حمله به سوریه نخستین تقابل بایدن و کنگره
دستور جو بایدن برای انجام حملات هوایی اخیر در سوریه باز هم بحث اختیارات جنگی رییس‌جمهوری آمریکا را در میان رسانه‌ها و سیاست‌مداران مطرح کرده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، چندی پیش بود که تعدادی از نمایندگان دموکرات و جمهوری‌خواه خواستار اقدام کنگره برای بازپس‌گیری اختیارات جنگی رییس‌جمهوری آمریکا شدند که در پی حملات 11 سپتامبر 2001 در نظر گرفته شده بود. در سال‌های گذشته مقاومت باراک اوباما و دونالد ترامپ، رؤسای جمهوری پیشین ایالات متحده مانع از بازگرداندن این اختیارات به کنگره شد و در مقاطعی هم وزارت دفاع آمریکا مانع این اقدام بود.
اما حمله پنجشنبه ایالات متحده به مواضع شبه‌نظامیان مورد حمایت دولت ایران در شرق سوریه که نخستین اقدام نظامی مهم ریاست‌جمهوری بایدن محسوب می‌شود و ظاهرا بدون اطلاع کنگره و متحدان برجسته دموکرات جو بایدن انجام شده، نارضایتی آنها را در پی داشته است. به فاصله کمی پس از انجام این حمله و بیانیه سنتکام (فرماندهی مرکزی آمریکا) قانون‌گذاران ارشد دموکرات فشار بر کاخ سفید را برای ارائه توجیهات قانونی انجام چنین حمله‌ای بدون کسب نظر از کنگره آغاز کردند و سؤالات در مورد اختیارات جنگی رییس‌جمهوری که در دوره ترامپ یکی از موارد اختلافات کاخ سفید و کنگره بود، دوباره مطرح شد.
«برنی سندرز» سناتور مستقل و چپ‌گرای ایالت ورمونت در بیانیه‌ای گفت: «بسیار نگرانم که حمله اخیر نیروهای آمریکایی در سوریه کشور ما را به جای پایان‌دادن به جنگ‌های ابدی به ادامه این جنگ‌ها سوق دهد. این همان مسیری است که ما تقریبا دو دهه در آن حضور داشتیم و هزینه‌های هنگفت آن را تجربه کردیم. مدت‌هاست که دولت‌های دموکرات و جمهوری‌خواه از هر روش و بهانه‌ای برای ادامه مداخلات نظامی در خاورمیانه و سایر مناطق استفاده می‌کنند. این‌گونه اقدامات باید پایان یابد». واکنش بایدن به فشارهای مجدد کنگره بر سر اختیارات جنگی رییس‌جمهوری، از یک طرف می‌تواند نحوه مدیریت روابط کاخ سفید با کنگره را در دولت جدید آمریکا نشان دهد و از طرف دیگر میزان تأثیرگذاری چپ‌گرایان حزب دموکرات بر سیاست خارجی دولت بایدن را نمایان می‌کند.
«تیم کین» و «کریس مورفی» سناتورهای دموکرات در بیانیه‌هایی انجام این حمله بدون مشورت با کنگره را زیر سؤال بردند. کین از دولت بایدن خواست تا «به سرعت و به طور کامل درمورد این موضوع به کنگره توضیح دهد». «جن ساکی» سخنگوی کاخ سفید با تأیید ضمنی عدم اطلاع کنگره از انجام این حمله، می‌گوید بایدن روز جمعه رهبران کنگره را در جریان این اقدام قرار داد و پس از آن هم جلسات توجیهی با تعدادی از نمایندگان کنگره داشت. به گفته ساکی «در روزهای آینده هم جلسه توجیهی کامل برای ارائه اطلاعات طبقه‌بندی‌شده با کنگره برگزار خواهد شد».
در دوره چهارساله ریاست‌جمهوری ترامپ، تلاش‌های مکرر یک گروه شامل نمایندگان دو حزب برای بازپس‌گیری اختیارات رییس‌جمهور در انجام عملیات نظامی بدون تأیید کنگره بی‌نتیجه ماند. تنش‌ها و درگیری‌های سیاسی در واشنگتن ناشی از مباحث مربوط به اختیارات قانون اساسی و نیز تفاوت دیدگاه اساسی میان کنگره و کاخ سفید در دوره ترامپ در مورد میزان مشارکت ایالات متحده در چالش‌ها و بحران‌های خاورمیانه مانع از لغو این اختیارات شد. «جان کربی» سخنگوی پنتاگون روز جمعه و پس از این حمله، به خبرنگاران گفت که ماده دوم قانون اساسی ایالات متحده به بایدن «نه‌تنها اختیار بلکه مسئولیت و وظیفه» انجام این دست از حملات هوایی را داده است. پنتاگون اعلام کرد که از دو هواپیمای اف-15 در این حملات استفاده کرده که باعث انهدام کامل 9 تأسیسات مورد استفاده شبه‌نظامیان مورد حمایت دولت ایران در مرز بین سوریه و عراق شده و به دو پایگاه دیگر هم به حدی آسیب رسانده که آنها را غیر قابل استفاده کرده است. سندرز، مورفی و کین از اقدامات دو حزب برای لغو اختیارات گسترده جنگی ریاست‌جمهوری آمریکا که حدود دو دهه قبل و پس از حملات تروریستی 11 سپتامبر 2001 و قبل از حمله آمریکا به عراق در سال 2003 به جورج بوش پسر اعطا شد، حمایت کرده‌اند. کین حتی در سال 2018 از حمایت یکی از فرستادگان ارشد ترامپ در خاورمیانه در مورد ایرادات حقوقی تصمیم ترامپ برای صدور دستور حمله موشکی به سوریه در سال اول ریاست‌جمهوری‌اش، برخوردار بود اما اراده‌ای جدی برای آن وجود نداشت. اکنون اما با ورود بایدن به کاخ سفید، برخی از منتقدان ترامپ می‌خواهند همان روش را در برابر رییس‌جمهور جدید آمریکا پیاده کنند.
