صنعت نفت جهان خسارت کرونا را جبران می‌کند؟
این روزها شرکت‌های بزرگ نفت و گاز در دو سوی اقیانوس اطلس از آمریکا گرفته تا اروپا در حال ارائه عملکرد خود برای سال گذشته هستند. اما اثری از سود در این کارنامه‌ها یافت نمی‌شود و همه چیز درباره میزان ضرر است.
شرکت‌هایی که تا این حد از پاندمی و عواقبش ضربه دیده‌اند و حتی پیش از آن هم عملکرد بسیار ضعیفی در بازار سهام نشان داده‌اند، چشم‌انداز چندان روشنی نمی‌بینند و هشدار داده‌اند روند ریکاوری نامطمئن است و به توزیع واکسن، موثر بودن آن و پایبندی اوپک بستگی دارد. در این میان، کارشناسان درباره آینده غول‌های نفتی و زمانی که برای تطبیق خود با شرایط جدید متاثر از رونق یافتن انرژی‌های تجدیدپذیر دارند، نظرات متفاوتی دارند. برخی می‌گویند همین حالا هم این شرکت‌ها صرفا در حال خرید وقت هستند تا بتوانند دوام بیاورند و برخی گذار انرژی به تجدیدپذیرها را امری می‌دانند که یک شبه رخ نمی‌دهد.
سال سیاه غول‌ها
شرکت‌های بزرگ بین‌المللی در حال ارائه گزارش‌های سالانه خود هستند که حکایت از بدترین عملکرد در چند دهه اخیر دارد. این شرکت‌ها هشدار می‌دهند سال ۲۰۲۱ نیز با وجود ادامه همه‌گیری کووید-۱۹ می‌تواند کسب‌وکارشان را با چالش رو‌به‌رو کند. به گزارش وال استریت ژورنال، اکسون موبیل سال ۲۰۲۰ را با ۲۲ میلیارد دلار زیان به پایان رساند و برای اولین بار در هر چهار فصل رشدی ثبت نکرد. شورون نیز در همین کشور یعنی آمریکا ۵/ ۵ میلیارد دلار خسارت در این مدت داشته است. در اروپا هم بی‌پی سه‌شنبه اعلام کرد ۱/ ۱۸ میلیارد دلار در سال قبل ضرر کرده است. نکته مثبت برای اکسون اما این بوده که اگر تقلیل دارایی ۱۹ میلیارد دلاری‌اش را در نظر نگیریم، در فصل آخر ۲۰۲۰، ۱۱۰ میلیون دلار که مبلغ زیادی هم برای شرکتی با این اندازه نیست، سوددهی ثبت کرده است. بی پی نیز در فصل چهارم سال ۸۲۵ میلیون دلار سود داده که نسبت به ضرر ۴ میلیون دلاری فصل قبل عملکرد امیدوارکننده‌ای به حساب می‌آید. با این حال، این شرکت سه‌شنبه گفت که محدودیت‌های ویروسی همچنان در اوایل سال جاری تقاضا را تحت تاثیر قرار خواهد داد و پاندمی ممکن است اثری پایدار بر اقتصاد جهانی بگذارد و تقاضا برای انرژی برای دوره‌ای طولانی ضعیف باقی بماند. هرچند، برنارد لونی مدیرعامل بی پی انتظار دارد تقاضا در سال ۲۰۲۱ به ثبات برسد. لونی اما می‌گوید سرعت و درجه ریکاوری نامطمئن است. به گفته او، این موضوع به توزیع واکسن کرونا، میزان موثر بودن آن و همچنین پایبندی اعضای اوپک به توافق کاهش تولید بستگی خواهد داشت. رئیس بی‌پی اظهار کرد که بر خلاف برخی از هم قطارانش، این شرکت قصد ادغام با دیگر شرکت‌ها را ندارد و روی استراتژی تولید انرژی با کربن پایین متمرکز شده است. پس از انتشار گزارش سالانه بی پی، سهام این شرکت در لندن ۱/ ۳ درصد افت کرد چراکه نتایج این گزارش پایین تر از انتظار بود.
در روزهای گذشته خبری منتشر شده که دو شرکت نفتی آمریکایی اکسون و شورون در سال گذشته برای ادغام مذاکراتی داشته‌اند اما به نتیجه نرسیده است.
دیگر شرکت‌های نفتی هم از روند سبز شدن کسب‌و‌کارها و همین‌طور پاندمی کرونا فشار مداومی حس می‌کنند. رویال‌داچ شل سه‌شنبه اعلام کرد قصد دارد تقلیل دارایی (write-down) بزرگی را به انجام برساند. پاندمی پیش از این منجر به انجام اصلاحات بزرگ در میزان دارایی‌های نفت و گاز شد چراکه شرکت‌ها نسبت به استخراج منابع هیدروکربنی در پروژه‌های پرهزینه و با وجود قیمت‌های پایین نفت بدبین شده‌اند.
تجدید ارزیابی ۱۹ میلیارد دلاری اکسون که بیشتر به دارایی‌های گاز شیل مربوط می‌شود در زمره بزرگ‌ترین‌ها در این صنعت قرار می‌گیرد. اکسون برنامه هزینه ۲۵ میلیارد دلاری سالانه تا ۲۰۲۵ را در دستور کار دارد اما حالا می‌گوید اگر قیمت نفت برنت به زیر ۴۵ دلار بر بشکه سقوط کند، ممکن است هزینه‌های خود را کاهش دهد. این شرکت گفته با احتساب برنت ۵۰ دلاری می‌تواند از پس پرداخت سود سهامش در سال جاری که ارزشی برابر ۱۵ میلیارد دلار دارد، برآید. برنت دیروز (چهارشنبه) در نزدیکی ۵۸ دلار در هر بشکه معامله می‌شد.
