آزمون بزرگ دو وزیر کابینه در مواجهه با «بازارگاه» / آمارهای غلط چگونه تنظیم بازار را با مشکل مواجه می سازد؟
خطای راهبردی برخی وزارتخانه‌ها در ارایه اطلاعات و آمارها به مقامات ارشد تازه‌نفس دولت هشداری است که بسیاری از فعالان اقتصادی و واردکنندگان به تیم اقتصادی دولت و به خصوص معاون اول رئیس‌جمهور می‌دهند؛ چراکه تجزیه و تحلیل غلط باز هم می‌تواند اوضاع بازار را از آنچه که هست بدتر نماید.
به گزارش اقتصادآنلاین، معاون اول رییس‌جمهور می‌گوید که بازار و ذخایر کالاهای اساسی را در شرایط بدی تحویل گرفته است؛ ولی در مدت زمان کوتاهی که از عمر دولت گذشته، وضعیت را بهبود داده‌اند. این از جمله اولین اظهارنظرهای محمد مخبر بوده که نشان می‌دهد باید یک بار دیگر، وضعیت ذخایر کالاهای اساسی را رصد کرد و زیر نظر داشت.
وی به این نکته هم اشاره کرده بود که بخش عمده‌ای از کالاهای اساسی در بنادر وجود دارد که ترخیص و وارد کشور شده است و به همین دلیل است که او معتقد است که ذخیره کالاهای اساسی به وضعیت مطمئنی رسیده است؛ موضوعی که فعالان اقتصادی و واردکنندگان کالاهای اساسی آن را به گونه‌ای دیگر تفسیر می‌کنند.
تجربیات گذشته هم این را به خوبی نشان می‌دهد که یکی از دلایل اصلی بهم ریختگی بازار برخی کالاها در مقاطعی از سال، به نبود آمارهای دقیق و قابل اتکاء مرتبط با نیاز، تولید داخلی و میزان نیاز وارداتی برمی‌گردد؛ به نحوی که اگر آمار دقیقی از میزان تولید و مصرف در بازار وجود داشته باشد، از تفاضل آن می‌توان به میزان نیازی رسید که باید از منابع خارجی و از محل واردات به خصوص در عرصه کالاهای اساسی و نهاده‌های تولیدی مرتبط با آن، تامین گردد؛ موضوعی که همواره یکی از پاشنه آشیل‌های اصلی تنظیم بازار کالاهای اساسی بوده است.
یکی از اعضای ستاد تنظیم بازار در گفتگو با خبرنگار اقتصاد آنلاین در پاسخ به سوالی مبنی بر تداوم آشفتگی‌های قیمتی و تامینی به خصوص در اقلام پروتئینی و مرغ می‌گوید: وزارت جهاد کشاورزی در جلسه مشترک با مسئولان وزارت صمت اعلام کرده که مشکلی به لحاظ تامین نهاده‌های دامی به منظور تولید اقلام پروتئینی وجود ندارد؛ در حالیکه این نگرانی از آینده بازار وجود دارد.
بر این اساس خبرنگار اقتصاد آنلاین موضوع را از واردکنندگان نهاده‌های دامی پیگیری کرده، موضوعی که از زمان راه‌اندازی سامانه‌ای ناقص با عملکرد نه چندان درخشان، نام «بازارگاه» را بر سر زبان‌ها انداخته است. آنها می‌گویند که محموله‌های ذرت و سایر نهاده‌های دامی وارداتی، همچنان با مشکل تامین ارز مواجه هستند؛ اما پشت پرده این آمارهای موجود در بازارگاه هم به نوعی شنیدنی است.
واردکنندگان در گفتگو با خبرنگار اقتصاد آنلاین می‌گویند: وقتی که واردکنندگان برای دریافت ارز از بانک مرکزی و تائید پرونده‌های مرتبط با معرفی به وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی، مراجعه می‌کنند، این وزارتخانه پیش از معرفی می‌گوید که واردکننده ابتدا باید میزان واردات را در سامانه بازارگاه به ثبت برساند، در حالیکه تا زمانی که ارز دریافت نگردد، حمل کالا آغاز نمی‌شود؛ حال آنکه میزان ذرت وارداتی علیرغم ثبت در بازارگاه، هنوز وارد کشور نشده و ارزی هم به آن تخصیص داده نشده و اگر هم با پرونده آن از سوی وزارت جهاد کشاورزی به بانک مرکزی ارسال شود، در نوبت بانک مرکزی می‌ماند و گرفتاری‌های خاص خود را دارد.
آنها بر این باورند که آمارهای بازارگاه قابل اتکاء نیست و به دلیل عدم ورود نهاده‌های دامی، بسیاری از مرغداران جوجه‌ریزی را متوقف کرده و این یک نمونه برای بروز مشکل در ماههای آینده است؛ چراکه اکنون مشکل تامین جوجه یکروزه وجود دارد؛ در حالیکه وزارت جهاد کشاورزی بر مبنای آمارهای بازارگاه تامین نهاده‌ها را مکفی اعلام می‌کند.
نکته حائز اهمیت دیگر، سندی است که نشان می‌دهد در بازارهای جهانی برخی تحولات بر روی معاملات نهاده‌های دامی در جریان است؛ اگرچه موضوع حکایت از آن دارد که تمام کشورهای دنیا جریان واردات و صادرات را به صورت روان صورت داده و حتی اگر کمبودی برای یک کالایی وجود دارد، اجازه واردات آن داده می‌شود و در سوی دیگر جاده تجارت، همان کالا را بر اساس تعهدات ارایه شده تجار به بازارهای بین‌المللی، صادر می‌نمایند.
نمونه آن هم کشور برزیل است که اگرچه به عنوان بزرگترین صادرکننده و قطب صادرات ذرت، به شمار می‌رود، اما امسال مجبور است که از آرژانتین، ذرت وارد کند؛ در حالیکه روند صادرات آن دچار هیچ وقفه‌ای نشده و صادرات پیوسته در حال انجام است.
بنابراین این آزمون سخت پیش روی مقامات ارشد تصمیم‌گیرنده در حوزه تنظیم بازار وجود دارد که یکبار برای همیشه روند فعالیت و کارکرد سامانه بازارگاه را اصلاح کرده و تلاش نمایند تا آمارهای دقیقی از میزان تولید و نیاز کشور به واردات را برآورد نموده و بر اساس آن، تصمیم‌گیری نمایند؛ تا با ردیگر کشور در ماههای پیش رو و آغازین کار دولت جدید، دچار سردرگمی و بهم ریختگی در بازار کالاهای اساسی و اقلام پروتئینی نگردد.
به خصوص اینکه آمارهای حکایت از آن دارد که وضعیت فعلی موجودی کالاهای اساسی در داخل کشور، اسکله‌ها و منتظر در بندرگاهها مناسب نیست. آنگونه که برخی منابع خبری اعلام می‌کنند، مجموع موجودی کالاهای اساسی در هفدهم مردادماه شامل گندم، ذرت، جو، سویا، برنج، شکر، روغن خام و دانه‌های روغنی حدود 4.5 میلیون تن است و در کنار آن، 6.3 میلیون تن کالا هم در پای اسکله و بندرگاهها هستند، در حالیکه در سوم شهریورماه که معاون اول رییس جمهور مصاحبه مرتبط با وضعیت موجودی کالاهای اساسی را انجام داده، منابع مطلع خبر از وجود 4.5 میلیون تن کالای اساسی به همراه بالغ بر 2.1 میلیون تن در بندرگاهها و اسکله ها می دهند.
