افزایش دامنه نوسان بورس مقطعی نباشد
«طبق مصوبه شورای‌عالی بورس، بورس یک مسیری را پیش می‌برد که هر ماه نیم‌درصد به دامنه نوسان اضافه شود و در نهایت به مرحله‌ای برسیم که انگار دامنه نوسان وجود ندارد»؛ این خبر را اول هفته محمدعلی دهقان‌دهنوی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از دنیای اقتصاد؛ پیش از این نیز سیاستگذاران بورسی از برداشته‌شدن دامنه نوسان سخن گفته بودند اما آنچه در عمل اجرا شده بود افزایش محدود آن یا اجرای دامنه نوسان نامتقارن بود که مخالفان زیادی داشت و نتیجه آن‌هم آن‌طور که انتظار می‌رفت، نشد. دهقان‌دهنوی همچنین گفت به دنبال انجام طرحی پژوهشی هستند تا به یک مدل خوب برای تعریف دامنه نوسان در ایران برسند.
حالا سعید اسلامی‌بیدگلی، عضو شورای‌عالی بورس درخصوص چگونگی فرآیند اجرایی و زمان دقیق افزایش پله‌ای دامنه نوسان می‌گوید؛ «تصمیم‌گیری درخصوص دامنه نوسان به‌طور کلی با سازمان بورس و اوراق بهادار است. شورای‌عالی بورس با شرط افزایش دامنه نوسان، سازوکار را در اختیار سازمان بورس و اوراق بهادار قرار داده است و از جزئیات آن بی‌اطلاع است.»
موضوعی که اواخر سال گذشته مطرح شد و بر اساس آن شورای‌عالی بورس در راستای تغییر دامنه نوسان، سه سیاست کلی را تبیین و تصویب کرد. نخست افزایش دامنه نوسان مورد تاکید شورا قرار گرفت؛ دوم این افزایش به شکل تدریجی همراه با اطلاع‌رسانی کامل و آمادگی بازار انجام میشود و همچنین مقرر شد که همراه با سیاست افزایش دامنه نوسان فرهنگ‌سازی و ترویج روش‌های سهامداری غیر‌مستقیم نیز انجام شود.
با این حال هنوز جزئیات بیشتری از چگونگی افزایش دامنه نوسان مطرح نشده و معلوم نیست نیم درصد مطرح شده از سوی رئیس سازمان به صورت متقارن و به هر دو طرف مثبت و منفی (هر سمت نیم‌درصد) اضافه خواهد شد یا مجموع حد نوسان از ۱۰ درصد کنونی به ۵/ ۱۰درصد افزایش خواهد یافت. درخصوص آغاز این پروسه نیز هنوز اطلاعاتی در دسترس نیست. کارشناسان و فعالان بازار سرمایه منتقدان جدی تغییرات مکرر دامنه نوسان هستند و به دو گروه موافقان و مخالفان برداشته‌شدن دامنه نوسان تقسیم می‌شوند. گرچه تعداد مخالفان کمتر از موافقان است اما این گروه معتقدند بازار سرمایه ایران بازاری یک‌طرفه و غیر‌قابل‌مقایسه با بازارهای جهانی است که دامنه نوسان نداشته باشد. در مقابل موافقان برداشته‌شدن دامنه نوسان تاکید دارند با از بین رفتن این محدودیت بازار روند تعادلی به خود می‌گیرد و صف‌های خرید و فروش که اکنون آفت بازار شده است، برچیده میشود.
افزایش دامنه نوسان مقطعی نباشد
حمیدرضا فاروقی جزو آن دسته از کارشناسانی است که موافق بازشدن دامنه نوسان است اما تاکید دارد «اگر این تصمیم نهایی شده باید تا انتها اجرا شود و در میان کار سیاستگذاران پشیمان نشوند و شرایط قبلی را به بازار برنگردانند.» او درباره تصمیم جدید شورای‌عالی بورس مبنی بر بازشدن نیم درصدی دامنه نوسان در هر ماه می‌گوید: «این حق قانونی نهاد ناظر است که درباره زیرساخت‌های بازار تصمیم‌گیری کند؛ مانند قوانین و مقررات و تدوین آیین‌نامه. اما اولین سوالی که در این مقطع ممکن است به ذهن سرمایه‌گذار خطور کند این است که چندوقت پیش دامنه نوسان کاهش پیدا کرد و نکند این تصمیم هم مقطعی باشد!»
او در دفاع از این تصمیم تاکید می‌کند: وقتی دامنه نوسان بازتر شود سهم‌ها زودتر به تعادل میرسند و دامنه نوسان باز کمک می‌کند که سهم‌ها سریع‌تر و راحـت‌تر به ارزش ذاتی خود رسیده و معامله شوند. فاروقی بعد از بیان این نکته یادآور میشود: اما نکته مهم این است که سرمایه‌گذاران در مقطع اخیر بارها شاهد تغییر مکرر محدوده دامنه نوسان بودند و ممکن است این‌گونه تصور کنند که اگر شرایط بازار رو به پایین برود دوباره نهاد ناظر دامنه نوسان را تغییر می‌دهد.