خطرات پیرامون صنعت نفت
هجوم خبرهای منفی در سال گذشته رئیس آژانس بین‌المللی انرژی را بر آن داشت که پیشنهاد بدهد ممکن است این سال بدترین سال تاریخ برای بازار نفت باشد. در حالی که شرکت‌های بزرگ نفتی در تلاشند سهامداران را متقاعد کنند دوره سوددهی در ماه‌های آینده بازخواهد گشت، کارشناسان انرژی به دو گروه مجزا درباره سرعت گذار انرژی و فاصله گرفتن از سوخت‌های فسیلی تقسیم شده‌اند. کارول مافت، مدیرعامل مرکز غیرانتفاعی حقوق بین‌المللی محیط زیست در یک گفت‌وگوی تلفنی با سی‌ان‌بی‌سی گفت: «این صنعتی است که با نااطمینانی فزاینده مواجه است. عدم قطعیت‌های مرتبط با بیماری کرونا احتمالا حداقل تا نیمه اول سال جاری و با ادامه روند واکسیناسیون بدون وقفه ادامه خواهد یافت، اما عدم قطعیت‌های ناشی از قطع ارتباط طولانی مدت بین این مدل تجاری و واقعیت‌های اقلیمی، صرفا در حال رشد هستند و قرار نیست فروکش کنند.» آخرین عقب‌نشینی صنعت نفت و گاز وقتی اتفاق افتاد که آژانس رتبه‌بندی اس‌اند‌پی گلوبال که یکی از اثرگذارترین شرکت‌های رتبه‌بندی به شمار می‌آید، هفته گذشته هشدار داد ممکن است رتبه اعتباری برخی شرکت‌های بزرگ نفت از جمله اکسون موبیل، شل و توتال را به دلیل ریسک بالا و تغییرات اقلیمی کاهش دهد. این موسسه گفته معتقد است که عواملی چون گذار انرژی، نوسان قیمتی و سوددهی ضعیف در حال افزایش ریسک تولیدکنندگان نفت و گاز است. این صنعت فشار روزافزونی از جانب سیاست‌گذاران سراسر دنیا حس می‌کند که آخرین آنها جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا بود که تغییرات اقلیمی را در راس اولویت‌هایش قرار داد.
مافت ادامه داد: «پیک تقاضای نفت در سال ۲۰۱۹ اتفاق افتاد؟ خیلی محتمل است. اما حتی اگر ثابت شود که پیک تقاضا در آن سال رخ نداده، این صنعتی است که واقعا در حال کار در وقتی است که به عاریت گرفته.» او تاکید کرد: به همین جهت است که دست کم برخی از غول‌های نفتی شروع به درک این موضوع کرده‌اند که نیازمند کار بسیار بیشتر در حوزه‌هایی ورای نفت هستند.
او می‌گوید شل و تا اندازه‌ای بی پی به دنبال استراتژی هستند که کمتر به نفت و گاز وابسته است اما اکسون مدل کسب‌و‌کاری را اتخاذ کرده که انعطاف‌پذیری کمتری دارد. مافت اظهار کرد: «می‌پرسید کدام شرکت‌ها احتمالا دوام بیاورند؟ فکر می‌کنم پاسخ واضح است.»
با این وجود همه نگاه‌ها تا این اندازه نسبت به نفتی‌ها بدبینانه نیست. دَن یرگین، تاریخ‌شناس انرژی ایالات‌متحده در جلسه سالانه شرکت بیکر هیوز از طریق ویدئو کنفرانس شرکت کرد و گفت: «من فکر می‌کنم ما هنوز در غبار کووید-۱۹ قرار داریم و اینکه چه اتفاقی خواهد افتاد هنوز مشخص نیست.» دیدگاه یرگین با پیش‌بینی‌های موسسات مهم مانند اوپک و آژانس بین‌المللی انرژی همسو است که در آخرین گزارش خود گفتند سال ۲۰۲۱ زیر سایه ترس‌ها از پاندمی قرار خواهد داشت.
او همچنین گفت انتظار دارد تولید ناخالص داخلی در جهان در پایان فصل سوم سال ۲۰۲۱ با یک جهش به سطح سال ۲۰۱۹ بازگردد و تقاضا برای سوخت هم در سال ۲۰۲۲ به سطح پیشاکرونایی برسد. یرگین درباره سرعت گذار انرژی به تجدیدپذیرها نکته مهمی مطرح می‌کند: «واضح است که جهان به سمت کربن کمتر پیش می‌رود اما من فکر می‌کنم مقیاس آن به خوبی درک نشده است. در سال ۲۰۱۹ اقتصاد جهان حجمی بین ۸۷ تا ۸۸ تریلیون دلار داشت که ۸۰ درصد انرژی‌اش را از سوخت‌های فسیلی تامین می‌کرد. این یک‌شبه تغییر نمی‌کند.»
او همچنین گفت با وجود اینکه معانی متفاوتی برای مهار و ذخیره کربن وجود دارد اما آن به شکلی باید بخشی از روند گذار انرژی باشد اما برخی صرفا آن را رد می‌کنند. به باور یرگین، بدون مهار و ذخیره کربن، دنیا به اهداف زیست محیطی خود نخواهد رسید. او می‌گوید گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر رخ می‌دهد اما زمانبر است و نفت و گاز تا مدت‌ها بخش مهمی از آن خواهند بود.
