوان بذر نگه داشته و از تحویل آن به دولت خودداری کنند.

وی تصریح کرد: به این ترتیب بخشی از گندمی که قرار بود به مراکز دولتی تحول داده شود به عنون بذر از مسیر خارج شد.