این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه «تغییر مکرر دامنه نوسان به اعتماد سرمایه‌گذاران لطمه می‌زند» می‌افزاید: اگر سیاستگذار بورسی با انجام کار کارشناسی برای برداشتن دامنه نوسان به یک جمع‌بندی رسیده باید همان را اجرا کند و تا آخر هم پیش برود؛ یعنی این‌طور نباشد که این تصمیم برای این مقطع بازار درنظر گرفته شده باشد که الان که شرایط بازار رو به بالاست چنین مقرراتی را اجرا کنیم و مواقعی که رو به پایین است، قوانین را تغییر دهیم! بنابراین چیزی که برای سرمایه‌گذار اهمیت دارد ثبات است. از این‌رو اگر سازمان بورس به این جمع‌بندی رسیده که باید دامنه نوسان را تغییر دهد و آن را بالا ببرد پای آن بایستد، نه اینکه با تغییر شرایط بازار تصمیمش را عوض کند.
رویکرد تحلیلی جایگزین رویکرد هیجانی
فاروقی با یادآوری این نکته که «شرایط بازار یا رو به بالاست یارو به پایین، اما قوانین و مقررات باید فرای شرایط بازار تدوین و اجرا شوند» در توضیح اثرات مثبت بازشدن دامنه نوسان می‌گوید: بازشدن دامنه نوسان برای بازار سرمایه خوب است چون سهم‌ها راحت‌تر به تعادل میرسند. الان یکی از آفت‌های بازار سهام صف خرید و فروش است که سهم‌ها قفل می‌شوند و دیر به قیمت ذاتی و تعادلی میرسند. افزایش دامنه نوسان به حل این معضل کمک می‌کند. علاوه بر این بازشدن دامنه نوسان فضا را برای تحلیل باز‌می‌کند چون وقتی دامنه نوسان باشد سرمایه‌گذار به صرف اینکه سهمی صف است آن را معامله نمی‌کند و رویکرد تحلیلی جای رویکرد هیجانی را می‌گیرد. البته ممکن است برداشته شدن دامنه نوسان در مراحل اولیه فضایی هیجانی بر بازار و سرمایه‌گذاران حاکم کند چراکه به صف خرید و فروش عادت کرده‌اند اما این اتفاق کوتاه‌مدت است و برداشته شدن دامنه نوسان در میان‌‌مدت و بلندمدت هیجان را دور می‌کند و بازار را به تعادل می‌رساند.
او در همین حال منتقد زمان اجرا شدن این تصمیم است و در توضیح نیز می‌گوید: شاید اکنون بازار بیشتر به ثبات نیاز دارد تا تغییر مکرر قوانین و مقررات. بازار از تغییر مکرر قوانین در مقطع اخیر ضربه‌های بزرگی خورده است. بهتر بود سازمان اجازه می‌داد ثبات بازار برقرار شود و سپس دامنه نوسان را باز کند. الان وضعیتی در بازار حاکم است که اعتماد سرمایه‌گذاران کم شده و این نگرانی وجود دارد که افزایش دامنه نوسان مقطعی باشد و دوباره به حالت قبلی بازگردد، بنابراین بهتر بود به بازار فرصت می‌دادیم که با این شرایط خودش را وقف دهد و سپس با کار کارشناسی شده این تصمیم را اجرایی کنیم.
ابهامات برداشته‌شدن نیم‌درصدی دامنه نوسان در هر ماه
این کارشناس بازار سرمایه همچنین معتقد است خبری که رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار مبنی بر برداشته شدن نیم‌درصدی دامنه نوسان در هر ماه داده، ابهام دارد. فاروقی در توضیح این ابهام می‌گوید: «آقای دهقان توضیح نداده‌‌اند که این نیم درصد در هر ماه تا کی ادامه دارد و انتهای آن کجاست؟ یعنی معلوم نیست دامنه نوسان تا کجا باز شود و کی متوقف میشود.
مساله دیگری که وجود دارد این است که نیم درصدی که از آن صحبت میشود مبنا و معیارش چیست؟ سازمان باید در این‌باره توضیح قانع‌کننده بدهد، یا باید به این سوال پاسخ دهند که چرا دامنه نوسان را به یکباره بر‌نمی‌دارند و قرار است هر ماه نیم‌درصد برداشته شود؟ این سوال‌ها وجود دارد و این مساله تصمیم را مبهم می‌کند و این نگرانی را ایجاد می‌کند که شاید برای این تصمیم کار کارشناسی لازم انجام نشده است، بنابراین بهتر است سازمان بورس توضیحات کامل‌تری ارائه کند.
