بررسی چشم‌انداز توسعه ای اورهساز های بورسی
صنایع پتروشیمی یکی از زیرشاخه‌‌های گروه محصولات شیمیایی محسوب می‌شود که از ترکیب دو واژه پترول و شیمیایی ایجاد شده است.
به گزارش اقتصادآنلاین، رسول جاویدی و سپهر سعادت تحلیلگران بازار سهام در دنیای اقتصاد نوشتند؛ در فرآیند تولید صنایع پتروشیمی، تبدیل هیدروکربن‌‌های نفت خام یا گاز طبیعی به فرآورده‌‌های مختلف و متعدد شیمیایی صورت می‌گیرد.
فعالیت پتروشیمی در ایران، از سال ۱۳۲۴ و با بهرهبرداری از واحد تولید کود شیمیایی مجتمع پتروشیمی شیراز آغاز شد و متعاقب آن شرکت ملی صنایع پتروشیمی در سال ۱۳۴۳ با مالکیت دولت، تحت پوشش شرکت ملی نفت ایران تاسیس شد.
معرفی صنعت اوره
ماده اولیه تولید آمونیاک، گاز طبیعی یا گاز زغالسنگ است. چین از زغالسنگ و سایر کشورهای بزرگ از گاز طبیعی استفاده می‌کند. مهم‌ترین چالش صنعت آمونیاک، مسائل زیست‌محیطی است زیرا صنعت آمونیاک یک تولیدکننده قابل‌توجه CO2 است. اوره محبوب‌ترین شکل کود نیتروژن جامد به‌ویژه در مناطق در حال توسعه جهان است و به طور گسترده در بازارهای بین‌المللی خرید و فروش می‌شود. حدود ٨٠ تا ٨۵ درصد از تولید اوره به عنوان کود استفاده می‌شود.
همچنین از اوره در بخش‌‌های صنعتی برای ساخت رزین‌های اوره-فرمالدهید، ملامین، مایعات خروجی گازوئیل (DEF)، خوراک دام، ساخت چسب و رنگ، ترکیبات قالب‌سازی، کاغذ و منسوجات استفاده می‌شود. خاورمیانه با سهم بیش از ١٨ میلیون تنی (٣٢درصد) از کل ۵١ میلیون تن صادرات جهانی در سال ٢٠١٩، بزرگ‌ترین منطقه صادرکننده اوره در جهان است.
بازار جهانی اوره
بزرگ‌ترین تولیدکننده اوره در جهان، اول روسیه و بعد اندونزی است. یکی از تهدیدهایی که برای صنعت اوره ایران وجود دارد، راه‌‌اندازی طرحهای تولید اوره در هند است. قبل از تحریم‌‌ها بیشتر تولیدات اوره پتروشیمی پردیس به هند صادر می‌‌شد، اما با اعمال تحریم‌‌ها، صادرات ایران به سایر کشورها از جمله منطقه آمریکای جنوبی نیز انجام می‌شود (تا سال 2016 چین بزرگ‌ترین تولیدکننده بود اما به دلیل مسائل زیست محیطی سختگیرانه و استفاده از زغالسنگ برای تولید این محصول، میزان تولید این کشور به شدت کاهش یافته است). طبق پیش‌بینی‌‌های سازمان جهانی غذا، با رشد جمعیت تا سال ٢٠٢٢ رشد تقاضا برای اوره بیشتر از عرضه آن خواهد بود. اوره سهم بیش از ۵٠ درصدی از کودهای مصرفی در مصارف کشاورزی دارد. در زمان کشت محصولات با توجه به افزایش تقاضا برای اوره، قیمت اوره هم روند صعودی به خود می‌گیرد. در فرآیند تولید اوره، پتروشیمی‌‌ها گاز طبیعی و بعضا گاز ترش را دریافت کرده و در مرحله اول به آمونیاک تبدیل می‌کنند و بعد از آن آمونیاک به اوره تبدیل می‌شود. آمونیاک به دلیل مایع بودن و هزینه حمل بالا معمولا زیاد به فروش نمی‌رسد و به اوره تبدیل می‌شود.