سناتور کریس مورفی می‌گوید: «من اساسا به تصمیم‌گیری بایدن در حوزه امنیت ملی اعتماد دارم و همچنین می‌دانم که اختیارات جنگی که کنگره به رییس‌جمهور اعطا کرده تا چه اندازه دست او را باز می‌گذارد. اما کنگره باید با این دولت هم با همان استانداردی که در برابر دولت‌های قبلی در پیش گرفت، رفتار کند. بنابراین اقدامات نظامی به‌ویژه در داخل کشورهایی مانند سوریه که کنگره صریحا اجازه هیچ‌گونه اقدام نظامی آمریکا را نداده است، نیازمند توجیهات قانونی واضح و روشنی است». حقوق‌دان‌ها می‌گویند رویکرد ترامپ در برابر قدرت‌های جنگی سؤالات و تردید‌های زیادی را برای دولت بایدن بر جا گذاشته تا با اختیارات جنگی ریاست‌جمهوری که در ماده 2 قانون اساسی به آن اشاره شده است، مقابله کند. «تس بریجمن» مشاور حقوقی سابق شورای امنیت ملی دولت اوباما به فارن‌پالیسی می‌گوید: «تصویر قدرت جنگی دوره ریاست‌جمهوری ترامپ و همچنین نحوه گزارش‌دادن دولت او به کنگره نشان می‌دهد که رییس‌جمهور آمریکا با استفاده از اختیاراتی که کنگره برای شرایط اضطراری به او اعطا کرده، قدرت نظامی تقریبا غیر قابل مهاری پیدا می‌کند و در گزارش‌های خود به کنگره هم می‌تواند بسیاری از نکات مهم و کلیدی را پنهان کند».
در این میان برخی از منتقدان جمهوری‌خواه بایدن که به‌شدت با تلاش رییس‌جمهور آمریکا برای آغاز مذاکرات دیپلماتیک با ایران مخالفت می‌کنند، حملات هوایی را به‌عنوان پاسخی ضروری در برابر اقدامات تحریک‌آمیز ایران مورد ستایش قرار دادند. «جیمز ریش» سناتور جمهوری‌خواه و عالی‌ترین عضو جمهوری‌خواه کمیته روابط خارجی سنا می‌گوید: «پس از چندین حمله بی‌پاسخ علیه منافع ایالات متحده، من از تصمیم دولت بایدن برای انجام حملات هوایی علیه شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران که در شرق سوریه فعالیت می‌کنند استقبال می‌کنم. ما نباید به دولت ایران اجازه دهیم که در پشت شبه‌نظامیان تحت حمایت خود که تهدیدهای مهمی برای منافع امنیت ملی ایالات متحده به شمار می‌آیند، پنهان شود». در همین حال جمهوری‌خواهانی هم بودند که این حمله را زیر سؤال بردند. «رند پاول» سناتور جمهوری‌خواه کنتاکی و از حامیان سرسخت ترامپ روز جمعه در توییتی نوشت: «من دخالت آمریکا در جنگ داخلی سوریه را محکوم می‌کنم. من همچنین حمله به یک کشور مستقل اما بدون اقتدار را محکوم می‌کنم».
برخی تحلیلگران انتظار دارند که حتی در صورت موافقت تهران با ازسرگیری مذاکره با اروپا و آمریکا برای مهار برنامه هسته‌ای خود، حملات این نیروهای نیابتی علیه منافع آمریکا ادامه خواهد یافت.
«کرستن فونتن روز» تحلیلگر شورای آتلانتیک و مقام سابق شورای امنیت کاخ سفید در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ می‌گوید: «تیم بایدن در حال آموختن این واقعیت است که هدیه‌کردن یک شاخه زیتون به ایران نه تأثیری بر خواسته ایران برای تحت فشار قراردادن ایالات متحده در منطقه می‌گذارد و نه در روش‌های اجرای چنین خواسته‌ای تغییر ایجاد می‌کند».
