فرایند بررسی لایحه بودجه در مجلس چگونه است؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایرنا، لایحه بودجه کل کشور برنامه مالی دولت است و برای یک سال مالی توسط سازمان برنامه و بودجه تدوین می‌شود، لایحه بودجه پس از تصویب در هیات وزیران به مجلس ارائه و پس از تصویب و تأیید شورای نگهبان از مجلس به رئیس‌جمهور ابلاغ می‌شود.

طبق قانون محاسبات عمومی «این بودجه حاوی پیش‌بینی درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار و برآورد هزینه‌ها برای انجام عملیاتی که منجر به نیل سیاستها و هدفهای قانونی می‌شود» است.

لایحه بودجه  ۱۲ آذر به مجلس تقدیم می شود

«سیدحمید پورمحمدی» معاون رئیس سازمان برنامه و بودجه هفته گذشته از ارائه لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ به مجلس در موعد مقرر خبر داد و گفت: ما  این لایحه را به دولت دادیم و دولت نیز  نامه ای به تمامی وزرا زده تا طی ۵ روز نظر خود را درباره لایحه ارائه دهند.

معاون رییس سازمان برنامه و بودجه یادآور شد: دولت طی ۵ روز جلساتی را صبح، بعدازظهر و شب برای تصویب لایحه برگزار خواهد کرد و ما ۱۲ آذرماه لایحه را تقدیم مجلس خواهیم کرد.

روند بررسی بودجه در مجلس

ماده ۱۸۶ آئین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی در خصوص تصویب بودجه سالانه کل کشور توسط نمایندگان تصریح می‌کند: "دولت موظف است لایحه بودجه سالانه کل کشور را حداکثر تا ۱۵ آذر ماه هر سال به مجلس تسلیم نماید.

بر این اساس،  در گام اول، نمایندگان مجلس از زمان چاپ و توزیع لایحه بودجه سالانه کل کشور و پیوست‌های آن تا مدت ۱۵ روز می‌توانند لایحه را بررسی و پیشنهادات خود را به کمیسیون‌های تخصصی مجلس تقدیم کنند. در گام دوم کمیسیون‌های تخصصی موظفند حداکثر تا ۱۵ روز گزارش خود را به کمیسیون تلفیق ارائه کنند.  

 کمیسیون‌ تلفیق بودجه معمولا متشکل از ۹ نفر از اعضای کمیسیون برنامه و بودجه و ۳ نفر از اعضای هر یک از کمیسیون‌های تخصصی دیگر است. این کمیسیون موظف است حداکثر ظرف ۱۵ روز پس از پایان مهلت گزارش کمیسیون‌های تخصصی، ضمن رسیدگی به گزارش کمیسیون‌های تخصصی، گزارش نهایی خود را تنظیم و به مجلس شورای اسلامی تقدیم کند. البته کمیسیون تلفیق این اختیار را دارد که با موافقت هیئت رئیسه مجلس مهلت تقدیم گزارش نهایی خود را تا ۱۵ روز تمدید کند.

پس از طی مراحل فوق و در ابتدای بررسی لایحه بودجه در صحن علنی، پیشنهاد نمایندگان در خصوص میزان چنددوازدهم مطرح و در صورت عدم تصویب نسبت به عدد چنددوازدهم پیشنهادی دولت رأی‌گیری می‌شود.  

 در گام بعدی کلیات لایحه بودجه در صحن علنی مجلس مورد بررسی قرار گرفته و پس از تصویب کلیات، ‌ به پیشنهادهای مربوط به درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار بودجه عمومی دولت رسیدگی می‌شود و سقف آن نیز به تصویب خواهد رسید.

 در صورت عدم تصویب کلیات لایحه بودجه، فقط برای یک بار موضوع به کمیسیون تلفیق ارجاع می‌شود و این کمیسیون حداکثر ظرف ۷۲ ساعت باید گزارش اصلاحی خود را به مجلس ارائه کند.

طبق آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی صحن، پس از ارائه گزارش کمیسیون تلفیق، ابتدا کلیات لایحه بودجه مورد بحث قرار می‌گیرد. در جریان بررسی کلیات ۵ نفر مخالف و ۵ نفر موافق به ‌ترتیب یک نفر مخالف و یک نفر موافق و حداکثر هر نفر ۱۵ دقیقه دیدگاه‌های خود را مطرح می‌کنند. پس از آن دولت و کمیسیون  هرکدام حداکثر ۴۵ دقیقه برای دفاع زمان خواهند داشت و در نهایت درباره کلیات برنامه رای‌گیری خواهد شد.

 نمایندگان مجلس پس از تصویب کلیات لایحه بودجه، بررسی جزئیات لایحه را آغاز می‌کنند که شامل بررسی بخشهای هزینه‌ای و درآمدی این لایحه خواهد بود.

گفتنی است؛ تا زمانی که لایحه بودجه در جلسات علنی در حال بررسی است، مجلس نطق نخواهند داشت و هیچ طرح یا لایحه‌ای جز طرح‌ها و لوایح سه ‌فوریتی و نیز تحقیق و تفحص، استیضاح و رأی اعتماد در دستور قرار نخواهد گرفت و مجلس در تمامی ایام به‌جز ایام تعطیل حداقل شش و حداکثر هشت ساعت جلسه علنی خواهد داشت. در موارد استثناء با تصویب مجلس، این زمان تا ده ساعت قابل افزایش است.

 پس از تصویب جزئیات لایحه بودجه در صحن علنی، این لایحه در صورتی قانونی و لازم الاجرا خواهد بود که شورای نگهبان آن را بررسی و تصویب کرده باشد.

درصورت تصویب و تائید لایحه بودجه توسط شورای نگهبان، این لایحه به‌عنوان قانون بودجه سال آینده کل کشور لازم الاجرا بوده و توسط رئیس مجلس به دولت ابلاغ می‌شود.

عدم بررسی بودجه در صحن علنی مجلس در سال ۹۹

روند بررسی لایحه بودجه سال ۹۹ با تغییراتی نسبت به گذشته رو به رو بود، به دلیل جلوگیری از شیوع بیماری کرونا، ستاد ملی مبارزه با این بیماری اعلام کرد، مجلس جلسه تشکیل ندهد زیرا وقتی افراد زیادی در صحن حضور داشته باشند،  امکان گسترش این بیماری وجود دارد. بر همین اساس نمایندگان تصمیم گرفتند تا بر پایه ظرفیت‌های قانون اساسی اذن رهبر انقلاب را برای تصویب بودجه سال آینده دریافت کنند تا در این خصوص مشکلی پیش نیاید.

پس از کسب اذن رهبر معظم انقلاب،  گزارش کمیسیون تلفیق لایحه بودجه برای بررسی نهایی و تبدیل به قانون مستقیماً به شورای نگهبان ارسال شد.

حال باید منتظر ماند و دید مجلس شورای اسلامی امسال در شرایط کرونا همانند سال قبل عمل کرده و اذن رهبر انقلاب را برای عدم بررسی لایحه بودجه در صحن علنی مجلس دریافت می کند یا جلسات علنی مجلس برای بررسی لایحه بودجه برگزار می شود.