شرکت‌های تولیدکننده اوره در ایران، در حال حاضر 6 شرکت پتروشیمی هستند که ۵ شرکت سهام‌‌شان در بازار سرمایه مورد معامله قرار می‌گیرد. پتروشیمی‌‌های پردیس، کرمانشاه، خراسان و شیراز که با ظرفیت کامل اوره تولید کرده و بورسی بوده و اوره لردگان (به زودی پتروشیمی لردگان نیز با افتتاح فاز۳ به جمع تولیدکنندگان اوره کشور اضافه می‌شود)، در بازار پایه معامله می‌شود. پتروشیمی رازی از دیگر تولیدکنندگان این محصول است که در بازار سرمایه معامله نمی‌شود. کل مقدار مصرف اوره داخل کشور 2/ 2میلیون تن است که از این مقدار 88 درصد اوره حمایتی است. شرکت‌های تولیدکننده اوره موظف به تامین نیاز داخلی و سپس صادرات آن هستند. باید یادآور شد با بهرهبرداری از سایر طرحهای پتروشیمی طی برنامه جهش سوم توسعه، پتروشیمی‌‌های فعال فعلی موظف به تامین بخش کمتری از نیاز داخلی خواهند بود و توانایی بیشتری برای صادرات خواهند داشت.
نحوه تولید اوره
به صورت کلی مواد اولیه تولید اوره به این شرح است: گاز طبیعی، آب، بخار و برق. رایج‌‌ترین روش تولید اوره، پروسه هابر است که در آن هیدروژن موجود در گاز طبیعی با نیتروژن هوا ترکیب و سپس به آمونیاک تبدیل می‌شود. برای تولید یک تن اوره، ۵۸۰ کیلوگرم آمونیاک نیاز است. عمده آمونیاک تولید شده در شرکت‌های تولیدکننده به اوره تبدیل می‌‌شوند. در برخی شرکت‌ها، بخشی از اوره تولیدی به کریستال ملامین تبدیل شده و با ارزش افزوده بالاتر به فروش میرسد.
بررسی شرکت‌های اورهساز
شپدیس: پتروشیمی پردیس بزرگ‌ترین تولیدکننده اوره داخل کشور بوده و دارای اسکله مخصوص است که حمل بار جهت صادرات را تسهیل می‌کند. ضمن اینکه موقعیت مکانی این شرکت نیز ار رقبای خود مناسب‌‌تر است.
شیراز: این شرکت قدیمی‌‌ترین مجتمع پتروشیمی کشور است. نکته مثبت این شرکت تسویه وام ارزی تا پایان سال‌جاری است.
کرماشا: پتروشیمی کرمانشاه طرح افزایش 100 درصدی ظرفیت را در برنامه‌های خود داشته که طبق اعلام شرکت تا انتهای سال‌جاری به بهرهبرداری آزمایشی میرسد. نکته قابل‌توجه آن، تامین مالی با استفاده از منابع داخلی شرکت است و وامی تا مقطع فعلی اخذ نشده است. همچنین نزدیکی به عراق و موقعیت مناسب صادراتی از دیگر نکات مثبت شرکت است.
خراسان: این پتروشیمی علاوه بر اوره، کریستال ملامین نیز تولید می‌کند که دارای ارزش افزوده و حاشیه سود بیشتر نسبت به اوره است. ضمن اینکه به دلیل موقعیت جغرافیایی، مقصد فروش صادراتی شرکت افغانستان بوده که از نظر مسافت و هزینه حمل نکته مثبتی برای شرکت است؛ اما با تحولات اخیر افغانستان شاید فروش صادراتی شرکت با کمی مشکل مواجه شود که با گذشت کمی زمان اثر آن مشخص خواهد شد. همچنین وجود خطوط ریلی برای حمل‌ونقل تا رسیدن به دریای عمان، از مزیت‌‌های دیگر این شرکت است.
